Het is weer Chol HaMoed, de tussendagen van Pesach. In de Jeruzalemse supermarkten gaat een groot gedeelte van het assortiment schuil achter witte lappen plastic, met in zwarte letters chameets er op geschreven. Het lijkt op de witte zeildoeken waarmee men bij het bezoek van Obama op rehov David Hamelech beide zijden van de straat aan het oog had onttrokken. Tot groot ongenoegen van de sjieke winkels in judaica en dure chocolade, die drie dagen lang bijna geen klandizie hadden.
Er doet hier een grap de ronde: “Weet je dat er in Israël honderdduizenden mensen zijn die niets te eten hebben met Pesach?” En voordat je schuldbewust naar je chequeboekje tast: “ze heten Asjkenaziem!”
De kwestie van kitniyot verdeelt Asjkenazi en Sefardi Joden. Het verbod op chameets heeft betrekking op gerezen producten gemaakt van vijf soorten graan: tarwe, spelt, gerst, rogge en haver. In de dertiende eeuw breidden leiders van Joodse gemeenschappen in Frankrijk het verbod uit tot peulvruchten, omdat men vreesde dat er tijdens de oogst en het vervoer graan tussen de peulvruchten zou geraken. Daarom is er nu een totaalverbod op zaken als mais, bonen, linzen, erwten, pinda’s en rijst (en choemoes!), kitniyot voor Asjkenaziem. Ik verklaar mezelf tijdens Pesach tot een ere-Sefardi en eet dus wel kitniyot, met name boekweit en rijstwafels, vanwege een gluten-allergie. Er bestaan wel glutenvrije matzes van haver, uit Engeland, maar die kosten goudgeld en zijn bitterder en kartonneriger dan de reguliere matzes. (Overigens, Nederlandse Joden, wees gezegend met de dunne ronde Hollandia-matzes, veel lekkerder dan de vierkante Israëlische. Althans dan de gewone, want je hebt hier ook matzes van spelt en volkoren tarwe, en luxe eiermatzes). De meeste Asjkenaziem eten geen kitniyot en het kan leiden tot problemen in gemengde families met Sefardi en Asjenazi leden aan tafel ...
Maar, het gist onder de jongere gelovigen: het Kitniyot Bevrijdingsfront is opgericht en heeft een eigen Facebookpagina, zo meldde Ha’aretz van 25 maart. De online gemeenschap wordt opgeroepen de algemeen geaccepteerde gewoonte dat Asjkenaziem geen kitniyot mogen eten, in twijfel te trekken. Het gaat er vooral om dat er in de loop van de eeuwen steeds striktere regels bij zijn gekomen, die als resultaat hebben dat meer (jonge) mensen zich maar helemaal afkeren van de Joodse religie. Volg de interessante inbreng op de Facebookpagina.
Om terug te komen op Obama: de tweede dag van het bezoek ging ik ’s avonds naar een vredesconcert met Peter Yarrow (van Peter, Paul en Mary uit de jaren ’60) en een Palestijns meisjeskoor uit Jaffa. Het concert zou eerst plaatsvinden in de YMCA, maar dat gebouw ligt recht tegenover het King David hotel waar Obama logeerde, dus werd er uitgeweken naar het Notre Dame complex, naast de Oude Stad. Ik stapte op bus 21, met de bedoeling over te stappen op de sneltram, ik had daar drie kwartier voor berekend. Tot mijn verbijstering ging de bus de hele verkeerde kant op, richting Malcha en het Teddy Kollek stadion. Ik was vergeten dat je vanuit Zuid-Jeruzalem de binnenstad niet inkwam. De drie andere passagiers in de bus waren ook verontrust. De chauffeur deed zijn best, reed alle normale haltes voorbij en wist ons met een grote omweg tenslotte in de buurt van de sneltram – die reed wel – af te zetten. Bij de Notre Dame gekomen was er bijna geen publiek, iedereen had moeite er te komen. Het concert begon tenslotte een uur later. Het werd georganiseerd door de American School, een door Amerikaanse Christenen geleide school, waar in het Engels wordt lesgegeven aan Palestijnse kinderen uit de gegoede buurt Beth Chanina. De school is gericht op vredeseducatie. Een Joodse vriendin van mij met Irakese wortels, geeft er Hebreeuwse les.
Het allereerste EP’tje dat ik als 14-jarige voor mijn plastic pick-up kocht, was van Peter, Paul en Mary, maar ik wist nooit dat Peter Yarrow, geboren uit Oekraïense ouders, Joods was. Hij is nu 74, een onvermoeibare mensenrechtenactivist die in 1963 met ds. Martin Luther King meeliep in de mars op Washington en in ontelbare demonstraties tegen de oorlog in Vietnam. Yarrow was mede-oprichter van Operatie Respect, een stichting die programma’s ontwikkelt voor vredesonderwijs op scholen, ook projecten tegen pesten op school. In dat kader heeft hij onbezoldigd opgetreden in honderden scholen in de V.S. en zo was hij hier ook. Meer gebogen dan vroeger, nog steeds met een onversterkte gitaar, en in leuke samenspraak met het koor van donkerharige Palestijnse meiden (plus twee jongens), die liedjes zongen in het Arabisch, Hebreeuws en Engels. Hij stak het Palestijnse koor een hart onder de riem en vertelde over de doodsbedreigingen die het trio Peter Paul en Mary in de jaren ’60 en ’70 regelmatig kreeg. En dat je toch door moest gaan voor de zaak waarin je geloofde, het samen zijn van alle mensen zonder discriminatie. Hij speelde golden oldies als ‘This land is your land, this land is my land’ en ‘We shall overcome’ waarbij de hele zaal meezong. Het kwam op mij allemaal nogal weemoedig over, als een achterhoedegevecht, maar het publiek van Palestijnse schoolkinderen en Israëlische vredessympathisanten was enthousiast.
Toen ik om half elf terugliep, had ik de grootste moeite thuis te komen: zelfs als voetganger werd ik overal tegengehouden en moest ik sluipweggetjes nemen. Maar ja, dat heb je er wel voor over als Obama’s bezoek misschien een stimulans is voor een oplossing hier.
