Maandag 22 mei was het uiterst stil in zuid-Jeruzalem, het leek wel Jom Kipoer. Veel van de wegen in en naar het centrum waren afgesloten voor verkeer en de bussen reden niet, allemaal vanwege Trumps bezoek aan Jeruzalem. Sommige mensen bleven maar thuis, omdat hun werkplek onbereikbaar was. Y. had een werkbezoek aan een cliënt op Derech Bethlehem en besloot daar lopend naar toe te gaan, de rijweg zelf was voor verkeer afgesloten. Om haar huis weer te bereiken moest ze behoorlijk omlopen. Dat leverde een ontdekking op: een Amerikaanse helikopter, geparkeerd op een rommelig terrein bij het gerenoveerde voormalige treinstation. De persoonlijke Marine One helikopter van Trump, bleek later.
Trumps privé helikopter geparkeerd bij het voormalige treinstation in Jeruzalem, foto: Y. Wolff
Zelf probeerde ik hoe dicht ik bij het King David hotel kon komen, waar het echtpaar T. de nacht hadden doorgebracht in de presidentiële suite. Dat lukte niet erg, alle wegen naar het hotel waren afgezet met dwarsgeparkeerde bussen en contingenten politie. Zelfs het gebouw van de YMCA, tegenover het King David, waar ik slinks door trachtte te sluipen, was verboden terrein. Opvallend waren onderweg de grote reclameborden met: Jerusalem welcomes Trump en: Trump is a friend of Zion. Er blijken er 42 van te staan in het centrum van de stad. Een initiatief van en betaald door Mike Evans, een invloedrijke christelijke zionist volgens Haaretz, die er honderdduizend dollar voor over had om de Amerikaanse president aan zijn verkiezingsbeloftes te herinneren: Jeruzalem te erkennen als Israëls hoofdstad en er de Amerikaanse ambassade te vestigen. Ook het orthodoxe Israel Center in de Keren Hayesod straat liftte mee op het Amerikaanse bezoek met een spandoek aan de gevel: heeft Trump zijn kleinkinderen al opgegeven voor het Dror zomerkamp?
Na de bling-bling ontvangst door het Saoedische vorstenhuis met hun gouden paleizen, kamelenoptocht en zwaarddansen, was de ontvangst in Israël nogal gewoontjes, huiselijk zelfs. Op de rode loper naast het Air Force One vliegtuig converseerde Sara Netanjahoe met de Trumps over het onderwerp dat de media een hekel hebben aan de Netanjahoes, net zoals dat geldt voor de Trumps, maar dat het volk van hen houdt. In de rij vips die Trump de hand moest drukken, had het minder belangrijke Knessetlid Oren Hazan (Likoed) zich er ongenood tussen gewurmd, sloeg een arm om Trump heen en maakte aanstalten een selfie te maken. Zijn smartphone weigerde en Trump bleef geduldig wachten – terwijl Netanjahoe Hazan ondertussen trachtte weg te duwen – tot de selfie was genomen …
Trump is de eerste Amerikaanse president in functie die een bezoek bracht aan de Oude Stad. Voorgaande presidenten bleven daar weg; de Oude Stad wordt door de VS beschouwd als bezet gebied. Nadat het echtpaar Trump ruim een uur in de Heilige Grafkerk had doorgebracht, begaven ze zich naar de Kotel (de Klaagmuur). Trump samen met zijn schoonzoon Jared Kushner en de ‘rabbijn van de Kotel’ Shmuel Rabinowitz aan de kant voor de mannen; Melania en Ivanka Trump liepen naar de kant voor de vrouwen. Ivanka Trump, die een klein zwart hoedje op haar opgestoken haar droeg, leek oprecht aangedaan door de plek waar zij stond. Het verzoek van Israël om Trump te laten vergezellen door Netanjahoe was eerder afgewezen door het Witte Huis. Vernederend voor Bibi, maar het zou een te grote legalisering van de Israëlische claim op het gebied vormen, neem ik aan.
In de rede die Trump in het Israel Museum hield – de eerder geplande locatie in Massada was afgevallen omdat daar geen platform was waar Trumps helikopter kon landen – keerde hij zich allereerst tegen terreur, met name van Hamas, Hezbollah en IS, en ook tegen de uitspraken van de Iraanse machthebbers die Israël van de kaart willen vegen. Hij beloofde dat zijn regering altijd aan Israëls zijde zal staan (niet zoveel anders dan Obama die beloofde “Israel, we will have your back”). Zijn speech was optimistisch: Abbas staat klaar om vrede te sluiten, Netanjahoe ook, en vanuit Saoedi-Arabië komt de boodschap dat men graag een relatie met Israël wil – mits het Palestijnse probleem wordt opgelost. Over de voorwaarden en uitwerking van deze vrede bleef hij vaag, het begrip ‘twee-staten-oplossing’ viel niet.
Kortom, een hoop mooie woorden, maar weinig inhoud, geen concrete plannen. Veel Israëli’s zijn tóch enthousiast, want Trump heeft hen in het hart geraakt. Hij is geen koele intellectueel als Obama, hij is een man van het volk al is hij miljardair, hij praat recht voor zijn raap en spreekt ronduit over “de oude en eeuwige banden van het Joodse volk met dit heilige land, die dateren van duizenden jaren geleden, met inbegrip van de regering van Koning David, wiens ster nu trots staat op Israëls blauw-witte vlag.”
Ook de tweede dag van Trumps bezoek, toen hij Abbas opzocht in Bethlehem, bleven de helikopters luidruchtig boven de hoofdstad cirkelen. Om een uur of vier ’s middags vertrok het Amerikaanse bezoek vanaf Ben Goerion, op weg naar Rome, en werd het eindelijk stil. Tijd om de stad op te ruimen, alle plastic drinkflesjes en lege chipszakken op te vegen. Y. belde op – ze had ’s ochtends, zoals ze regelmatig doet, een ziek Palestijns jongetje met zijn vader naar het Shaarei Tsedek ziekenhuis gereden voor de nierdialyse die het kind daar krijgt. Onderweg kletst ze weinig met de vader en zeker niet over politiek, maar deze keer begon hij zelf over Trumps bezoek aan Saoedi-Arabië: “Hij is een businessman – hij heeft daar hele goede zaken gedaan.” Met het oog op de handelsovereenkomst die Trump daar heeft gesloten – de verkoop van zeer geavanceerde wapens aan Saoedi-Arabië voor meer dan 110 miljard dollar over een periode van tien jaar –, is dat een juiste analyse.
