Op 26 februari jongst leden was Israël het eerste land ter wereld dat zijn burgers adviseerde alle niet noodzakelijke reizen naar het buitenland te schrappen. Op 13 maart was het aantal corona-geïnfecteerden 126. Maar ambtenaren van het ministerie van Gezondheid waarschuwden dat er al duizenden Israëli’s zonder symptomen, geïnfecteerd konden zijn.
Inmiddels zijn er 324 coronadiagnoses (17/3), vliegt El Al niet meer, zijn de meeste buitenlandse luchtlijnen ook gestopt, komen toeristen alleen nog binnen als ze in staat zijn veertien dagen in quarantaine te gaan (niemand dus), zijn crèches, scholen, en universiteiten gesloten, evenals café’s en restaurants. Alleen kruideniers en supermarkten open, apotheken, banken en benzinestations. Sinds 18 maart rijden ook bussen en treinen niet meer. Vliegveld Ben Goerion mocht je alleen op (en af) als werknemer daar, met een speciaal pasje, werd me verteld. Samenkomsten van meer dan tien mensen zijn verboden. Dat betekent dat talloze huwelijken waarvoor grote builoftshallen al waren afgehuurd, moeten worden uitgesteld. Maar Israëli’s zijn inventief: één koppel trouwde in supermarkt Osher Ad, want in een grote supermarkt mogen maximaal honderd mensen aanwezig zijn. Foto’s van het bruidspaar dat tussen de schappen met een rij mazzel tov roepende klanten door loopt, zijn op internet te vinden. Andere paren trouwen in de open lucht, of op verschillende daken van een jesjiwe, of ze plaatsen de meer dan honderd gasten in tientallen op talrijke balkons.
Het is lekker rustig in de stad. Coffeebar Aroma op Emek Refaiem is dicht, maar verkoopt nog wel ‘take out’ koffie. Buiten Aroma zitten mensen hier en daar op een bank of muurtje met hun beker cappuccino. Maar Covid-19 en alle maatregelen maken mensen natuurlijk wel angstig en het leidt ook hier tot hamsteren van wc-papier, desinfecterende gels, en blikjes tonijn. Ik merk zelf vooral ’s nachts dat ik gespannen ben en ik word regelmatig wakker uit absurde en hallucinante dromen. Overdag ziet alles er minder eng uit en ontstaan er veel verbindende initiatieven. Een bloemlezing.
Jongeren en jeugdorganisaties bieden op Facebook en andere internetfora aan om boodschappen te doen voor bejaarden of anderen die in quarantaine thuiszitten. Nava Tehila, de Jewish Renewal gemeenschap, biedt een gratis online cursus ‘Preparing for Pesach’ aan, door Michael Kagan, auteur van de Holistic Hagada: “Why will you be different this night?”. Reform sjoel Kol Haneshama heeft al een vrijdagavonddienst gestreamed op Facebook en vraagt aan haar leden wat we nog meer voor ideeën hebben om elkaar te ondersteunen, zodat we in deze moeilijke periode voelen dat we niet alleen staan. Er worden gratis yogalessen aangekondigd op het buitenplein van de sjoel. Vanavond (18 maart) is er een online studiesessie met rabbijn Michael Marmor over onreinheid (te’oema), infectie en hoop. Daat Elyon, het Joodse meditatiecentrum onder leiding van rav Yoel Glick, biedt in plaats van life klassen, online meditaties aan onder de titel ‘Spiritual Connectivity in a Time of Social Distancing and Isolation’. Te volgen voor iedereen die vanaf de Facebookpagina van Daat Elyon klikt op de Zoomconnectie. Allerlei orthodoxe websites bieden een grote hoeveelheid sjioerim aan om de thuis quarantaine nuttig door te komen. Vanuit de orthodoxe hoek wordt er ook gehoopt dat er, nu alle Joden in Israël op sjabbat thuis moeten zijn, wel eens eenmalig collectieve sjabbatviering zou kunnen ontstaan – mails met uitleg van alle aspecten die een echte sjabbes uitmaken, worden rondgestuurd, want “als alle Joden twee keer achter elkaar sjabbat houden, komt Mosjiach”. Misschien ben ik cynisch, maar dit lijkt me een vorm van ontkenning van de ernst van de situatie. In navolging van een inspirerende video van Italianen in quarantaine die op hun balkonnetjes samen staan te zingen, zijn er verschillende video’s verschenen van zingende Israëlische buren op hun balkonnetjes: in Jeruzalem en in Petach Tikva. Te zien/te horen op Arutz Sheva, de ‘settler-zender’.
“Wat een bijzondere en moeilijke periode maken we nu mee”, schrijft een Joodse vriendin uit Amsterdam. “Zo onzeker en beangstigend al die maatregelen en naar welke kant het leven zich gaat voordoen. Wie zal leven en wie zal sterven … Goede vrienden en familie … wat zal het ons brengen. Ik voel me er ook door geraakt, alleen. Maar ook de samenhang tussen alle mensen en landen, mee resoneren met elkaar, wow!”
Het gaat inderdaad om het grotere plaatje. Het is bijzonder dat bijna de hele wereld door het coronavirus wordt bedreigd. We worden ons eens te meer bewust hoe verweven we allemaal zijn in de wereld, ten goede en ten kwade. Het begint met vleermuizen op een onhygiënische ‘natte markt’ in China waar een onbekend soort dodelijke longontsteking uitbreekt, en langzamerhand raakt meer dan de halve wereld besmet en verandert door die pandemie de financiële markt in een klap van een ‘bull market’ in een ‘bear market’. We kunnen in real time volgen welke Covid-19 slachtoffers er waar vallen en welke maatregelen er in welk land worden genomen. Geen land kan zich meer helemaal onttrekken aan dit proces, al proberen veel politieke leiders dat wel en worden grenzen steeds hardnekkiger gesloten, voor oorlogsvluchtelingen, economische vluchtelingen en in Israël nu voor iedere niet-Israëli. Er is zowel sprake van een grotere bewustwording van de mensheid als geheel, als van het tegengestelde, de terugtrekking in nationale bolwerken. Wat voor het inperken van het virus goed is!
Israël heeft voor een strategie van ‘onderdrukking’ van het virus gekozen, met alle economische gevolgen van dien, een strategie die ten doel heeft het al krakende zorgstelsel nu niet te overspoelen met patiënten in kritieke toestand. Iedereen heeft nu huisarrest, bussen en treinen rijden ook niet meer. Een heleboel mensen zijn ontslagen en hebben geen regelmatig inkomen meer. Nederland heeft zo ver ik begrijp gekozen voor een strategie van matiging (mitigation), rekenend op verspreiding van het virus en een groeiend aantal mensen dat immuun wordt (al is immuniteit niet bewezen), zodat de samenleving kan doordraaien, het zorgstelsel blijft functioneren en de economie niet in een grote recessie terechtkomt. De toekomst zal leren welke strategie de beste was – wat we zelf kunnen doen is heel vaak handen wassen, genoeg water drinken, gezond eten, genoeg slapen, de moed niet opgeven en contact houden met familie- en vriendennetwerk via telefoon, WhatsApp, Skype, mogelijkheden die onze voorouders in zulke crises niet hadden!
