In de drie onderzoekszaken die lopen tegen premier Netanjahoe kwam procureur-generaal Avichai Mandelblit op 21 november naar buiten met een verklaring die insloeg als een bom: in drie verschillende zaken wordt Netanjahoe beschuldigd van omkoping, fraude en vertrouwensbreuk (casus 4000), en van omkoping en belemmering van de rechtsgang in casus 1000 en 2000.
Mandelblit, die niet over één nacht ijs is gegaan – het heeft drie jaar geduurd tot de opstelling van deze beschuldiging –, heeft waarschijnlijk gehoopt dat het niet zo ver zou hoeven komen. Hij was eerder zelfs door Netanjahoe aangesteld. Hij sprak dan ook van “een moeilijke, droevige dag” voor het land, en zei dat hij de aanklacht uitsprak “met een zwaar hart, maar ook met een compleet hart.” Er zijn genoeg aanwijzingen voor ernstige handelingen die tot een veroordeling kunnen leiden. Netanjahoe is de eerste premier die tijdens zijn ambtsperiode wordt aangeklaagd. (Ehoed Olmert was al afgetreden voor het tot een aanklacht kwam.) Mandelblit liet zich scherp uit over pogingen die tot nu toe zijn gedaan om de legitimiteit van het politieonderzoek in twijfel te trekken en waarschuwde voor pogingen het rechtssysteem te ondermijnen. Hij benadrukte nog maar eens dat de premier onschuldig is totdat de rechtbank tot een uitspraak is gekomen – wat nog wel eens heel lang kan duren. In de wet staat dat ministers die zijn aangeklaagd, moeten aftreden, maar er staat niets over een minister-president. Formeel zou Netanjahoe dus kunnen aanblijven. Intussen heeft Israël al bijna een jaar een lopende zaken-regering, die geen nieuwe begrotingen kan indienen.
Oppositiepartij Kachol-Lavan onder leiding van Benny Gantz reageerde bliksemsnel met een citaat van Netanjahoe zelf: “A prime minister steeped up to his neck in investigations does not have a moral or public mandate to make such fateful decisions regarding the state of Israel.” Dit zei Netanjahoe in 2008 over premier Olmert, naar wie toen een onderzoek wegens corruptie was begonnen. Nu het over hemzelf gaat, is hij een heel andere mening toegedaan: het onderzoek van politie en procureur-generaal deugt van geen kanten, er is sprake van een ‘coup’ om hem te onttronen, hij blijft gewoon op zijn post en er dient een onderzoek naar de (politionele en juridische) onderzoekers te worden ingesteld.
Demonstranten pro Bibi Netanjahoe
De verdeeldheid in Israël over Netanjahoe’s al dan niet aanblijven is enorm. Afgelopen zaterdagavond, 23 november, werd er in een aantal steden gedemonstreerd, voor en tegen de premier. In Tel Aviv kwamen er liefst 2.500 demonstranten bijeen. In Jeruzalem ben ik een kijkje gaan nemen bij de ambtswoning in de Balfourstraat. Daar bleken twéé demonstraties te zijn, op het ene trottoir een grote luidruchtige groep Likoedniks, ook veel duidelijk orthodoxe Joden met heel veel Israëlische vlaggen. Op de tegenoverliggende stoep een wat kleinere groep, veel jonge mensen, sommigen met borden van Meretz, die met behulp van een luide megafoon, Bibi opriepen af te treden. Op het wegdek tussen hen in persfotografen en politieagenten. Ik probeerde foto’s te nemen en werd onophoudelijk weggestuurd door de politie, zodat de meeste foto’s alleen kleurige strepen vertonen. Opvallend was het gebrek aan fysiek geweld, er werden geen rotte tomaten of eieren gegooid, het was meer een opgewonden competitie wie het hardst kon schreeuwen, of de meeste vlaggen had. Qua vlaggen won het pro-Bibi kamp glansrijk – Jeruzalem is een vrij rechtse stad, met een relatief arme en religieuze bevolking, een loyaal Likoed-bolwerk.
Demonstranten contra Bibi Netanjahoe
Thuisgekomen, met het getetter nog in mijn oren, pakte ik een boek (A New Earth) van Eckhart Tolle, dat openviel bij deze alinea (het gaat over de rol van het afgescheiden ego in individuen en groepen):
“Op het collectieve vlak, is het idee ‘Wij hebben gelijk en zij hebben ongelijk’ bijzonder diep geworteld in die delen van de wereld waar een langdurig, extreem en plaatsgebonden conflict tussen twee naties, rassen, stammen, religies of ideologieën bestaat. Beide zijden in het conflict identificeren zich evenzeer met hun eigen perspectief, hun eigen verhaal. Beide zijden zijn evenzeer niet in staat te zien dat een ander perspectief, een ander verhaal, ook kan bestaan en geldig kan zijn. De Israëlische schrijver Yossi Halevy heeft het over ‘de mogelijkheid om een concurrerend verhaal ook een plek te geven’, maar in veel delen van de wereld zijn mensen nog niet in staat of niet bereid dat te doen.” (mijn vertaling)
Vanavond (dinsdag 26 november) wordt in Tel Aviv een massabijeenkomst georganiseerd ter ondersteuning van Netanjahoe. De met Likoed geaffilieerde organisatoren verwachten maar liefst tienduizend mensen – vanuit het hele land worden demonstranten met bussen aangevoerd. Netanjahoe zal naar wordt verwacht zelf aanwezig zijn. Een rally waar we de tegenaanval op het rechtsstelsel, het politieonderzoek en de procureur-generaal kunnen verwachten, gezien Netanjahoe’s verklaring dat hij slachtoffer is van een heksenjacht. Niet alle Likoed-kopstukken zijn even enthousiast over deze bijeenkomst – een aanval op de rechtsstaat gaat sommigen echt te ver. Ministers Miri Regev (Cultuur) en Ofer Akunis (Wetenschap) lieten weten andere verplichtingen te hebben. Bovendien beginnen er scheuren in de Likoed-partij te komen.
Meisje met een bord van de sluwe wolf uit Roodkapje: "Corrupten wat hebben jullie grote ogen …"
Mandelblit verklaarde deze week nog dat hij doodsbedreigingen ontvangt. Hij en openbaar aanklager Shai Nitzan worden al langere tijd speciaal beveiligd. Sinds de moord op Rabin hangt er een donkere wolk over massabijeenkomsten in Tel Aviv.
