De UNHCR is dé vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties. UNHCR staat voor United Nations High Commissioner for Refugees en die zetelt in Genève. Het is interessant om de UNHCR te vergelijken met de UNRWA, de enige vluchtelingenorganisatie voor één enkele groep vluchtelingen, te weten de Palestijnen.
Op zichzelf is het heel merkwaardig dat de Palestijnen een aparte vluchtelingenorganisatie hebben, want in beginsel is een vluchteling een vluchteling. Een Palestijnse vluchteling is kennelijk in een bepaald opzicht anders: die heeft te maken met de ontstaansgeschiedenis van Israël, de enige Joodse staat ter wereld én vooral met de aanvankelijke Arabische houding daartegenover. Israël had nooit mogen worden opgericht en om dat idee in stand te houden moeten de Palestijnse vluchtelingen in ere worden gehouden, aldus de UNRWA-ideologie.
Uit een factsheet van het Jerusalem Institute of Justice valt af te lezen dat de UNHCR bijna dertig miljoen vluchtelingen over de hele wereld verzorgt. In dat aantal zitten ook de tegen de zes miljoen Palestijnen die als “vluchteling zijn geregistreerd.” Die formulering klinkt raar, maar is het niet. Na 1948 was sprake van rond de 800.000 Palestijnse vluchtelingen en die status is doorgegeven aan de volgende generaties, zodat we nu spreken over miljoenen zogenaamde vluchtelingen. Daarbij gaat het inmiddels om tal van personen die niet geboren zijn in het gebied dat nu Israël en de Palestijnse gebieden omvat, maar elders. Niet zelden betreft het personen die al lang een andere nationaliteit hebben verkregen, zoals de Amerikaanse of een Europese nationaliteit, en geïntegreerd zijn in de VS of Europa.
Volgens de definitie van de UNHCR zouden zulke personen al lang geen vluchteling meer zijn. De UNHCR stelt zich ten doel vluchtelingen zo snel mogelijk elders te integreren. De UNRWA koestert daarentegen de vluchtelingenstatus van Palestijnen. Zelfs als ze wonen in zogeheten Palestijns gebied, dus in de Gazastrook of op de Westoever. Het is duidelijk dat de UNRWA de vluchtelingen al jaren en jaren als diplomatiek en pr-wapen inzet tegen de Joodse staat. Ze houden er allemaal een sleutel van ‘hun oude huis’ op na. Ook de nakomelingen van de vluchtelingen van toen.
De UNHCR opereert in ruim 135 landen, de UNRWA slechts in vijf landen: Jordanië, Syrië, Libanon en ook op de Westoever (inclusief Oost-Jeruzalem) en in Gaza (die laatste twee zijn geen landen).
De UNRWA telt maar liefst 30.000 medewerkers. De UNHCR heeft ongeveer hetzelfde aantal medewerkers voor een veel groter aantal zorgbehoeftigen. Dat betekent: 1 UNRWA-medewerker per bijna 200 personen, terwijl het bij de UNHCR gaat om een verhouding van 1 op ruim 1.400. Qua totaalbudget is er een groot verschil, doch per vluchtelingen bekeken is het verschil niet zo groot: de UNRWA krijgt 5,6 miljard Amerikaanse dollars, dus 190 dollar per persoon. Het UNHCR-budget is 1,2 miljard dollar, dat betekent 204 dollar per persoon.
Interessant is dat de UNHCR onderscheid maakt tussen vluchtelingen en ontheemden. De laatste groep betreft mensen die in eigen land zijn blijven wonen, maar bijvoorbeeld zijn vertrokken uit oorlogsgebied. Een vluchteling heeft zijn of haar land echter verlaten. Die binnenlandse ontheemden vormen de grootste groep.
In 2016 heb ik voor Crescas al eens eerder een column over de UNRWA geschreven. Aanleiding daarvoor was het toen in het Hebreeuws verschenen boek van Einat Wilf over het vermeende recht op terugkeer dat zij het grootste obstakel noemt voor vrede tussen Israël als Joodse staat en een nog op te richten Palestijnse staat. Inmiddels is er al een tijd een Engelse vertaling op de markt.
Vanwege de oorlog met Gaza is de UNRWA weer volop in beeld, omdat er aantoonbaar banden zijn van UNRWA-medewerkers met Hamas. In mijn eerdere column had ik over het laten opgaan van de UNRWA in de UNHCR. Daarmee zou een grote stap worden gezet naar normalisering van het zogenaamde Palestijnse vluchtelingenvraagstuk. De stichting van de staat Israël in 1948 leidde tot de geleidelijke, grotendeels gedwongen uittocht van circa 900.000 Joden uit de Arabische wereld. Velen gingen naar Israël. Al die Arabische Joden zijn volledig opgenomen in de Israëlische samenleving. Niemand die het nog over die Joodse vluchtelingen heeft die huis en haard hebben moeten verlaten en berooid aankwamen. Gaan we het nog meemaken dat niemand het meer heeft over Palestijnse vluchtelingen?
Factsheet van het Jerusalem Institute of Justice (zonder jaartal, data uit 2022)
