Kun je zeggen dat we in Europa 75 jaar met flauwekul bezig zijn geweest? Dat de opbouw van verzorgingsstaten na 1945, de stimulering van democratie en inspraak, de bevrijding van beknellende sekse- en genderrollen niet meer zijn geweest dan luxe spielerei voor een verwend continent?
Zo denken Poetin en Kirill, het hoofd van de Russisch-orthodoxe kerk, erover. Het is voor hen zelfs reden om de invloed van het decadente Westen militair te lijf te gaan en bewijs te willen leveren van de superioriteit van de Russisch-slavische cultuur.
Maar ook menige Westerse commentator neigt ertoe om de Europese bloeiperiode van de afgelopen decennia te beschouwen als voos en bedrieglijk. Zo stelt politicoloog Jonathan Holslag bijvoorbeeld dat de pijlers waarop de welvaart van Europa rust stuk voor stuk rot zijn.
Europa’s economische macht is een afgeleide van bruut imperialisme uit voorbije eeuwen en nog steeds gebaseerd op uitbuiting, en militair zijn we volledig afhankelijk van de Verenigde Staten.
De constatering door Holslag dat de fundamenten van Europa verrot zijn deel ik wel. Ik kan me, met Jonathan Holslag en Rob de Wijk en andere realisten, opwinden over de grenzeloze naïviteit van veel Europeanen die denken dat militaire macht en legers niet meer nodig zijn.
Of over de economische uitbuiting van de rest van de wereld en het milieu, waardoor het Westen zich nog steeds disproportioneel veel olie en andere grondstoffen toeëigent.
Maar dat het, op die wrakke pijlers, alleen maar om flauwekul en luxe decadentie ging, bestrijd ik. Europa heeft in veel opzichten de drie kwart eeuw na 1945 gebruikt voor werkelijke prestaties op het vlak van rechtsstatelijkheid, democratisering en intellectuele en artistieke creativiteit. En dat niet, zoals vaker in de geschiedenis, alleen voor een elite maar voor grote groepen in de samenleving, die zich daardoor met succes konden emanciperen.
Ik weet het, dat levert ook veel overconsumptie en stuitend oppervlakkig amusement op. Maar toch ben ik geneigd te spreken van een culturele bloeiperiode zonder weerga in de geschiedenis.
