Tijdens de pauze van de onlangs gehouden jaarlijkse ledenvergadering van de Irgoen Oleh Holland (Nederlandse immigranten vereniging in Israël) trad Eelco Key op. Een sympathieke veertiger die jarenlang in het buitenland vertoefde.
Hij is niet de enige. Er verblijven bijna anderhalf miljoen Nederlanders buiten de grenzen van het eigen land. Eelco, momenteel fondsenwerver van beroep, is sinds 2011 actief om de belangen te behartigen van Nederlanders die hun vleugels hebben uitgeslagen en op allerlei plaatsen ter wereld zijn neergestreken. Hijzelf is terechtgekomen in de VS. Tegenwoordig is hij voor enkele jaren terug in Nederland. Hij gaat met zijn gezin echter weer terug naar New York, waar zij eerder woonachtig waren van 2006 tot 2015. Eelco is politiek actief in D66. Volgens hem de enige politieke partij die zich enigszins druk maakt om de positie en belangen van houders van een Nederlands paspoort in het buitenland. Hij zou willen dat alle partijen in de Nederlandse politiek zich meer gelegen laten liggen aan landgenoten buiten Nederland.
Het paspoort. Als ik het goed heb begrepen, is het daarmee begonnen voor Eelco. Nederland staat in beginsel geen tweede paspoort toe. Er zijn uitzonderingen op die regel, zoals het huwelijk. Als je trouwt met een partner met een vreemd paspoort dan staat Nederland toe dat je het paspoort van het land van je echtgenoot krijgt. Ook kinderen uit het huwelijk van een Nederlander hebben recht op het Nederlanderschap. Je kunt het ook zo weer kwijt zijn, want als je in het buitenland je paspoort laat verlopen, verlies je je Nederlanderschap. Tenzij je daardoor stateloos wordt.
In ons geval – dat heb ik al eens gemeld in een eerdere column – zou het aanvaarden van een Israëlisch paspoort onmiddellijk leiden tot het verliezen van de status van Nederlander. Om dat soort dingen is het Eelco begonnen. Hij is van mening dat een dubbel paspoort geen probleem zou mogen zijn voor Nederland. Het vaderland heeft voordeel bij al die ‘Hollanders buitengaats’, want ze zorgen voor connecties, handelsbelangen en meer van dat soort nuttige zaken. Hij vindt het bekrompen dat Nederland zo krampachtig omgaat met het dubbele paspoort in een wereld die steeds internationaler wordt.
Het gekke is dat de politieke partijen die fel tegen een dubbel paspoort gekant zijn, daarmee niet degenen treffen om wie het hen te doen is. Marokkaanse Nederlanders kunnen hun Marokkaanse paspoort niet kwijtraken, want: eens Marokkaan, altijd Marokkaan. Voor Turken geldt dat meen ik minder stringent, doch de meesten houden de Turkse pas aan. Zelfs als zij, althans de mannen, daardoor in verkorte militaire dienst moeten, wat zij overigens voor een flink bedrag kunnen afkopen.
Nederland snijdt zichzelf min of meer in de vingers door het stringente vasthouden aan één paspoort. Ik heb een Amerikaanse gekend die al heel lang in Nederland woonde en volkomen geïntegreerd was. Ze had een vaste relatie met een Nederlandse vriendin en beiden stamden nog uit de tijd dat het huwelijk niet open stond voor personen van hetzelfde geslacht. Zij verdomde het om haar Amerikaanse paspoort op te geven voor het Nederlandse. Uiteraard had zij wel graag beide paspoorten willen verwerven en als zij getrouwd was geweest met een man was er geen vuiltje aan de lucht geweest.
Of neem Riek Levie, die in de jaren vijftig vanuit Nederland naar Israël is vertrokken, en hier al heel lang woont. Zij vertelde aan Eelco Key dat zij het Israëlische paspoort niet kan aanvaarden, want dan verliest zij gelijk haar Nederlandse. Ze is niet getrouwd en daarom wordt haar iets onthouden wat haar vrienden en vriendinnen wel krijgen, om de doodeenvoudige reden dat die in het huwelijksbootje zijn gestapt.
Er is heel wat meer dat Eelco Key en andere buiten de grenzen verblijvende Nederlanders dwars zit. Eelco komt tot tien actiepunten. En op de site van Nederlanders in het Buitenland (NIHB) komt een en ander min of meer terug. Een recent actiepunt is de serviceverlening door consulaten aan Nederlanders. Door bezuinigingen is het aantal vestigingen fors ingekrompen en zijn openingsuren verminderd. Er zijn tal van schrijnende verhalen van Nederlanders die kapitalen moeten uitgeven voor een reis naar een ver consulaat om een paspoort te verlengen. Engelsen kunnen het doen via Internet, als ik goed heb begrepen. Nederland loopt achter vanwege de eis dat er ter plekke op het consulaat een vingerafdruk moet worden geplaatst. De minister van Buitenlandse Zaken heeft na een NIHB-brandbrief op dat soort kwesties gereageerd, zij het nog zonder echt resultaat. Zijn ambtenaren gaan erop studeren.
Over het Nederlandse consulaat in Ramat Gan heb ik wisselende verhalen gehoord. Niet zelden moeten mensen terugkomen omdat er iets mis is met de documentatie die ze bij zich hadden moeten hebben of wel bij zich hadden. En het blijkt ook wel eens dat de partner had moeten meekomen wanneer het gaat om het paspoort van een kind. Op de website zou de voorlichting niet steeds duidelijk zijn. Ook als mensen van tevoren bellen om informatie is dat geen garantie dat ze goed worden voorgelicht. Wij hebben het consulaat hier links laten liggen, mede vanwege lange wachttijden, en hebben vorig jaar onze paspoorten in Nederland verlengd.
Inmiddels is Nederland een voorlichtingscampagne begonnen voor Nederlanders elders in de wereld om hen erop te wijzen dat ze ongewild opeens hun Nederlanderschap kunnen kwijtraken.
Wat ons betreft zouden we graag de Israëlische pas hebben ontvangen – naast de Nederlandse. We hebben bijna ons hele leven in Nederland gewoond en gewerkt, en daar onze bijdrage geleverd. Om dan zomaar je Nederlandse nationaliteit opgeven, zou wat van de zotte zijn. Gelukkig doet Israël niet zo moeilijk als je je hier als Jood met een vreemde nationaliteit wilt vestigen. Je kunt permanent ingezetene worden met nagenoeg alle rechten en plichten van een echte Israëli. Helemaal snappen doen ze het overigens niet, als je hier woont, een Israëlisch identiteitsbewijs hebt, doch geen paspoort van hier. Dan ben je toch een wat vreemde diersoort. Maar minder apart dan voor Nederland: dat vindt die Hollanders die niet achter de dijken wonen maar ver-van-het-bed. ABNAMRO wil zelfs de rekeningen van Nederlandse emigranten buiten de EU opheffen! Nederland is ook in dit opzicht een heel erg klein en tevens bekrompen land.
