Op de dag dat de president van de Verenigde Staten verklaarde dat Jeruzalem de hoofdstad van Israël is, zat ik in het vliegtuig naar Tel Aviv. Ik had op Schiphol nog even snel een ‘dwarsliggertje’ gekocht, Pim van Lommels Eindeloos Bewustzijn. Ondertitel: “Een wetenschappelijke visie op de bijna-dood ervaring.” Naast me bleef een zitplaats vrij, dus ik kon boekjes, tas, jas breeduit neerleggen, en ik heb nog nooit zo’n prettige vlucht gehad.
Geen enkele gedachte aan Trump of wat voor vervelends dan ook, alleen de fascinerende vergezichten die door de theorie van het ‘non-locale’ (niet aan de hersenen gebonden, van ruimte en tijd losstaande) bewustzijn worden geboden. Zelf ben ik gelukkig nooit klinisch dood geweest, en heb ik ook geen bijna-dood ervaring (BDE) gehad, maar wel had ik als kind een bijzondere ervaring op het tijdstip dat, zoals later bleek, mijn vader was overleden. Middenin het boek klonk er plotseling “Ladies and gentlemen we are preparing for landing”, en ik had zoiets van: nu al?!
De volgende dag, 7 december, bekeek ik tussen het uitpakken van koffers en het boodschappen doen door, de opname van Trumps redevoering. Hij zag er uit als een onnozele schooljongen die van de strak kijkende bovenmeester Pence een boodschap moest voordragen. Of eigenlijk is bovenmeester te vriendelijk voor Pence; hij zag er uit als een evil genius. Het was een zalvende boodschap; ik heb Trump nog nooit zo vaak het woord “peace” horen gebruiken, zonder dat er iets concreets werd gezegd over hoe die valt te bereiken. De term “verenigde en ondeelbare hoofdstad” werd niet gebruikt en ook de grenzen van deze hoofdstad zouden door de beide partijen zelf moeten worden vastgesteld. Een schouwspel voor de bühne dus, vooral bestemd voor de evangelische achterban die de Republikeinen blijvend nodig hebben.
Maar ondertussen. Zo zag niet iedereen het, merkte ik toen ik kranten ging lezen, Nederlandse en Israëlische, en een kijkje nam op Facebook. Alleen Ronny Naftaniel leek dezelfde mening toegedaan. Hoe ver de gewenste vrede weg is, blijkt wel uit de enorme polarisatie van meningen. Emotionele reacties, woede, blijdschap, opluchting, vrees, ook in mijn eigen kring van vrienden en bekenden liepen de reacties sterk uiteen. Van het uitroepen tot Drie Dagen van Woede door de Palestijnen – “wees maar voorzichtig vandaag” raadde een Nederlandse vriendin me aan – tot blijdschap van een Nederlands-Israëlische vriendin dat de wereld na drieduizend jaar zou erkennen dat Jeruzalem Israëls hoofdstad is. Andere Israëlische vrienden waren somberder en vreesden een derde intifada. Ha’aretz schreef dat het vredesproces al lang dood was en dat Trump slechts het overlijden bekend maakte.
Het Nederlandse regeringsbeleid blijft er bij dat er een twee-statenoplossing moet komen. Wat mij altijd opvalt, is de volkomen rationele houding van Nederlandse ministers en diplomaten – ik was bij de bijeenkomst in de LJG Amsterdam met onder meer oud-minister Koenders van Buitenlandse Zaken. Het lijkt of ze er geheel geen rekening mee houden hoe getraumatiseerd de Israëlische bevolking is. Een angsttrauma, niet alleen veroorzaakt door de vele oorlogen hier, maar in de eerste plaats de nagalm van bijna tweeduizend jaar vervolging, vernedering en slachtpartijen, met als dieptepunt natuurlijk de gruwelijke massamoord door de nazi’s. En niet alleen vervolging in West-Europa maar ook in Noord-Afrika en in Aziatische islamitische landen. Van een Irakees-Israëlische vriendin hoorde ik over het Farhoed (pogrom) waar haar familie in Irak mee te maken had gekregen, waarna ze met achterlating van al hun bezittingen naar Israël waren gevlucht. Haar familie is behoorlijk rechts, alleen zij, die in Israël is geboren, voelt zich helemaal op haar gemak met Arabieren. Ze werkt als onderwijzeres op een door Amerikanen opgerichte Palestijnse ‘vredesschool’ in Beth Chanina, waar ze de kleuters met liedjes Hebreeuws leert.
Over het algemeen staan Israëli’s met Mizrachi en Sefardische wortels echter wantrouwender tegenover Arabieren dan Asjkenazische Israëli’s. Of misschien kun je dat niet zeggen – in Nederland sprak ik met de in Israël wonende zoon van een Joodse vriendin, die Israël even was ontvlucht om bij te komen in het rustige Nederland. Hij had met zijn jonge gezin eerst in een van de nieuwe wijken gewoond die buiten de Groene Lijn zijn gebouwd, waar een woning voor een jong gezin nog betaalbaar is. ’s Avonds werd er voortdurend geschoten vanuit het naburige Arabische dorp, en niet alleen op bruiloften, zoals ik veronderstelde. “Iedereen heeft daar wapens”, zei hij. Het gezin vertrok en woont nu in een kleine, armoedige woning in een orthodoxe wijk in het centrum van Jeruzalem.
Vrijdagochtend 8 december had ik een bijeenkomst van mijn johrei-groep, in het huis van een jonge Japanse vrouw in de wijk Aboe Tor, een half Joodse, half Arabische wijk van welgestelden. Johrei is een Japanse healing methode, zoiets als reiki, maar niet zo commercieel. Voor johrei-behandelingen mag je geen geld vragen; johrei is gericht op heling, niet op het opzetten van een winstgevende eigen praktijk. En het doel is bijdragen tot een mensheid die in vrede kan leven. Het was echt wat ik nodig had na een dag vol woedende declaraties en beelden van rellen en vlagverbrandingen.
Onze jonge gastvrouw vertelde dat ze “in een johrei-gezin was geboren”, zo ongeveer als ik in een Montessori-gezin ben geboren, en dat ze nu voor twee jaar in Jeruzalem zou blijven en hoopte johrei verder te kunnen verspreiden. Ze was werkzaam geweest bij de Japanse ambassade en werkte nu voor de Verenigde Naties. De flat waar ze net was ingetrokken, bood via een schuifraam een overweldigend uitzicht op de Oude Stad en de heiige heuvels daarachter. Het was goed om een paar uur in een harmonieuze omgeving te werken met rustige, kalmerende energie.
Deze werkelijkheid bestond ook, al werden er tezelfdertijd protestdemonstraties gehouden in Ramallah, Hebron, Tulkarem en Nablus, waar met stenen en molotovcocktails werd gegooid en waar het leger terugschoot – met rubberkogels, maar soms ook echte kogels – en traangas gebruikte. Vandaag , 12 december, lees ik over de resultaten van een Palestijnse enquête onder de Palestijnse bevolking: 91 procent van de respondenten ziet Trumps verklaring als een gevaar voor de Palestijnse zaak; 45 procent wil alle contacten met de VS verbreken, een klacht indienen bij het Internationale Gerechtshof en tegelijkertijd een gewapende opstand beginnen.
