Tot mijn opperste verbazing hoorde ik laatst in mijn directe omgeving dat de bezwaren tegen Netanjahoe moeten worden ingeslikt om te voorkomen dat de nieuwe Israëlische regering gaat worden samengesteld uit de Likoed plus ultranationalisten en ultrareligieuzen. Zonder blokkade tegen Netanjahoe kan er een brede regering worden gevormd van Likoed met de partijen van Gantz, Lapid en Lieberman. Goed voor 74 zetels. En vooral goed voor het land, zo wordt gesteld door de voorstanders van deze oplossing.
Het was ook te lezen in een opiniestuk van Avi Perry in The Jerusalem Post. De kop boven zijn artikel spreekt boekdelen: “If Netanyahu boycotters want best for Israel, they must join him”. Het is niet Netanjahoe die het land naar de afgrond leidt, het zijn politici als Gantz, Lapid en Lieberman die dat door hun halsstarrigheid op hun geweten hebben.
Heel misschien speelt de Likoedleider wel een paradoxaal spel: je kiest voor de hel met Smotrich, Ben Gvir, Deri (Shass), Goldknopf (United Tora Judaism) als je niet kiest voor mij. Het kan zijn dat als je diep in het hart van Bibi kijkt, hij helemaal niet zo’n ultra-regering wil. Degenen die achter hem staan, en dat zijn er nog steeds heel veel, houden vol dat hij door de omstandigheden wordt gedwongen om met de ultra’s in zee te gaan. Een kans die de ultra’s met beide handen aangegrepen hebben om – de één na de ander – met absurde eisen te komen. Zij zijn immers zijn reddingsboei. Dankzij hen keert hij terug naar het premierschap en kan er mogelijk een eind worden gemaakt aan zijn slepende rechtszaak (de French Law). Het laatste wat hij wil, is de lik indraaien als hij schuldig wordt bevonden aan de ernstige aanklachten tegen hem.
Persoonlijk vind ik dat als Netanjahoe werkelijk het beste met het land voor heeft, hij het veld zou moeten ruimen voor een andere Likoedleider. Zijn die er dan? Degenen die hem eerder naar de kroon hebben gestoken, zijn allemaal verdwenen. Een opvolger klaarstomen om het van hem over te nemen, was zo ongeveer het laatste waar deze aan het pluche vastgeplakte machtspoliticus mee bezig was. Maar ook koning Bibi heeft niet het eeuwige leven. Dat moeten ze bij de Likoed toch beseffen? Zijn houdbaarheidsdatum komt in zicht, als die niet al verlopen is.
Avi Perry, die vindt dat anderen in het belang van Israël over hun weerzin tegen Netanjahoe moeten heenstappen, ziet naar mijn idee toch iets over het hoofd. Om andere politici zo ver te krijgen dat ze met hem verder willen, mag er van Netanjahoe óók iets worden verlangd. Stel dat Gantz, Lapid, Lieberman bereid zouden zijn het toch nog een keer met Netanjahoe te proberen (die kans is minimaal) dan zou de Likoedleider naar mijn idee kunnen worden voorgehouden dat zoiets alleen kan als zijn proces versneld wordt afgewikkeld én hij subiet verdwijnt als hij schuldig wordt bevonden. De kans dat hij daarmee akkoord gaat, is zo ongeveer nul, want hij acht zichzelf allerminst schuldig en vertrouwt de rechters van geen kant. Als hem echter wordt aangeboden om, als hij schuldig wordt bevonden, netjes op te stappen zónder de gevangenis in te hoeven draaien, is er heel misschien een uiterst kleine kans dat hij daar wat in ziet. Dan gaat ie niet Ehoed Olmert achterna, die achter de tralies heeft gezeten.
Verder vergeet Avi Perry naar mijn bescheiden mening de ware schuldige aan te wijzen. Dat is de Likoed, die Netanjahoe bij voortduring de hand boven het hoofd houdt. Zijn ze zó afhankelijk van hem? Zeker, maar is hij op zijn beurt ook niet afhankelijk van de partij die hem naar voren blijft schuiven? Hij is absoluut een stemmentrekker voor Likoed. Maar zal hij dat blijven als hij Israël uitlevert aan ultrarechts en ultrareligieus? Die komen met zogenaamde oplossingen voor het land waar menig weldenkend Likoednik toch niet serieus mee kan leven? Moet Israël werkelijk de weg inslaan naar een halachische staat? Is Israël erbij gebaat als het in conflict komt met de hele wereld als Smotritch en Ben Gvir hun zin inzake de Westoever (Judea en Samaria) en de Palestijnen kunnen doordrijven? Is het behoud van Netanjahoe, ooit een leider die het goede met Israël voor had, zó veel waard? Als de Likoed zou moeten kiezen tussen Netanjahoe of – om een voorbeeld te noemen – het behoud van de Abrahamsakkoorden die goed zijn voor Israël, zijn ze bij de Likoed dan echt zo idioot om het land in de uitverkoop te doen en de ultra’s er met de hoofdprijs vandoor te laten gaan?
Ondertussen geeft de meer dan uitstekend Engels sprekende Netanjahoe het ene na het andere interview af aan buitenlandse media. Daarin probeert hij zijn nieuwe kabinet als een ware tweede hands autohandelaar te verkopen door te doen of hij de touwtjes stevig in handen heeft. Het thuisfront trapt daar niet in. Want daar weten ze welke wetten er op stapel staan om deze kabinetsformatie erdoor te krijgen. De New York Times schreef daar een vlijmscherp commentaar over. Over het algemeen houden de Israëli’s er niet van als het buitenland hen de les leest. Zeker rechts, natuurlijk ook Netanjahoe, viel over de krant heen. Begrijpelijk, want de NYT heeft geen goede reputatie in de Joodse staat. Niettemin zijn de bittere teksten die in het Amerikaanse hoofdcommentaar staan ook in Israël zelf in allerlei kringen te lezen of te horen.
Maar er is nog een ander scenario denkbaar. Die is dat de regering van Netanjahoe en zijn ultrarechtse en ultrareligieuze coalitiepartners erdoor komt (die kans is groot), doch in no time uit elkaar spat. Met deze ultra’s kan het nooit wat worden, is de achterliggende gedachte. Die zijn zo volhardend in hun compromisloze eigen gelijk dat het niet anders kan dan dat het slaande ruzie wordt.
En wat als het ultra-kabinet ruziënd uiteenvalt? Dan krijgen we ‘gewoon’ de zesde verkiezingen op een rij. En dan maar hopen dat veel Israëli’s snappen dat het menens is als ze om hun land geven. Dus ze moeten absoluut gaan stemmen om te voorkomen dat het weer een ultrarechtse en ultrareligieuze uitslag wordt. Want de ultrastemmers, die blijven niet thuis bij verkiezingen.
De eerste voortekenen zijn er dat Israëli’s het zo langzamerhand te gek vinden worden met het trio Deri, Ben Gvir en Smotrich. Men is in Tel Aviv eindelijk de straat opgegaan om te demonstreren. Het werd tijd want het bleef wel erg stil, terwijl de seculiere Tel Avivi’s nooit te beroerd zijn om hun proteststem te laten horen.
Morgen, 21 december, de derde dag van Chanoeka, als de deadline voor deze column voorbij is, loopt de formatietermijn van Netanjahoe af en zullen we het weten of hij zijn ultra-kabinet rond heeft gekregen of niet. Mag in het laatste geval iemand anders dan het formatiestokje overnemen? Of mogen de Israëli’s van president Herzog voor de zoveelste keer naar de stembus?
Het zijn weer eens bizarre tijden in het Heilige Land. Het gevaar komt nu niet van buiten, maar van binnenuit. Dit land heeft al heel veel meegemaakt en is er telkens bovenop gekomen. Maken we weer een wonder mee waardoor de rechtsstaat overeind blijft en de band met de Joodse diaspora niet verder wordt gebruuskeerd? Het is tenslotte chanoeka.
