Tot een uitwisseling van gijzelaars voor grote aantallen Palestijnse gevangenen die vastzitten voor moorddadige aanslagen, wordt uiteindelijk besloten door het hoofd van de regering. Er zijn eerder zulke deals geweest. Journalist Anshel Pfeiffer somde in Haaretz van 8 februari de deals op waar Netanjahoe op enigerlei wijze mee te maken had.
In mei 1985 liet de Labour-Likoed regering onder leiding van Shimon Peres 1.150 Palestijnse gevangenen vrij in ruil voor drie soldaten die door het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina vast werden gehouden in Libanon. Dit werd bekend als de 'Jibril deal'. De nieuwbenoemde ambassadeur bij de Verenigde Naties, een zekere Benjamin Netanjahoe, hield zich niet aan de regels van zijn toenmalige ambt en sprak zich in een radio-interview fel uit tegen die uitwisseling. De bij die deal vrijgelaten sjeik Achmed Yassin, richtte in 1987 Hamas op en ook anderen waren tijdens de eerste Intifada opnieuw betrokken bij terroristische aanslagen.
25 jaar later zette de inmiddels minister-president geworden Netanjahoe zijn handtekening onder de vrijlating van 1.027 Palestijnse gevangenen in ruil voor één soldaat, Gilad Shalit, die inmiddels vijf jaar had vastgezeten in de ondergrondse cellen van Hamas. Onder de vrijgelaten gevangenen bevond zich een zekere Yahya Sinwar. Bij twee eerdere onderhandelingsrondes om Shalit vrij te krijgen, in 2008 onder premier Olmert en in 2009 onder Netanjahoe zelf, werd die uitwisseling door beiden afgewezen. Pfeffer vraagt zich af waarom Netanjahoe er in 2011 bij nauwelijks veranderde voorwaarden voor de vrijlating, opeens geen bezwaar meer tegen had.
Hij denkt het antwoord te vinden in de grootscheepse protestbeweging in de zomer van 2011, niet alleen van de armsten maar ook van de middenklasse; honderdduizenden die de straat opgingen om te protesteren tegen de hoge huur- en koopprijzen van huizen, de prijzen van voedsel, van kindercrèches en van bijna alles in Israël dat zoveel duurder is dan in westerse landen. De kranten schreven voor het eerst maandenlang over de kosten van levensonderhoud. Netanjahoe´s imago als financieel-economische tovenaar viel aan duigen, zijn populariteitscijfers kelderden. Tot hij besloot in te gaan op de voorwaarden van Hamas tot vrijlating van Shalit. Dit sensationele nieuws verdrong twee maanden lang alle berichten over de beweging voor 'sociale rechtvaardigheid’ van de voorpagina´s en toen Shalit eindelijk veilig thuis zat was Bibi´s populariteit van 29 procent gestegen tot 51procent. De protestbeweging was intussen wegens gebrek aan zuurstof flauwgevallen.
Nu is er veel minder speelruimte om de gegijzelden vrij te krijgen. Sinwar en andere Hamasleiders hebben hun strategie vanaf 2015 uitgedacht, en Israël is vanuit een totale schok de tegenoorlog aangegaan, zonder een duidelijke strategie, zonder plan voor wat er na de 'volledige overwinning' moet gebeuren.
Mede door de druk van de Amerikaanse president Joe Biden om burgerslachtoffers te minimaliseren heeft de strijd tegen Hamas aan slagkracht verloren. Biden zou graag vóór het begin van de Ramadan, op 10 maart aanstaande, een wapenstilstand zien, om te voorkomen dat in die ´brandbare periode´ een gevaarlijke escalatie plaatsvindt. Het overleg in Cairo zit vast, doordat zowel de leiders van Hamas als de Israëlische regering aan hun eisen blijven vasthouden. Hamas eist een permanente wapenstilstand, en het vertrek van alle Israëlische troepen uit de Gazastrook, voordat er ook maar één ontvoerde Israëli wordt vrijgelaten. Daar wil Netanjahoe niet aan, want het betekent dat Hamas aan de macht blijft, met vier sterke bataljons strijders in Rafah. Dan zijn de tijdens de grondoperatie 246 gesneuvelde soldaten van het Israëlische leger echt voor niets gestorven.
Netanjahoe wil eerst een lijst van namen van gevangenen die nog in leven zijn. Hamas antwoordt dat ze niet weten waar al die gegijzelden zich precies bevinden en ook niet wie er nog in leven is en wie niet. Pas als er een wapenstilstand is kunnen ze op zoek gaan. Zo is er weer een patstelling ten koste van het lot van de gijzelaars, onder wie vrouwen, kinderen, kwetsbare ouderen en zieken.
In februari heeft Sinwar van zich laten horen middels een interview in de Wall Street Journal: "Hamas is deze oorlog aan het winnen, want Israël zal door internationale druk worden gedwongen een eind te maken aan de grondoperatie" – en dat zal weer leiden tot een permanente wapenstilstand. Mocht dat allemaal niet gebeuren dan zijn er nog altijd genoeg bewapende Hamas eenheden in Rafah om een uitputtingsoorlog voort te zetten tot Israël alsnog wordt gedwongen de oorlog te beëindigen. (Het zou Hamas ook best uitkomen als er een escalatie ontstaat tijdens de Ramadan, want de wereldopinie is zich hoe langer hoe meer tegen Israël aan het keren, niet tegen Hamas.)
De 'volledige overwinning' die Netanjahoe voortdurend belooft, is gewoon niet te verwezenlijken als tegelijkertijd de burgerbevolking van Gaza moet worden beschermd. Er is moeilijk een duidelijke scheiding tussen Hamas militanten en burgers te maken, ze zijn zó met elkaar verweven. In kantoren en scholen van UNRWA zijn grote verzamelingen wapentuig gevonden, en UNRWA-werknemers (inclusief een onderwijzer en een sociaal werker) hebben meegedaan aan de grote moordpartij op 7 oktober.
Tegelijkertijd is de UNRWA de enige instantie die in staat was de distributie van voedsel en medicijnen redelijk uit te voeren. Wanneer UNRWA dat niet doet krijg je rampen zoals met het laatste konvooi van dertig vrachtwagens die voedsel vervoerden naar het noorden van Gaza. De rol van het leger was alleen het vrijmaken van de humanitaire corridor voor het konvooi; de chauffeurs van de vrachtwagens waren waarschijnlijk gecontracteerde Palestijnen. Volgens Hamas zijn er 104 doden gevallen door beschietingen van het Israëlische leger en veel meer gewonden. De IDF zegt dat er een stormloop op de vrachtwagens ontstond toen die stilhielden bij een checkpoint, dat honderden mensen elkaar verdrongen om iets van de zakken meel en dergelijke te pakken te krijgen, waarbij er velen onder de voet werden gelopen en ook werden overreden door vrachtwagens die probeerden weg te rijden.
Pas toen de mensenmassa zich richtten op een Israëlische tank en de soldaten bij het checkpoint, zou het leger na waarschuwingsschoten in de lucht, op mensen hebben geschoten, waarbij een tiental mensen werd geraakt. Enkele honderden meters verderop, bij de duurdere wijk Rimal, zouden gewapende mannen op het konvooi hebben geschoten en de wagens hebben geplunderd. Zo is er waarschijnlijk geen enkele van de vrachtautos aangekomen in het noorden van de Gazastrook, waar nog een kwart miljoen mensen zit voor wie de levensmiddelen waren bedoeld. En zo blijven er vragen over wie er hebben geschoten. Israëlische soldaten? De chauffeurs van de vrachtwagens? Hamas militanten die de voorraden plunderden? Of alledrie?
