Verkiezingsdag in Israël, een stralend zonnige voorjaarsdag. Op straat heerst een vakantiestemming: veel mensen hebben vrij, want scholen, banken en postkantoren zijn gesloten. Er wordt niet rondgelopen in dikke truien en maillots, maar in T-shirts en jurken. Een jonge vrouw klampt voorbijgangers op Emek Refaiem aan en vraagt iedereen: “heb je al gestemd?!” Vóór twaalf uur heeft al een kwart van de ruim 5,6 miljoen stemgerechtigden hun stem uitgebracht, ongetwijfeld om daarna aan het strand te gaan zitten of op z’n minst op een terrasje koffie te drinken. In Tel Aviv bieden verschillende grote modeketens alleen vandaag grote kortingen op hun assortiment aan.
Al is de hemel strakblauw, de politieke hemel van Israël vertoont griezelige donkere wolken. Een hoofredactioneel commentaar in Ha’aretz waarschuwt voor de plannen van het rechtse blok om sociale en overheidsinstellingen te ondermijnen. “Het kiesrecht is slechts een van de fundamenten van het leven in een democratie; andere basiscomponenten worden nu bedreigd, zoals gelijkheid van alle burgers voor de wet, mensenrechten, het rechtssysteem, de persvrijheid, en het recht van niet-overheidsgroepen om ongehinderd actie te voeren,” aldus de hoofdredactie.
De avond voor de verkiezingen heeft de Avaaz organisatie, een wereldwijd campagne-netwerk met het doel de meningen van gewone burgers van invloed te laten zijn op de ‘globale besluitvorming’, nog een rondzendmail gestuurd, rijkelijk laat trouwens, met als thema ‘de verwoesting van ons land door de rechtse regering alsnog in 24 uur te stoppen’. Dit vanwege de 15% zwevende kiezers en het nog grotere percentage dat zegt überhaupt niet te gaan stemmen. Avaaz roept op de mail te verspreiden onder al je niet-stemmende vrienden. Die heb ik nauwelijks - tenzij het Nederlanders zijn, die begrijperlijkerwijze hun Nederlandse paspoort niet kwijt willen raken en daarom slechts ‘permanent ingezetenen’ zijn - die niet mogen stemmen voor de Knesset. (Ook Denemarken, Noorwegen en Oostenrijk staan geen dubbele nationaliteit toe).
Nu ‘the day after’. Zeventien jaar geleden, in 1996, ging ik ’s avonds slapen met de geruststellende gedachte dat Peres de volgende premier zou worden, om wakker te worden met Netanyahu bij het ontbijt. Nu lijkt het bijna andersom te zijn. In café Aroma zitten mensen al om half acht ‘s ochtends de ochtendkranten te lezen. Verrassing: het rechtse en het centrum-linkse blok zijn even groot geworden, ieder met 60 zetels. (Pas over een week is de uitslag trouwens officieel). De grote verrassing is Lapid’s Yesh Atid, met 19 zetels plots de op één na grootste partij. De Arbeidspartij heeft er 15 of 17, dat is me niet helemaal duidelijk. Yesh Atid is een typische internet- en facebook-partij: Lapid is een voormalig tv-presentator en columnist van Yediot Achronot en ook nog eens de zoon van wijlen Tommy Lapid, de oprichter van het reeds ter ziele gegane Shinui.
Netanyahu’s Likoed-Yisrael Beiteinu combi heeft 11 zetels verloren, aan linkse en centrumpartijen, maar blijft desondanks de grootste partij. In mijn buurt, Baka/Katamon, zag ik een paar primitieve zwart-witte postertjes geplakt over de Likoedborden, met als tekst: ‘Bibi is alleen voor de rijken’. Ha’aretz bericht dat ook bij de ingang van een luxueus winkelcentrum in de voorstad Ramat Aviv zulke leuzen waren geplakt, wat gezien de mate van welgesteldheid der inwoners niet zo’n handige zet was ... Het rechts-religieuze Habeit HaYehudi van de in de VS geboren Bennett heeft 12 zetels veroverd. Dit is de partij die een deel van de Westbank wil annexeren en waarschijnlijk veel stemmen van teleurgestelde Likoedniks en van settlers trok, al wil Bennett de mee-geannexeerde Palestijnen burgerrechten in Israël geven. Een ander persoon op zijn kieslijst vindt dat de Gazastrook opnieuw bezet moet worden (!). De verschijning van Habeit HaYehudi toont de groeiende invloed van de nationaal-religieuzen in Israël aan.
Kiezers gingen gisteren niet alleen naar het strand of naar natuurreservaten, maar ook in groten getale naar winkelcentra, cafés, restaurants en bioscopen. Het was drukker dan voor Pesach of Rosj Hasjana en de middenstand was blij. Het is nog steeds mooi weer vandaag, maar wel een stuk koeler ...
