A., die een nieuw antivirus programma op mijn digitale apparaten komt installeren, ziet er heel goed uit vandaag, alsof hij tien jaar jonger is geworden. Als ik in de spiegel kijk zie ik daarentegen wallen onder mijn ogen, door slaapgebrek. Hoe doet hij dat in deze zenuwslopende dagen? Hij vertelt dat hij bij een duur instituut zijn voedingspatroon heeft leren veranderen, dat hij twintig kilo is afgevallen en zich fantastisch voelt. Als ik hem iets te drinken aanbiedt wil hij zelfs geen appelsap, alleen maar water.
Terwijl hij met de iPad bezig is, praten we over de oorlog met Hamas. Hij vertelt dat hij een wapenvergunning heeft aangevraagd en nu altijd een revolver bij zich heeft. "ik wil niet zo meteen als een vluchteling in Europa aankloppen”, zegt hij, “ik heb nu een vrouw en kinderen, die moet ik kunnen beschermen." Hij voegt daar wel aan toe dat hij de revolver niet zichtbaar aan zijn riem draagt, maar ergens onder zijn kleding. "En ik ben nog steeds centrum-links hoor, en voor gays", zegt hij er troostend bij. En ook dat hij uitgebreid moest oefenen, want het is lang geleden dat hij in dienst was, en een revolver is iets anders dan een geweer. Ook een progressieve modern-orthodoxe figuur als Doniel Hartman, medewerker van The Times of Israël, die hier in de buurt in Baka woont, blijkt tegenwoordig een wapen bij zich te hebben. The times they are a-changing. Misschien moet ik maar eens op Krav Maga?
Meestal koop ik Haaretz van het weekend niet op vrijdag, maar na de sjabbat, om mijn sjabbesrust niet te versjteren met berichten die me meteen onrustig maken. Maar … in dat geval kun je de krant toch wegleggen en zondag pas lezen? Nee, daar ben ik niet toe in staat, te verslaafd aan lettertjes. Bovendien kost de sjabbatkrant op zondag maar de helft bij de Russisch bemande kiosk waar ik hem koop.
Zo komt het dat ik de krant van 19 januari pas vandaag goed doorneem. Er staat heel veel lezenswaardigs in. Onder de onheilspellende kop No less than a societal collapse schrijft sociologe Eva Illouz dat waarnemers buiten Israël de aard van de acute crisis die Israël nu beleeft, niet goed begrijpen. Ze geeft wat historische voorbeelden van landen die een plotselinge omwenteling ondergingen – zoals Chili met de rechtse staatsgreep in 1973, of de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991. Ondanks die schokkende gebeurtenissen werd het bestaan van die staten niet bedreigd, Daarentegen wordt Israëls voortbestaan op wel tien verschillende fronten bedreigd.
De directe militaire bedreiging komt van zes partijen: Hezbollah, Hamas, Palestijnen op de Westbank, van Jemen, Iran en Syrië. De terroristische bewegingen zijn veel beter bewapend en getraind dan vroeger, door de steun van Iran, Rusland en China, die als doel hebben het destabiliseren van de Westerse wereld in het algemeen, en van Israël in het bijzonder. (Ze vergeet hierbij Noord-Korea te noemen, maar schrijft wel dat geen enkel ander land de genocidale intenties van zijn buurstaten licht zou opnemen.)
Ik zou daar aan hebben toegevoegd dat de afgrijselijke manier van moorden, verminken, verkrachten, ontvoeren en lijkschennis alle onverwerkte trauma´s van pogroms in het verleden en de Sjoa niet zo lang geleden, als een enorme trigger hebben gewerkt, niet alleen bij de gewone bevolking, maar ook bij Netanjahoe en zijn coalitie.
De tweede existentiële bedreiging komt van binnenuit. Allereerst van het aanzienlijk aantal messianistische Joden dat de Palestijnen uit Israël en de gebieden weg willen hebben en voor het bereiken van dat doel het democratisch systeem willen afbreken. Yigal Amir, die Rabin vermoordde, behoorde tot dat messianistische kamp. Illouz ziet de groeiende populatie van ultraorthodoxe Joden als tweede bedreiging omdat de meeste mannen daar niet werken, niet in het leger gaan, wel onderhouden worden door de belastingbetalende meerderheid, en omdat ze geloven dat hun gebeden het meest wezenlijke wapen vormen dat de seculiere Israëli’s beschermt. (Ik hoor dat in mijn omgeving ook – een Nederlandse vrouw die bij een ultraorthodox Bet Din Joods is geworden en sindsdien uiteraard een ultraorthodox leven leidt, vertelde me enthousiast – als voorbeeld van de eenheid die het Israëlische volk op het moment beleeft – dat zelfs charedim nu extra stukken Talmoed en andere religieuze geschriften bestuderen, als bijdrage tot Israëls overwinning.) De seculiere Illouz zou hier niet van onder de indruk zijn. Mij is echter wel opgevallen dat bij de portretten van gesneuvelde soldaten – het zijn er nu helaas al meer dan 200 – talloze jongens met keppels op hun hoofd te zien zijn en zelfs hier en daar een charedi soldaat met peijes.
Illouz beschouwt de verstokte aanhangers van Netanjahoe als derde interne bedreiging. Ze vergelijkt de rechtse doctrine rond Bibi, die ze Bibi-isme noemt, met de Russische aanbidding van Lenin of de Italiaanse van Mussolini, waarbij de massa blind is voor de kwaadwilligheid van de leider, of voor de afgrond waar hij het volk naar toe leidt. Bibi´s kwaadwilligheid is nu duidelijk voor iedereen te zien, schrijft Illouz, hij heeft het staatsapparaat gekaapt voor zijn persoonlijke politieke belangen toen hij de rampzalige juridische hervormingen begon; hij luisterde niet naar de waarschuwingen van topmensen in het leger en de veiligheidsdiensten en ging gewoon door met de juridische omwenteling, hetgeen de bevolking tot op het bot heeft verdeeld. Hij heeft niet het fatsoen gehad om de verantwoordelijkheid te aanvaarden voor de verschrikkelijke resultaten van zijn misrekening en incompetentie waar het nationale veiligheid betrof. Hij is bereid Israël in het buitenland bloot te stellen aan vervolging in internationale gerechtshoven, gedeeltelijk omdat hij de extremistische en racistische Itamar Ben-Gvir en Betsalel Smotrich niet uit zijn regering wil verwijderen.
Israëli´s spreken over het falen van de inlichtingendiensten op 7 oktober, de totale weerloosheid van de gemeenschappen rond de Gazastrook, over het feit dat het leger zo laat verscheen doordat het niet was voorbereid op dit soort noodtoestand. Dat er geen centraal commando was, dat soldaten hun toevlucht moesten nemen tot sociale media om uit te vinden waar de terroristen waren en wat ze deden. Illouz vindt dat dit geen fouten meer zijn, maar een systemische ineenstorting, het uiteenvallen van het hele maatschappelijke apparaat.
Dat uiteenvallen is volgens haar het gevolg van een bijna onzichtbaar proces van normvervaging in Israël, van het verdwijnen van professionele ethiek, van groeiende middelmatigheid, wat ze toeschrijft aan de tientallen jaren van culturele heerschappij door de Likoed, waarbij staatsinstellingen worden geleid door incompetente figuren die hun positie aan vriendjespolitiek hebben te danken.
Dat lijkt me in ieder geval te gelden voor de huidige, door Netanjahoe bijeengeschraapte coalitie ten behoeve van zijn eigen politieke overleven; de meest incompetente regering die Israël volgens mij ooit heeft gehad.
Als uitsmijter kijk ik nog even naar The Times of Israël – daar staat een artikel dat Khaled Mashaal, een Hamas-vip die in luxe in Qatar woont, het nieuwste aanbod van Israël om een gevechtspauze van liefst twee maanden in te lassen in ruil voor een gefaseerde vrijlating van de resterende nog levende Israëlische gijzelaars, hooghartig afwijst. Mashaal legt duidelijk uit (Arabisch gesproken, Engels ondertiteld) dat Hamas niet is geïnteresseerd in het verbeteren van het lot van de Gazanen, noch in een twee-statenoplossing, maar alleen in een Palestijnse staat in geheel Israël, van de rivier tot de zee. “De studenten in de hoofdsteden van Amerika en Europa roepen dat al."
Ik hoop dat ik zo meteen nog kan slapen.
