Afgelopen zaterdagavond was ik weer aanwezig bij de protestdemonstratie in Jeruzalem. Vanwege de aanslagen in Neve Yaacov, waar vrijdagavond tevoren zeven Israëlische burgers waren doodgeschoten en zaterdagochtend vroeg in de Oude Stad een dertien(!)-jarige Palestijnse jongen met een revolver op twee mensen schoot (geen doden), was er besloten tot een stille demonstratie zonder muziekband en leuzen door megafoons. Een auto die bij de start kwam aanrijden met harde muziek en veel Israëlische vlaggen werd door betogers tot de orde geroepen.
Onder de duizenden mensen waren tevens veel Israëlische vlaggen en veel mensen die een brandend Jaartijdlichtje meedroegen, of die theelichtjes op de stoep langs de ijzeren dranghekken aanstaken. Lichtjes die uitwaaiden, werden door rondlopende mensen met aanstekers weer aangestoken.
Na een drietal korte toespraken was het podium aan een religieuze man, met witte keppel en zwarte baard, die allereerst het ‘El malee rachamiem’ zong. Hoewel hij uiterlijk orthodox leek, nam hij vervolgens een gitaar ter hand en zong samen met een tweede gitaarspeler en een vrouw een aantal psalmen en religieuze teksten, zoals ‘Osé sjalom bimromav’, die door betogers werd meegezongen. Het was ontroerend.
Toen aan het eind een tiental betogers het geduld verloor en demokratia!, demokratia! begon te scanderen, nam een van de organisatoren de microfoon om te zeggen dat schreeuwen nu ongepast was, aangezien zeven families in Jeruzalem in diepe rouw gedompeld zijn. Hierna ging een groter gedeelte van de demonstranten naar Kikar Paris, het plein bij de ambtswoning van Netanjahoe, waar wel spreekkoren werden aangeheven; de anderen gingen naar huis. Ik was onder de indruk van zo´n massale, ingetogen demonstratie (en ik kon niet nalaten dit te vergelijken met beelden op internet van juichende, geweerschoten lossende en snoep uitdelende Palestijnen op de Westoever die de aanslag in Neve Yaacov vierden.)
Het is niet alleen meer 'het gewone volk' dat massaal demonstreert tegen de ontmanteling van het Hooggerechtshof en andere onconstitutionele maatregelen van de regering Netanjahoe; het zijn niet alleen (linkse) juristen, studenten, journalisten, schrijvers en andere intellectuelen die protesteren. Nu beginnen ook topeconomen, bankiers en grote namen in de high-tech industrie te waarschuwen tegen de gevolgen voor de financiële sector, de high-tech business wereld en de economie in het algemeen. Protesten uit die 'harde sector' zijn heel wat minder gemakkelijk weg te wuiven door Netanjahoe en consorten.
Prof. Moshe Hazan, een van de topeconomen in de monetaire commissie van de Bank of Israel, heeft uit protest zijn ontslag ingediend, omdat hij voelt "dat ik niet kan blijven zitten discussiëren of de rente met een kwart of half procent moet worden verhoogd nu de Israëlische democratie in gevaar is." Hij denkt nuttiger te zijn als publieke activist dan als professional bij de Bank of Israel, want "we moeten geen bananenrepubliek worden." Amir Yaron, de door Netanjahoe benoemde president van de Bank of Israel, net terug van het World Economic Forum in Davos, waarschuwde dat men zich daar ernstige zorgen maakt over de Israëlische beleidsplannen.
Dan is er ook nog een brief ondertekend door l70 vooraanstaande Israëlische economen waarin Netanjahoe wordt gewaarschuwd dat de inbreuk op de onafhankelijkheid van het rechtssysteem en de overheidsdiensten een nog niet eerder vertoonde schade gaat toebrengen aan Israëls economie. De brief is niet geschreven door de oppositie of linkse politici, maar door ervaren professionals met verschillende economische visies, van wie er velen nog met Netanjahoe hebben samen gewerkt.
Verder is er nog de high-tech sector, die deel uitmaakt van de wereldeconomie en er daarom belang bij heeft dat het hele rechtssysteem vrij blijft van politieke inmenging en een goede reputatie heeft in het buitenland. Daar komt nog bij dat de Israëlische regering grote budgetten heeft beloofd aan de ultraorthodoxen en de settlers, terwijl lhbti'ers, Israëlische Arabieren en seculiere Joden er bekaaid af lijken te komen. Kortom: Israël zal niet worden beschouwd als een liberale, vrije maatschappij. En dat kan een groot gevolg hebben voor de economie, waarvan de high-tech lange tijd een motor voor groei is geweest. Eén bedrijf, Papaya, heeft al aangekondigd zijn hele kapitaal terug te trekken uit Israël. Twee venture kapitaalfondsen die 250 miljoen dollar beheren, kondigden hetzelfde aan. De economisch redacteur van Haaretz schrijft te vrezen voor een domino-effect.
Vorige week woensdag belegde Netanjahoe nog een persconferentie waarin hij beloofde dat de 'hervormingen' in het rechtssysteem nog in een dialoog zullen worden bediscussieerd. Die discussies zullen worden gevoerd in de Knessetcommissie voor Recht en Constitutionele Zaken, met als voorzitter Simcha Rothman van de Religieuze Zionisten, de partij van Smotrich, dus daar valt niet veel van te verwachten. Een paar uur na Netanjahoe´s geruststelling kondigde minister Levin in de Knesset namelijk aan dat "niets ons tegenhoudt om deze hervormingen volledig uit te voeren. Niets zal ons daar vanaf brengen. Er is een bereidheid om te horen, en zelfs (!) om de andere kant gelegenheid te geven gehoord te worden, maar het besluit zal hier worden genomen, in dit gebouw." Levin heeft tijdens voorgaande regeringsperiodes van Netanjahoe trouwens enkele malen getracht dezelfde wetsvoorstellen in te brengen en is toen steeds afgestopt door … Netanjahoe zelf.
Een belangrijk deel van de bevolking, van de financiële en de zakenwereld tot de high-tech bedrijven, keert zich tegen de ´coup´ van de regering – er is dus nog hoop op een meer democratische uitkomst.
