Mijn Nederlandse vrienden- en kennissenkring vraagt mij vaak verbaasd hoe het toch kan dat Netanjahoe, en zijn Likoed-partij zoveel steun hebben onder de Israëlische bevolking. Daar had ik eigenlijk geen goed antwoord op, anders dan te wijzen op de uitzonderlijk manipulatieve vermogens van de al tien jaar aan de macht zijnde premier. Maar er zijn natuurlijk dieper liggende redenen.
In januari stond ik op vrijdagochtend bij de slager annex poelier, om vlees voor goede kippensoep te kopen. Vóór mij in de rij een paar mannen. Er ontstond een gesprek over Netanjahoe en Gantz en ik liet weten dat ik hoopte dat we nou eens af zouden zijn van Netanjahoe als premier. De grijzende mizrachi slager keek me een beetje medelijdend aan en zei: “ik mag Netanjahoe ook niet. Dat geeft niet, hij is een sterke leider, en dat hebben we nodig, daarom stem ik op hem.” Ik ging naar huis met iets om over na te denken, plus een enorm stuk bevroren kalkoenenhals, genoeg voor twee sjabbatpannen kippensoep.
Later in januari las ik in Haaretz een interview met socioloog Nissim Mizrachi, op de foto een somber en streng ogende intellectueel in het zwart. Hij studeerde summa cum laude af aan de Hebreeuwse Universiteit, behaalde vervolgens in de V.S. zijn doctorstitel, en is gespecialiseerd in kennissociologie, etnische studies, sociale ongelijkheid en mensenrechten. In het interview legt hij uit waarom de mizrachi arbeidersklasse (waarmee hij voornamelijk Joden uit Noord-Afrika lijkt te bedoelen, die ik sefardim zou noemen) tegen haar eigen belangen in schijnt in te stemmen met eeuwige steun voor Likoed in plaats van aan De Arbeid. Dat is geen kwestie van wat marxisten ‘vals bewustzijn’ zouden noemen, aldus Mizrachi. Ze hebben niet zoveel boodschap aan die universele waarden – democratie, mensenrechten – die linkse partijen hoog in het vaandel dragen. Voor de meeste mizrachim zijn communautaire, traditionele en religieuze waarden belangrijk. Voor hen is het belangrijk dat Israël een staat is met een sterke Joodse identiteit, inclusief godsdienst (waar mizrachi Joden over het algemeen trouwens meer relaxed mee omgaan dan hun Asjkenazische geloofsgenoten). Een sterke staat, die de omringende vijanden aan kan, is belangrijker dan het Westerse ‘universele’ democratische model, waarschijnlijk ook doordat zij, of hun ouders, bekend zijn met en gevlucht zijn uit diezelfde vijandige staten. “Bibi melech Jisraeel” is hun leuze; het doet er niet toe dat deze koning het prototype van een Asjkenazi is …
Afgelopen zondag moest Netanjahoe, na uitstel dat was verleend vanwege de coronapandemie, voor het eerst voor het districtsgerechtshof in Jeruzalem verschijnen. De beschuldigingen in drie verschillende zaken luiden: omkoping, fraude en schending van vertrouwen. Zijn verzoek om op deze eerste formele zitting alleen vertegenwoordigd te worden door zijn advocaten, was door de rechtbank afgewezen; hij moest zelf verschijnen om de aanklacht te horen.
In de lobby van het gerechtsgebouw hield Netanjahoe, omringd door zijn Likoed-ministers en andere aanhang (allemaal gemuilkorfd met mondkapjes), een felle toespraak, waarin hij niet schroomde openlijk de rechtsstaat aan te vallen in de persoon van procureur-generaal Avichai Mandelblit, oud-openbaar aanklager Shai Nitzan en de politie in de persoon van oud-commissaris Roni Alsheich. Misschien zullen de rechters: Rivka Freidman-Feldman (v), Oded Shaham en Moshe Bar-Am, plus openbaar aanklager Liat Ben-Ari (v), spoedig zijn volgende doelwit worden. (Al deze personen hebben inmiddels beveiliging gekregen.) Het was duidelijk een show voor de bühne, zijn Likoed-aanhang die ervan overtuigd is dat de hele zaak een smerig links complot is om hun geliefde leider uit de weg te ruimen. Een foto van een pro-Netanjahoe demonstratie toont een spandoek waarop hij wordt vergeleken met niemand minder dan Alfred Dreyfus.
Je zou zeggen: als Bibi weet dat hij onschuldig is, waarom trekt hij zich dan niet tijdelijk terug, en wijdt hij zich niet honderd procent aan het verdedigen van zijn zaak, zodat hij zo snel mogelijk kan worden vrijgesproken van iedere blaam? De nog niet eerder vertoonde aanval van een premier, in een gerechtsgebouw, op de rechtsstaat wijst voor mij op iemand die schuldig is, in paniek, wiens advocaten alles zo lang mogelijk willen rekken, een soort uitputtingsoorlog. Maar voor de aanhangers van de populistische complottheorie wijst dit natuurlijk op de vuige aard van diezelfde zogenaamde, door een Asjkenazische elite beheerste, democratie.
Wordt nog zeer lange tijd vervolgd. De tweede hoorzitting vindt op 17 juli aanstaande plaats.
