Maandagochtend 2 maart. Het is een koude, bewolkte dag in Jeruzalem wanneer Israëli’s voor de derde keer binnen een jaar naar de stembus gaan. De verwachting is: opnieuw een impasse, omdat geen van de twee grote partijen, Likoed en Kachol ve Lavan, een meerderheid van 61 zetels zal halen. Of toch een rechts-religieuze regering met Bibi aan het hoofd, met heilloze gevolgen voor de rechtsstaat. (Er gaat een gerucht dat Netanjahoe, als hij premier blijft, procureur-generaal Mandelblit zou willen ontslaan.)
De laatste twee weken stond het coronavirus meer in de publieke aandacht dan de strijd tussen Bibi en Benny (Gantz). De indruk bestaat dat het Netanjahoe wel uitkwam, deze coronapaniek, die de aandacht afleidde van zijn komende rechtszaak, die op 17 maart begint. Het ministerie van Volksgezondheid heeft Israëli’s zelfs sterk ontraden om waar dan ook naartoe te vliegen. Een woordvoerder van El Al klaagde dat de nationale luchtvaartmaatschappij wel eens financieel ten onder kon gaan door dit advies niet te reizen. De dag na deze oproep scheen het op Ben Goerion gelukkig nog even druk te zijn als altijd.
Tot nu toe zijn er officieel tien coronapatiënten in Israël (inmiddels, dinsdagmiddag, zijn dat er twaalf). Verder zitten er 5.630 mensen thuis in quarantaine omdat ze uit ‘verdachte landen’ komen of contact hadden met met corona besmette patiënten. Een van hen is mijn Iraakse vriendin J., die terugkwam van twee maanden vakantie in Thailand, die ze had doorgebracht op een eilandje in de natuur. Ze moet nog tien dagen thuis blijven. Ze tilt er niet zo zwaar aan, beschouwt het als een spirituele retraite, en haar dochter heeft gezorgd voor voldoende voedselvoorraad in haar moeders huis. Voor mensen in quarantaine zijn in het hele land zestien speciale stembureaus geopend, waar officials in wit/blauwe plastic maanmannetjespakken rondlopen. J. woont in de wijk Pisgat Ze’ev en het speciale stembureau is ver weg, in Talpiot. Ze mag er alleen naartoe in een eigen auto, geen taxi, maar ze heeft geen auto. Dus kan ze niet stemmen. Ze zal de enige wel niet zijn in zo’n situatie. (De mensen die wel in staat waren naar deze speciale stembureaus te gaan, moesten vaak anderhalf of twee uur wachten, omdat de speciale ontsmettingsmaatregelen per kiezer heel veel tijd kostten; voor sommigen was het ‘een uitje’ om voor het eerst sinds dagen eens buiten te komen).
Er is nogal met modder en erger gegooid in deze verkiezingscampagne. Er is een audioboodschap uitgelekt van een adviseur van Gantz, waarin hij zegt dat Gantz “een gevaar voor de burgers van Israël” vormt. (Adviseur onmiddellijk ontslagen.) Nu blijkt dat bij het opnemen van deze boodschap is samengewerkt met Netanjahoe! Op zijn beurt beschuldigt Gantz Netanjahoe van het verspreiden van paniekberichten over het coronavirus; vooral de mededeling dat het heerst in de wijk Givatayim (dus: ga daar niet naar stemlokalen!), een bolwerk van Kachol ve Lavan stemmers.
Er doen liefst 29 partijen mee aan de verkiezingen, waarvan er waarschijnlijk niet meer dan acht de kiesdrempel halen. De extreem-rechtse partij Otzma Yehudith weigerde ondanks druk van Netanjahoe om uit de race te stappen, hoewel ze weinig kans hebben die 3,25 procent te halen. Die stemmen kunnen dus verloren gaan en dat kan het rechtse blok één à twee zetels schelen.
Dinsdagmiddag 3 maart. Likoed is de grootste partij geworden met 36 à 37 zetels; tweede is Kachol ve Lavan met 32 à 33 zetels. De centrum-linkse partijen zijn gekrompen. Volgens verschillende peilingen heeft het rechtse blok (rechts-religieuze blok) zestig zetels, eentje te weinig om een meerderheid te vormen. Dat kan nog steeds uitdraaien op een impasse, maar Netanjahoe hoeft maar één twijfelende politicus van het andere kamp over de streep te trekken/een ministerspost te beloven, en hij heeft een meerderheid.
Enige lichtpunt van deze verkiezingsuitslag is het hoge opkomstpercentage van bijna zeventig procent, ondanks voorspellingen van ‘verkiezingsmoeheid’ en ‘corona-angst’. En het extreem-rechtse Otzma Yehudith heeft deze keer de kiesdrempel niet gehaald, dat is voorlopig geruststellend. De Arabisch Verenigde Lijst krijgt waarschijnlijk vijftien zetels en is daarmee uitgegroeid tot de derde grootste partij van het land, een volwaardige bondgenoot (meer waarschijnlijk: volwaardige oppositiepartij.) Maar, zoals journalist Anshel Pfeffer schrijft in Haaretz van 3 maart: “de helft van het Israëlische electoraat heeft gestemd op een man die over twee weken voor de rechtbank moet verschijnen vanwege corruptie, fraude en vertrouwensbreuk. Ze kozen hem terwijl ze op de hoogte waren van de beschuldigingen tegen hem, dat hij iedere vuile truc die er bestaat, had uitgehaald, en zonder blikken of blozen leugens verspreidde. Ze stemden toch op hem omdat ze zijn leiderschap meer vertrouwen dan dat ze Israëls rechtssysteem vertrouwen. En zeker meer dan ze Benny Gantz vertrouwen.”
Aan Pfeffers kenschets zou ik willen toevoegen: de man die die ongehoorde verbale aanvallen heeft gedaan op de rechterlijke macht. De man die van plan is de nederzettingen in betwist gebied uit te breiden en de Jordaanvallei te annexeren. Die plannen hebben kennelijk de instemming van een groot deel van de stemgerechtigde bevolking …
Ten slotte een kort bericht dat op Facebook werd toegeschreven aan de schrijver David Grossman, maar op 10 april 2019, na de éérste verkiezingen van het afgelopen jaar dus, bleek te zijn geschreven door ene Aviv Messinger. De boodschap is er niet minder om: “There are moments and situations in the life of a people, as in the life of one person, when you find yourself standing in bafflement. You do not understand how this happened, who thought this way, how this can be …
So, after this election day, that looks like the beginning or the continuation of a disaster, I promise to check myself every day, that no part of this evil wind will infect me. Not the racism, the exploitation, not the evil or the power-plays, not the foolishness or short-sightedness. And that I will continue, like a child, to believe that there can be justice here, and equality, and quiet, and peace between human beings, between peoples. And even if our elected officials do not believe in this, and my government does not do this, I will attempt to bring this about, in my own small world.”
(translation by Yoav Peck)
