Op 8 november wilde ik 's middags mijn column voor Crescas schrijven. Zou ik het hebben over de plannen van Jeruzalems burgemeester Nir Barkat (Likoed) om de schilderachtige buurten Baka’a en de German Colony te verwoesten door een nieuwe aftakking van de sneltram door de smalle (en dus te verbreden) winkelstraat Emek Refaïem te trekken? Of zou ik het hebben over de raaf en de duif in de parasja Noach van de afgelopen week en hoe er van alles, kwaad en goed, wordt geprojecteerd op deze vogels?
Ik kon me niet aan het schrijven zetten; ik kon niet ophouden op mijn computer de Amerikaanse verkiezingen te volgen: de laatste rally’s van beide kandidaten, de voorspellingen, de commentaren – ik was er niet gerust op. Ten slotte hield ik maar op te pretenderen dat ik nog een column zou schrijven en ging ik ’s avonds met Y. – we hadden allebei geen zin gehad om te koken - gezellig een kopje soep eten bij Aroma.
’s Nachts sliep ik onrustig, door ‘fear and loathing’ over die verkiezingen. Ik droomde dat ik uitgeput lag te slapen in een soort soeka gevormd door witte gordijnen, die voor mijn huis stond. Toen ik door een kier in de gordijnen keek, zag ik X. (iemand die ik liever niet zie) voor de deur van mijn huis staan en ik hield me heel stil, opdat hij niet zou merken dat ik daar was, in mijn witte tent. Ik wilde niet wakker worden en de confrontatie met de wereld aangaan.
Om zes uur werd ik toch echt wakker, pakte mijn i-Pad en klikte CNN aan. Nee toch, dat kon niet waar zijn, berichten dat Trump in allerlei cruciale staten aan het winnen was, begreep ik het wel goed?! Na nog een half uurtje berichten volgen, schreef ik op Facebook: “De nachtmerrie lijkt waar te worden, de narcistische egomaniak T. lijkt de verkiezingen te winnen … Net als toen we in 1996 gingen slapen met het geruststellende idee dat Peres de Israëlische verkiezingen had gewonnen en opstonden met Netanjahoe … Het doet me denken aan de ondergang van de Weimar Republiek. En dit terwijl we op het punt staan de Kristallnacht, het begin van de ‘völkische Pogroms’ in Duitsland (november 1938) te herdenken.”
En nu is het definitief, de stemmenpeilers in de Verenigde Staten zaten er volkomen naast. Waarschijnlijk heeft een aantal ondervraagden gewoon gelogen en hebben veel mensen uit de onderklasse niet eens een geregistreerd telefoonnummer. In ieder geval wordt T. de 45ste president van de VS. Hillary Clinton heeft hem opgebeld en haar verlies erkend. Mijn omgeving hier in Jeruzalem zit in zak en as. “Vrouwenhaat heeft gewonnen”, schreef een vriendin op Facebook. Ik schreef terug: “Niet alleen vrouwenhaat heeft gewonnen, dit is een nog veel breder gevaar. Een anti-democratische fascistoïde beweging heeft gewonnen, anti-vrouwenrechten, anti-homo, anti-abortussen, anti-immigranten met speciale nadruk op moslims, anti-natuurbescherming, pro-big business, pro-opwarming van de aarde, vriendjes met Poetin. Een narcistische demagoog met de emotionele ontwikkeling van een twaalfjarige krijgt zeggenschap over het gebruik van nucleaire wapens.”
In Israël konden Amerikaanse Joden al dagen eerder stemmen en daar kreeg T. al 49 procent van de stemmen en Clinton 44 procent, volgens een onderzoek onder 1140 respondenten van de 30.000 die hun stem hadden uitgebracht. Veel minder dan de 80.000 die in 2012 hadden gestemd. Kkennelijk was er überhaupt weinig enhousiasme. Die 49 procent op grond van vage uitspraken van T. dat hij de Amerikaanse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem zou verhuizen; dat hij betalingen aan de Human Rights Council van de Verenigde Naties, gedomineerd door moslimlanden, zou stoppen; en vooral dat hij het opleggen van een regeling van het Palestijns-Israëlisch conflict door externe partijen zoals Europa of de VN, zou tegenhouden. Ook zei hij nog: “Terwijl andere landen de hulp van de VS nodig hebben om zichzelf te verdedigen, hebben de Israëli’s altijd zichzelf verdedigd en vragen ze alleen om militair materieel en diplomatieke steun bij die verdediging.” (En fungeert Israël voor de VS als proefterrein voor wapens, drones en jachtvliegtuigen, maar dat zei hij er niet bij.)
Nu de eerste schok voorbij is, begin ik ook de oorzaken van deze uitslag wel te begrijpen, zonder dat ik het minder griezelig vindt: de enorme kloof tussen rijk en arm in de VS; het feit dat er zo’n grote onderklasse is die helemaal niet profiteert van de economische opleving na de crisis van 2008, maar die in derde-wereldachtige armoede leeft. Toen ik in 1986 voor de eerste en enige keer in de VS was, in Boston en New York, stond ik al te kijken van de gebrekkige stedelijke infrastructuur, het verval en de vele bedelaars op straat. (Die later onder burgemeester Rudolph Giuliani zijn weggejaagd, dezelfde Giuliani die nu campagne voerde voor T.)
Er bestaat een ongekende kloof tussen de liberale middenklasse in New York, Boston, Los Angeles, San Francisco en andere grote steden die op de democraten stemmen, en de verarmde lagere middenklasse, boeren, arbeiders, trailerbewoners, werklozen en daklozen, die zien dat de Amerikaanse Droom van sociale mobiliteit voor hen niet bestaat. Voor hen is Clinton de vertegenwoordigster van het grote bedrijfsleven en van het gehate Wall Street. (En dan wordt het al gauw: het gehate Joodse Wall Street.) Deze zwijgende meerderheid, ‘boze blanke mannen’, maar het zijn heus niet alleen mannen, heeft eindelijk haar angst, woede en ressentiment kunnen tonen door op de Grote Bek te stemmen. Of zoals Chemi Shalev schrijft in Ha’aretz: “The liberal, openminded, multicultural and politically correct America that has flourished over the past eight years under President Obama was squashed on Tuesday night by the Trump bulldozer.” Ik vrees alleen dat de Trump bulldozer ook de boze onderklasse niet veel goeds zal brengen, en de rest van de wereld evemin. Al roepen Netanjahoe en Bennett opgelucht dat deze verkiezingsuitslag de twee-staten-oplossing definitief ten grave draagt …
