Terwijl Nederland helemaal op slot is gegaan, is het hier nog niet zo ver, maar dat kan met 2.200 nieuwe besmettingen op 15 december snel veranderen. Yuli Edelstein, de nieuwbakken minister van Volksgezondheid, waarschuwde voor strengere beperkingen. Israëli’s denken volgens hem dat de pandemie voorbij is nu de eerste partij vaccins van Pfizer is aangekomen, en worden laks met afstand houden en dergelijke. Het aantal sterfgevallen als gevolg van corona is inmiddels meer dan 3.000.
Ondanks die stijging wil meer dan vijftig procent van de Israëlische bevolking niet in de eerste ronde worden ingeënt, maar wacht men liever tot er meer duidelijkheid is wat betreft langetermijneffecten. Om mensen toch over de streep te trekken, krijgen allerlei belangrijke politieke figuren en andere influencers de eerste prik, te beginnen met premier Netanjahoe zaterdag 19 december, uitgaande sjabbat, dat zullen we op de televisie kunnen zien. De ziekenfondsen beginnen vanaf 23 december met een inentingscampagne waarbij 70-plussers met ernstige kwalen het eerst aan de beurt komen. Het Pfizer-vaccin moet na drie weken worden herhaald met een booster wil het volledige bescherming bieden. Er is voorgesteld om degenen die zich laten inenten een ‘groene kaart’ te geven, waardoor ze als alles weer open is, gewoon naar de bioscoop mogen, een concert kunnen bezoeken, in een restaurant kunnen gaan eten en vooral – zonder bezwaar in een vliegtuig mogen stappen, en als ze terugkomen uit een land met ‘code rood’ ook niet in quarantaine hoeven. Wie zonder groene kaart wil gaan vliegen, moet een recente negatieve coronatest kunnen overleggen, anders wordt er helemaal niet gevlogen.
Ik kan me de aarzeling bij mensen die al aan een of andere auto-immuunziekte lijden, zoals MS, coeliakie, colitis ulcerosa, ziekte van Crohn, SLE (systemische lupus) en ziekte van Graves wel voorstellen. Onderzoekers aan de Universiteit van Yale hebben zich gebogen over de zwakte- en vermoeidheidseffecten die bij sommige coronapatiënten optreden, lang nadat het virus uit hun lichaam is verdwenen. Die postvirale klachten zouden te wijten zijn aan het afweersysteem van de patiënten zelf, dat antilichamen aanmaakt die de eiwitten op de gezonde cellen aanvalt. Dit postvirale effect komt vooral voor bij senioren; liefst twintig procent van de oudere patiënten heeft er mee te kampen. De Pfizer- en Moderna-vaccins zijn m(essenger)rna-vaccins, die werken als een usb-stick die in de computer (het lichaam) wordt gestoken. Het draait daar een bepaald programma af, maar het verandert niets aan de ‘harde schijf’ (je dna) al wordt dat door sommige tegenstanders van vaccinatie wel beweerd. Toch kan het onverwachte risico’s met zich meebrengen, zoals systemische ontstekingsreacties, die dan dezelfde auto-immuunreacties kunnen opwekken als bij het postvirale Covid19-effect.
Ik geloof dat ik maar wacht op het Israëlische Brillife-vaccin, ontwikkeld door het Israëlische Instituut voor Biologische Research of het Astrazeneca-vaccin, ontwikkeld door de Universiteit van Oxford. Allebei meer traditionele vaccins die geen mrna in de cellen inbrengen, maar ‘gewoon’ met gedeactiveerd of verzwakt virus werken om een afweerreactie te weeg te brengen. Het Israëlische vaccin is waarschijnlijk pas midden volgend jaar beschikbaar. Het zit nog in de testfase.
Na een paar mooie zonnige dagen, waarop het kwik steeg tot 23 graden, lijkt in Jeruzalem de winter nu echt te zijn begonnen - op de vijfde avond van Chanoeka met een hevige stortbui, en de dag daarna met guur, Hollands weer. Echt Chanoekaweer. Overal liggen weer soefganiot in de winkels, zij het in iets mindere mate dan vorige jaren. Koploper is opnieuw bakkerij Roladin, met prijzen variërend van zeven sjekel voor een gewone soefgania met een toefje mokka, tot decadente exemplaren versierd met gekleurde en zilveren suikerkraaltjes, met een groene crèmelaag versierd met pistachenootjes, tot hele taartjes met bouwsels van chocoladeflikken en slagroom er op (tien tot twaalf sjekel per stuk). Het is verboden om in het winkelcentrum waar de bakkerij huist, iets te eten; daarom zitten er buiten mensen op plastic stoeltjes in de gure wind van alles te verorberen. Het doet me minder feestelijk aan dan vorige jaren.
Maar dat kan ook komen doordat ik uitgaande sjabbat het schokkende bericht ontving dat Erwin Brugmans in de nacht van donderdag op vrijdag in zijn slaap was overleden. Aanvankelijk wilde ik dat niet geloven, ik had de week daarvoor nog met hem gemaild … Op Zoom heb ik een gedeelte van de begrafenis kunnen volgen, een afscheid Erwin waardig. Ik denk dat zijn mooie ziel met het eerste Chanoekalichtje is meegevlogen om te worden opgenomen in de bundel van het eeuwige Licht en Leven. Hij zal door zo ontzettend veel mensen worden gemist, in Nederland, in Israël, in Gambia, op alle plekken waar hij vrienden voor het leven had gemaakt. Hopelijk blijft sjoel-West, waar Erwin samen met Bloeme Evers – en na Bloemes verscheiden samen met anderen – zo lang de kar heeft getrokken, in zijn geest voortbestaan. Zichrono livracha.
