Zondag is de eerste dag van de week in Israël. Het is tevens de eerste werkdag van de nieuwe week. Het leven barst weer los na een doorgaans wat lome sjabbat. Zaterdagavond, uitgaande of motsaee sjabbat, gaat de wekelijkse rustdag al over in de volgende (werk)week, terwijl in Nederland de nieuwe werkweek pas ná de zondag begint. Zaterdagavond is in het Joodse bestaan een mooi bruggetje naar de werkweek, waarin alles weer op gang komt.
In Herzliya is niet alles dicht op de Joodse rustdag. In tegenstelling tot de omringende plaatsen is in onze woonplaats het grote overdekte, airconditioned winkelcentrum met verschillende verdiepingen, geheten ‘De zeven sterren’, zaterdag overdag open. Op vrijdagavond, de familieavond, zijn de winkels daar en bijna overal elders in Herzliya wél dicht. De mall is genoemd naar het aantal sterren in het stadswapen van Herzliya. Ze vormen een verwijzing naar het ideaal van Theodor Herzl: de zevenurige werkdag. Nog steeds niet gelukt overigens.
Israëli’s werken best hard en verdienen daarbij meestal geen geweldige salarissen. Het is één van de redenen waarom de economie zo goed draait in dit land. Over het algemeen hebben werknemers een vijfdaagse werkweek met de donderdag als laatste werkdag van de week. Maar vrijdag is net zo goed een hele drukke dag. In ieder geval moeten de meeste mensen de wekelijkse boodschappen doen om van alles in huis te halen, tenzij je de spullen laat bezorgen. Als je kinderen hebt, gaan die een halve dag naar de gan (crèche), die net als op de andere dagen vroeg begint. Daarom voelt vrijdag toch een beetje aan als een werkdag. De Israëlische vrijdag is natuurlijk vergelijkbaar met de Nederlandse zaterdag, zij het dat de crèches daar dan gesloten zijn. De zaterdag in Nederland is – evenals de Israëlische vrijdag – een dag waarop mensen volop in de weer zijn, voordat de rustdag aanbreekt: niet alleen winkelen, ook de auto wassen, klussen in of rond het huis en noem maar op.
Ons Joodse leven in Nederland kenmerkte zich door boodschappen doen op donderdagavond, zodat we op sjabbat echt een rustdag hadden – zij het op onze vrijzinnige manier. Regelmatig gingen we ’s ochtends naar sjoel, daarna gingen we wandelen in het bos of op het strand, en we deden andere leuke dingen, zoals met het openbaar vervoer of de fiets naar musea, een concert of de film gaan (volkomen ‘klokvrij’ dus). Na sjabbat kwam er voor ons gevoel in Nederland nóg een soort rustdag, de zondag. Geen Joodse rustdag, meer een profane weekdag waarop je niet hoefde te werken, tenzij je 24-uursdiensten draait.
Die luxe heb je in Israël dus niet. Zondag is het aanpoten voor het werkende volk. Ook voor pensionado’s, zoals wij, voelt het toch als een soort werkdag. We hoeven ons dan weliswaar niet te haasten om naar het werk te gaan (nog steeds heel bijzonder), maar we doen wel allerlei ‘werk’ dingen, zoals naar de tandarts gaan, kleine boodschapjes doen en dergelijke. De hele sfeer in de samenleving is die van een werkdag.
Daardoor lijkt het weekend hier korter dan in Nederland. Dat is eigenlijk onzin, want het verschil met Nederland is dat de werkdagen daar van maandag tot vrijdag zijn en hier is het alleen maar een dag verschoven, dus van zondag tot en met donderdag. Omdat vrijdag, zoals net geschetst, ook veel gehaast met zich meebrengt, komt daardoor de nadruk echt te liggen op die ene dag in de week dat het beduidend rustiger is dan anders (al geldt dat minder voor het autoverkeer, het strand of natuurparken): sjabbat.
In Israël zijn veel dingen vergelijkbaar met Nederland en tegelijkertijd zijn er ook tal van verschillen, met als grootste verschil de taal en cultuur (en helaas ook de vijandige landen om ons heen …). De weekenden zijn eveneens verschillend. Door de Israëlische zondag hebben we het gevoel dat we niet slechts één uur voorlopen op Nederland, we lopen zelfs een héle dag voor.
