Het El Al vliegtuig naar Israël zit stampvol, en voor zover ik kan horen, voornamelijk met Israëli´s, onder wie een aantal gezinnen met kinderen. Voordat iedereen zit en de handbagage (vaak zwaarder dan de toegestane acht kilo) in de vakken boven ons hoofd is gestouwd, zijn we een half uur later dan de vertrektijd.
Ik kort de tijd van de vlucht door het herlezen van Saul Bellows To Jerusalem and Back, een persoonlijk verslag van zijn bezoek in 1976 aan de hoofdstad, drie jaar na de Jom Kipoer oorlog. Wat hij observeert is vandaag nog even actueel.
Bellow spreekt niet alleen met de fine fleur van Israël, politici, schrijvers en dichters, maar ook met gewone mensen zoals kibboetsniks. Waar al deze gesprekken in de kern over gaan is ´overleven´, schrijft hij: “Here you sit at dinner with charming people in a dining room like any other. You know that your hostess has lost a son; that her sister lost children in the 1973 war; that in this Jerusalem street many other families have lost children. In the domestic ceremony of passed dishes and filled glasses the thoughts of a destructive enemy are hard to grasp. What you do know is that there is one fact of Jewish life unchanged by the creation of a Jewish state: you cannot take your right to live for granted.”
Als ik op de luchthaven Ben Goerion ben aangekomen en naar de paspoortcontrole loop, zie ik aan twee kanten lange rijen foto´s met namen van de ca. 240 door Hamas ontvoerde burgers. Af en toe sta ik stil om een gezicht beter te zien, een naam te ontcijferen. De volgende dag zie ik in Jeruzalem overal die foto´s, op muren, schuttingen en lantaarnpalen met het opschrift: BRENG ZE THUIS. Het hele land is hier mee bezig.
Negen dagen na 7 oktober keek ik in Nederland naar het programma Buitenhof, waarin schrijver en vredesactivist David Grossman via Zoom werd geïnterviewd. Hij zag er uit als een geest, tien jaar ouder dan hij werkelijk is. Hij uitte zijn ontsteltenis over graad van wreedheid en kwaadaardigheid die de terroristen hadden getoond – het publiek kende toen nog niet eens alle gruwelijke details, Grossman misschien wel, hij vertelde dat de Israëlische bevolking rondloopt alsof men een nachtmerrie beleeft waaruit men niet meer wakker kan worden. "Ineens verkeren we in existentieel gevaar." Hij benadrukte dat er hierdoor geen sprake meer kan zijn van een binationale staat, waar hij toch al nooit in heeft geloofd, maar waar het Palestijnse kamp de laatste jaren de kaarten op heeft ingezet. Daarvoor zijn de haat en het wederzijdse wantrouwen nu te groot.
Grossman wijst op nog iets anders: het vreemde feit dat Israël de laatste jaren door één gezin werd geregeerd (Bibi, Sara en Yair Netanjahoe) van wie de twee laatsten niet waren gekozen door de bevolking. Zij hebben een atmosfeer van wantrouwen tussen alle partijen en bevolkingsgroepen gecreëerd. Hij vergelijkt de Netanjahoe´s met de Ceauçescu´s in Roemenië. Over Hamas is Grossman duidelijk: "we moeten een situatie creëren waarin Hamas geen enkel wapen meer mag bezitten.”
De overgang van Nederland, waar de media nu vol staan met de ellende van de aan bombardementen blootgestelde burgerbevolking in Gaza, naar Israël waar zoons, dochters, vaders en echtgenoten zijn opgeroepen om het land te verdedigen en de berichten over de eerste gesneuvelde soldaten al zijn binnengekomen, is niet gemakkelijk. De eerste dagen – ook al heb ik in Jeruzalem nog geen raketalarm meegemaakt – ben ik alleen maar erg moe. Wat me weer oppept is de sfeer van eenheid, van Am Yisraeel Chai.
Waar de regering het laat afweten, heeft de bevolking het initiatief volkomen overgenomen. Ik lees berichten over restaurantjes in Tel Aviv die met hulp van vrijwilligers helemaal zijn overgeschakeld op het bereiden van gezonde maaltijden voor de soldaten en de Israëli´s die uit gevaarlijk gebieden moesten worden geëvacueerd. Over mensen die geëvacueerde gezinnen woonruimte aanbieden.
Duizenden familieleden en vrienden van de 236 door Hamas ontvoerde Israëlische burgers zijn, getooid met vlaggen en portretten van hun geliefden, in vijf dagen van Tel Aviv naar Jeruzalem gelopen, om de regering te laten weten dat de vrijlating van de gijzelaars de hoogste prioriteit moet zijn, belangrijker dan een militaire overwinning. Afgelopen zaterdagmiddag stroomden ze Jeruzalem binnen. Netanjahoe beloofde met hen te praten. Gisteravond, maandag, vond die ontmoeting plaats in een zaal van de Kiriya, het militaire hoofdkwartier in Tel Aviv.
Het Israëlische oorlogskabinet is ervan overtuigd dat de Al-Qassam militaire commando´s van Hamas zich verbergen in ziekenhuizen, in scholen en moskeeën. Het door Hamas bemande ministerie van Gezondheid ontkent die berichten stelselmatig en de internationale gemeenschap neemt die ontkenning keurig over. Zodat de publieke opinie, in ieder geval in Nederland, bol staat van verontwaardiging over het Israëlische schenden van het oorlogsrecht vanwege luchtaanvallen op de voornoemde plekken.
Nu er een groot aantal Palestijnse terroristen gevangen is genomen, maar ook Gazaanse burgers hebben meegewerkt, heeft het leger fragmenten van ondervragingen op video naar buiten gebracht, voorzien van vertaling in het Engels. De jonge mannen, gekleed in een soort wit nylon gevangenis plunje, zien er gewoon uit, niet alsof ze zwaar zijn bedreigd hun ondervragers. Ze noemen hun naam, hun leeftijd en wat hun werk was in Gaza. En vertellen allemaal dat ze op de hoogte waren van de aanwezigheid van Hamas en Islamic Jihad in verschillende ziekenhuizen, zoals het grote Shifa-complex, of het Rantisi hospitaal in Gaza-stad. Verdachte figuren die overal zaten, tot aan de eerste hulp afdeling toe, soms ook gekleed als artsen of verplegend personeel. Daar kon je maar beter je mond over houden.
Een ambulancebestuurder verklaart dat ambulances ook worden gebruikt voor het transport van wapens en om Hamas naar Egypte te laten vluchten. Een van hen vertelt dat raketten verpakt in dekens worden vervoerd. Het enige zwakke punt van de opnames is dat je het Arabisch van de gesprekken niet hoort, alleen de Engelse vertalingen leest, dat zou door kwaadwilligen weer kunnen worden benoemd als 'fake'. Ook vraag ik me af of de ondervraagde burgers wel wisten dat hun gesprekken openbaar zouden worden gemaakt.
Uit The Jerusalem Post van vandaag (21 november) leer ik dat de ondervragers deel uitmaken van de speciale inlichtingeneenheid 504 van het leger, een kleinschalige 'human intelligence' afdeling die vóór 7 oktober meer gericht was op Libanon, Syrië en andere landen in het Midden-Oosten, maar na die datum twee keer zo groot is geworden en beschikt over de best opgeleide reservisten. Een hogere functionaris van 504 vertelt dat ze duizenden keren zijn gebeld door Palestijnen in Gaza die hen wilden helpen met informatie over waar Hamas-terroristen zich bevonden. "Het lijkt er op dat de inwoners van Gaza niet gelukkig zijn met het barbaarse optreden van Hamas", zegt hij volgens de krant.
De eenheid heeft ook een leidende rol gespeeld in het overtuigen van een meerderheid van Palestijnen in het noorden om naar het relatief veiliger zuiden te vertrekken, voordat er bommen zouden vallen. Dat hebben ze gedaan door meer dan tien miljoen elektronische waarschuwingen te verspreiden, negen miljoen opgenomen boodschappen, en ongeveer 30.000 telefoongesprekken te voeren door medewerkers van 504 die Arabisch spreken en vertrouwd zijn met de Arabische cultuur. Daarnaast zijn er nog meer dan vier miljoen pamfletten uitgestrooid om mensen aan te moedigen naar het zuiden te vluchten.
De informatie dat Eenheid 504 doorslaggevend is geweest in het ontmaskeren van het misbruik dat Hamas heeft gemaakt en nog maakt van ziekenhuizen voor hun terroristische en militaire doeleinden, is eerder gedeeld met een besloten groep van militaire verslaggevers, maar mag nu worden gedeeld met het grote publiek, aldus The Jerusalem Post.
En het laatste nieuws, vanuit The Times of Israel: het oorlogskabinet stemt in met een overeenkomst met Hamas. De terreurgroep belooft 53 Israëlische gijzelaars vrij te laten, meest vrouwen en kinderen, in ruil voor een gevechtspauze van vier dagen in de luchtaanvallen (een pauze van zes uur per dag), het vrijlaten van 150 tot 180 Palestijnse gevangenen, en het toelaten van brandstof en andere goederen in Gaza. Palestijnen die vastzitten voor moord worden niet vrijgelaten. Hamas schijnt maar 210 van de mensen die werden ontvoerd vast te houden, de anderen zijn in handen van de Islamic Jihad.
