De Stichting Nederlanders Buiten Nederland (SNBN) werd in 2019 opgericht. Ook voordien werden de belangen van deze groep landgenoten volop behartigd. Zo kan ik me herinneren dat op de eerste ledenvergadering van de Irgoen Oleh Holland die wij als kersverse immigranten (oliem) in 2016 meemaakten, Eelco Keij als gast optrad. Hij is nu de voorzitter van de SNBN. Op de website van deze organisatie is veel informatie te vinden over de uiteenlopende thema’s waar de SNBN zich mee bezighoudt.
Het belangrijkste speerpunt van de SNBN is zonder twijfel de dubbele nationaliteit. Nederland is een van de weinige landen die nog steeds geen dubbele nationaliteit toestaat. Er zijn wel uitzonderingen op deze hoofdregel. Als je trouwt met een buitenlander dan mag je je Nederlanderschap behouden als je de nationaliteit van je buitenlandse partner aanneemt. Ook kinderen uit dergelijke huwelijken kunnen het Nederlandse paspoort verkrijgen naast het paspoort van de andere, buitenlandse ouder.
Als je zoals wij naar Israël emigreert – of welk buitenland dan ook – dan verlies je Nederlandse nationaliteit onmiddellijk als je de nationaliteit van je nieuwe woonland aanvaardt. In Israël weten ze heel goed dat het Israëlische paspoort als reisdocument niet zo erg handig is vanwege de vele vijanden die het Joodse land heeft. Veel Israëli’s zijn daarom in het gelukkige bezit van twee paspoorten.
Eén van onze Israëlische schoonzonen heeft een Duits paspoort vanwege zijn vader z.l. die asjkenazische roots had. Onze andere Israëlische schoonzoon heeft mizrachi (Arabisch-Joodse) roots, maar hij heeft geruime tijd in Nederland gewoond, dus ook hij heeft een extra paspoort. Dat hij een Nederlands paspoort heeft, is zeer terecht. Hij was zeer geïntegreerd, dat wil zeggen spreekt goed Nederlands en had een prima baan.
Als permanente ingezetenen in Israël hebben wij bijna net zoveel rechten en plichten als echte Israëli’s. Alleen stemmen voor de Knesset zit er niet in. We doen wel mee als het om lokale verkiezingen gaat, dus voor de gemeenteraad en de burgemeester (die in Israël, anders dan in Nederland, wordt gekozen).
Israël doet dus niet zo moeilijk over de dubbele nationaliteit. Ze zijn hier blij dat je de stap naar Israël hebt gezet (al dreigt de naderende, zeer rechtse regering te gaan knabbelen aan de Wet op de Terugkeer, maar dat is een aparte column waard). En ze willen je hier houden.
Er zijn meer thema’s waar de SNBN zich druk over maakt. De club heeft een geslaagde lobby gevoerd voor het mogen stemmen voor de Eerste Kamer vanuit het buitenland en dat is na jaren van strijd met vlag en wimpel binnengehaald. In 2023 doen daarom ook Nederlanders buiten de grenzen mee aan deze verkiezingen. Om precies te zijn, zit het zo. De Eerste Kamer wordt niet rechtstreeks gekozen, doch indirect via de Provinciale Staten. Welnu, de Nederlanders in den vreemde stemmen niet voor deze bestuurlijke laag tussen de gemeente en het rijk, doch voor een speciaal college. Dat kiest dan op zijn beurt mee met de Provinciale Staten voor de Eerste Kamer. Zo zie je maar, waar een wil is, is een weg.
De groep ‘Hollanders’ die elders in Europa of in de wereld woont, is aanzienlijk. Het CBS heeft het in 2015 (!) over bijna een half miljoen Nederlanders die buiten Nederland in Europa woonachtig zijn. Als je daar de groep bij optelt die in de landen buiten de EU of Europa, dus elders in de wereld woont dan ga je al gauw – ruim naar boven afgerond weliswaar – richting een miljoen!
Veel Nederlanders die net of ver over grens zijn gaan wonen, ondervinden hinder van de weigering van Nederland om de eigen staatsburgers een tweede nationaliteit toe te staan. Het gaat om zakelijke obstakels als mensen niet de nationaliteit van het woon- en werkland in kwestie hebben. Ook privé, denk aan erfrecht, zijn er tal van hindernissen.
Inmiddels hebben tal van landen geen probleem (meer) met de dubbele nationaliteit. België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk of verder weg onder andere Canada zien de voordelen. Nederlanders in het buitenland zijn niet zelden goede ambassadeurs voor Nederland. Het is zonde om hen te laten gaan, als zij om allerlei redenen als het ware worden gedwongen het Nederlandse paspoort op te geven.
Andersom, als buitenlanders het Nederlandse paspoort willen verwerven, moeten ze hun oorspronkelijke nationaliteit opgeven. Als ze dat niet willen dan blijven ze eeuwig permanente ingezetenen of iets dergelijks (met visumplicht) in Nederland. Ik kende via mijn werk een Amerikaanse die al vele jaren in Nederland woonde. Ze was zeer geïntegreerd, sprak prima Nederlands – zij het met een Amerikaans accent. Ze had graag Nederlandse willen worden, doch had geen zin daarvoor haar Amerikaanse paspoort in te leveren. En ik weet ook dat een Israëlisch echtpaar en hun kinderen het Israëlische paspoort moesten opgeven om het Nederlandse te verkrijgen.
Een geheel andere kwestie zijn Marokkaanse Nederlanders die juist van hun tweede, Marokkaanse nationaliteit af willen. Dat kan niet, want ‘eens Marokkaan, altijd Marokkaan’. Ze willen daarom een soort register waar zij zich kunnen aanmelden als persoon die zichzelf niet meer als Marokkaan wenst te beschouwen. Het voordeel daarvan is naar mijn idee vooral emotioneel. Ik denk niet de Marokkaanse overheid overstag gaat en hen laat gaan.
Als je de dubbele nationaliteit wantrouwt, omdat je maar aan één land loyaal kunt zijn dan snap je weinig meer van de moderne wereld (en zijn bewoners) die sterk internationaal is georiënteerd. Waar je vandaan komt, is niet iets wat je hele leven je identiteit hoeft te bepalen. Bovendien kan het zeer verrijkend zijn voor landen als burgers thuis zijn in twee (of wellicht zelfs meer) landen. Vergelijk het met een kind dat twee ouders heeft. De liefde voor de ene ouder hoeft toch niet per se ten koste te gaan van de liefde voor de andere ouder? Je kunt van beiden houden. Al is de kans groot dat je van je vader op een andere manier houdt dan van je moeder. Aldus kunnen mensen een vader- en een moederland hebben.
Uiteraard kunnen er situaties zijn dat twee nationaliteiten op gespannen voet staan met elkaar. Momenteel zullen Russen in Oekraïne zeer worden gewantrouwd (als ze Poetin blijven steunen) en andersom. Dat soort situaties kun je beschouwen als uitzondering op de hoofdregel dat twee nationaliteiten geen enkel probleem hoeven te zijn. Twee nationaliteiten op één kussen daar komt de duivel niet tussen.
Terug naar de SNBN. Die heeft recent weer een succes behaald. Het is nogal veelvuldig voorgekomen dat Nederlanders ongewild hun Nederlanderschap zijn kwijtgeraakt, omdat ze hun paspoort niet op tijd hadden verlengd en dergelijke. Het kost dan veel moeite om het Nederlanderschap terug te krijgen als je het per se wilt behouden. Daar komt verandering in. Nederland gaat dat gelukkig versoepelen.
Het zou erg prettig zijn als Nederland eindelijk eens akkoord kan gaan met de dubbele nationaliteit voor emigranten zoals wij. We hadden het Israëlische paspoort allang aangevraagd als Nederland het niet had bestraft met afpakken van het paspoort van het land waar we zijn opgegroeid en nog steeds een band mee hebben (al was het maar door de taal). De Israëlische nationaliteit zien wij als emigranten als een verrijking ten opzichte van het Nederlanderschap (al zijn er ook Nederlandse Joden die vanwege de Sjoa na vertrek naar Israël niets meer met Nederland te maken willen hebben). Het is ronduit bekrompen van Nederland om in ons geval als regel te hanteren dat je het Nederlandse paspoort moet opgeven als je kiest voor een tweede nationaliteit.
