Het zijn subtiele hints en tussenzinnetjes, ik geef het toe. Ze zijn van een tussen-neus-en-lippen-door terloopsheid, maar qua impact niet te onderschatten veelzeggend. Ik doel op twee verstopte zinnetjes, de ene uit een krantenbericht, de andere uit een boekrecensie.
Het krantenbericht ging over de nieuwe opstelling van de vaste collectie van het Tropenmuseum. Onder de titel Things That Matter groepeert het museum zijn voorwerpen rond tien vragen, die elk een paviljoen hebben op de begane grond. Het gaat om vragen als “Wanneer voel jij je thuis?” of “Verandert het klimaat jouw cultuur?”. De getoonde voorwerpen worden toegelicht door middel van filmpjes en geluidsopnamen, waarin hedendaagse personen iets vertellen over de betekenis ervan voor hen.
Op zichzelf vind ik dit een creatieve en aansprekende manier om voorwerpen, mensen en actuele gebeurtenissen met elkaar te verbinden en te presenteren. Waar ik aan blijf hangen is de vraag “Waar vecht je voor?”, en de vanzelfsprekendheid waarmee die vraag via een opzwepende rap in combinatie met traditionele Arabische kleding wordt gekoppeld aan de strijd tegen Israël van een Palestijnse activiste.
Laat me duidelijk zijn, ik begrijp de woede van de Palestijnen en hun strijd voor een eigen land. Maar ik struikel over de opzet van het Tropenmuseum om Israël via de opstelling van hun vaste collectie te maken tot een iconische boeman. Meteen voor vijf jaar (semi-permanent) is de zaak op deze manier ingericht. Dat getuigt niet van veel hoop op een oplossing op korte termijn, en dat mag een realistische inschatting zijn, maar het effect is wel dat de vijandschap van Israël hier museaal wordt bekrachtigd als een vanzelfsprekend, zeg maar Metafysisch Kwaad.
Met in de afgelopen drie jaar inmiddels meer dan 10.000 Jemenitische doden door de schaduwoorlog tussen het soennitische Saoedi-Arabië en diens sji’itische tegenhanger Iran, lijkt “Waar vecht je voor?” me ook zeer toepasselijk als vraag aan een Jemenitische vrouw in haar strijd tegen Arabische en Iraanse inmenging. Of wat te denken van een Syrische rebel die weigert zich neer te leggen bij de dictatuur van Assad? Maar iedereen voelt meteen: daar kan het Tropenmuseum niet aan beginnen. Waarom eigenlijk niet?
Een ander bericht, met een andere strekking maar van eenzelfde soort terloopsheid, komt uit de bespreking van het boek Schaduwoorlog. Israël en het geheime liquidatieprogramma van de Mossad van Ronen Bergman. Je laat je bij het lezen van de bespreking een tijd lang, via de recensent en de auteur Bergman, meevoeren in de verontwaardiging over de vele moorden door de Israëlische geheime diensten en het morele verval dat daarmee gepaard gaat. Op een gegeven moment gaat het over de moordcampagne tegen de bommenmakers en aanslagplegers van Hamas begin jaren 2000, en dan lees je in een bijna achteloos geplaatst zinnetje dat, zonder die campagne, “het land waarschijnlijk ten onder was gegaan.”
Tja, wat moet je dan? Dan maar geen Joodse staat?
