Van de rivier tot de zee ...

Harry Polak

vrijdag 17 november 2023

De leus “From the river to the sea, Palestine will be free” maakt heel wat los. Is het een oproep tot genocide? Dat kán, afgaande op wat Hamas op 7 oktober heeft laten zien in de woonplaatsen rond Gaza. Als je deze terroristische beweging serieus neemt – en dat zou ik maar doen – dan zouden ze niets liever willen dan alle inwoners van Israël op die manier onder handen nemen. Gelukkig ontbreekt het hen aan de mogelijkheden. Maar met vrienden als Hezbollah, de Houthi’s in Jemen en vooral Iran zouden ze wel een heel eind kunnen komen.

Als je de slagzin letterlijk neemt – waar ik de voorkeur aan geef – dan is het een oproep tot het laten verdwijnen van de Joodse staat. Als Palestina het hele gebied beslaat van de Jordaan tot aan de Middellandse Zee dan is er voor Israël geen plaats meer. Is er dan wel een plek voor de Joden daar? Dat valt nog te bezien. Doorgaans is in Palestijnse kringen het standpunt gehuldigd dat de in ‘de zionistische entiteit’ wonende Joden naar Europa terug moeten. Alleen bestaat circa de helft van de Joodse Israëli’s uit Joden die afkomstig zijn uit Arabische landen en Iran. Die hebben hun heil gezocht in Israël (en ook elders) toen de Arabische landen, waar Joden eeuwenlang voor de komst van de islam woonden, de oprichting van de staat Israël in 1948 op hen gingen verhalen.

Israëlische Joden zullen niet goedschiks meewerken aan opheffing van hun land, dat door de eerdere generaties met bloed, zweet en tranen is opgebouwd vanuit het niets. Dus is de slogan in feite een oproep tot geweld: Israël moet weg en dat kan alleen kwaadschiks, dus via gewapende strijd.

Einat Wilf, die een boek heeft uitgebracht over het langdurige Palestijnse vluchtelingenprobleem, hield onlangs een presentatie waarbij zij twee kernthema’s benoemde. Allereerst is het een vast gegeven in het Palestijnse narratief dat zij pas bevrijd zullen zijn (“Palestine will be free”) als er een eind wordt gemaakt aan Israël als Joodse staat. Palestijnen zijn vanaf het allereerste begin niet uit geweest op een eigen staat naast Israël, hun hoofddoel was dat Joden geen eigen staat mochten hebben. Ten tweede belicht zij de halfzachte houding van vooral Europese landen. Die denken dat Palestijnen (met de Palestijnse Autoriteit voorop, over Hamas zullen we het maar niet eens hebben) uit zijn op een eigen staat náást Israël en dat het vooral Israël zou zijn dat die oplossing dwarsboomt. Aan Palestijnen is echter met regelmaat door de Israëli’s een oplossing aangeboden om ‘het eeuwige conflict’ te beëindigen en te komen tot realisering van de twee statenoplossing. In het volgende filmpje wordt dat op een rij gezet.

De UNWRA is de hoofdschuldige in het oneindig voortduren van het Palestijnse vluchtelingenprobleem. De vluchtelingenstatus wordt van generatie op generatie overgedragen. Zelfs volkomen in de Palestijnse gebieden of in het buitenland geïntegreerde Palestijnen hebben nog steeds de status van vluchteling. Terwijl de UNHCR, de reguliere vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, ervoor zorgt dat vluchtelingen geïntegreerd raken als zij niet terug kunnen. Pas dan beschouwt de UNHCR zijn werk als succesvol. Niet door het alsmaar in stand houden van de vluchtelingenstatus. In dat geval heeft de UNHCR gefaald.

In mijn discussies met anderen, die Israël als Het Grote Kwaad zien, is me opgevallen dat ze de Joodse geschiedenis nauwelijks kennen, of verwerpen als propaganda en dergelijke. Zij gaan vrijwel kritiekloos volledig mee in het Palestijnse narratief. Tegenwerpingen van mijn kant maken geen enkele indruk meer. Kennelijk zijn Joden onbetrouwbaar.

Laten we de meest opvallende kritiekpunten op de Joodse staat toch maar eens nalopen. Je weet nooit of het misschien toch nog een keertje binnenkomt bij de Israëlhaters.

Het eerste verwijt is dat Israël een koloniale mogendheid is. De Joodse staat is een uitvloeisel van het Europese kolonialisme en heeft daarom geen enkel bestaansrecht. Hooguit verdient het land een de facto-erkenning (het is er nu eenmaal) maar beslist geen de jure-erkenning (dus onbetwistbaar bestaansrecht).

Kolonies zijn wingewesten van een zogenoemd moederland. Nederland had Indonesië, Engeland India, enzovoort. De Joden die zijn getrokken naar wat nu Israël is, verlieten niet hun moederland. Integendeel, zij gingen terug naar het land van oorsprong. Joden hebben sinds hun verdrijving uit Judea door de Romeinen, lang geleden, driemaal daags gebeden om terugkeer naar het oude vaderland. Er zijn altijd plukjes Joden teruggegaan, net zoals er altijd kleine groepen Joden zijn blijven wonen in hun oude vaderland (in Jeruzalem, Hebron, Tsfat en Tiberias). Voorts was het oude vaderland sterk verwaarloosd. Bepaald geen wingewest. De eerste zionisten van eind negentiende eeuw hebben daar land aangekocht (het is beslist niet geroofd!) en moerassen drooggelegd, woestijnen tot leven gebracht, enzovoort. Het is geen sprookje, het is echt gebeurd. Net zoals het waar is dat het niet volkomen leeg was (wellicht wel ten tijde van Adrian Reland). Er woonden Arabieren. Toen Joden het land tot ontwikkeling brachten, kwamen er nog meer Arabieren bij als gastarbeiders.

Het tweede verwijt is dat Israël een apartheidsland is. Dat is net zulke kwaadaardige onzin als het eerste verwijt. Joden, Arabieren (circa twintig procent van de bevolking) en andere groepen hebben volgens de Israëlische wet gelijke rechten. Iets anders is het verschil in burgerrechten tussen Israëli’s en Palestijnen in A, B of C-gebied. Die Palestijnen wonen niet in Israël, want de Westoever (Judea en Samaria) zijn niet geannexeerd. De status van deze gebieden is onduidelijk. Volgens de twee staten-oplossing is het beóógd Palestijns gebied. Je kan het ook betwist gebied noemen, maar wat eenieder die de geschiedenis van het gebied heeft bestudeerd, duidelijk zal zijn: er heeft niet eerder een Palestijnse staat bestaan. Het gebied heette sinds de Romeinse tijd doorgaans Palestina, wat slechts een geografische aanduiding was. De Romeinen hadden het omgedoopt in Palestina om aan de zelfstandigheid van Judea een eind te maken in de periode van de verwoesting van de Joodse Tempel.

Derde verwijt dat nu door de straten klinkt: Israël pleegt genocide! Er komen inderdaad heel veel Gazanen om bij de bombardementen door de Israëlische luchtmacht. Dat vervult me, en dat geldt voor veel Israëli’s, met grote zorg en verdriet. Niet alleen omdat het imago van Israël daardoor nog verder door het ijs zakt in de ogen van velen in de wereld – en dat is al ver onder het vriespunt gedaald. Ook en vooral omdat ik te doen heb met Gazanen die knel zitten tussen Hamas dat hen misbruikt als menselijk schild en de Israëlische krijgsmacht die Hamas aan het bestrijden is en er geenszins op uit is om burgers te treffen, al is het onderscheid tussen burgers en Hamasstrijders lastig te maken. Verder plaats ik vraagtekens bij het aantal doden, plus dat onduidelijk is hoeveel ‘strijders’ zich bevinden onder de doden. Genocide of massamoord is echter iets anders dan wat er zich nu voltrekt in Gaza. Beide zaken vereisen dat er opzet in het spel is. Israël waarschuwt juist burgers, zodat ze weg kunnen.

Als je de lange geschiedenis van het conflict tussen de Palestijnen en Israël naloopt, valt op dat Israël al mikpunt (terrorisme, boycot en dergelijke) was van de Arabische en moslimwereld voordat er enige sprake was van de bezetting en kolonisten. Na 1967 is er een kentering op gang gekomen in de Westerse wereld, waardoor het imago van Israël steeds negatiever werd. Van underdog werd Israël steeds meer de overheerser. De rechtse regeringen die Israël kreeg plus het nederzettingenbeleid na de Zesdaagse oorlog hebben Israël absoluut geen goed gedaan. Die kritiek is terecht. Het is echter bizar om alleen de Joodse staat de schuld voor het Palestijns/Arabisch/islamitisch conflict met Israël in de schoenen te schuiven.

Het Arabische antizionisme en de van oudsher bestaande jodenhaat (in het Westen én de Arabische/moslimwereld) zijn steeds meer vermengd geraakt tot een explosief geheel. De enige hoop is dat als het is gelukt om Hamas militair te verslaan Saoedi-Arabië de draad van normalisering van de relaties met Israël weer oppakt. Daarbij zal ook de Palestijnse kwestie aan de orde moeten komen. Voor een oplossing van die kwestie is het nodig dat het gros van de Palestijnen zich ten langen leste oprecht kan gaan verzoenen met het bestaan van de Joodse buurland. Plus dat zij in hun mindset ruimte gaan creëren voor het werken aan een eigen staat, waarbij alle aspiraties rond terugkeer naar wat nu Israël is, worden ingeruild voor een blik op een toekomst in een eigen land. Het is in het belang van Israël hen daarbij te steunen, vooral door de onverzoenlijke en gevaarlijke kolonisten te beteugelen.

8 + 2 = ?
"Aan Palestijnen is echter met regelmaat door de Israëli’s een oplossing aangeboden om ‘het eeuwige conflict’ te beëindigen en te komen tot realisering van de twee statenoplossing. " Ik lees op dit moment Alan Dowty: Arabs and Jews in Ottoman Palestine en dat boek laat zo duidelijk zien dat het al vanaf het prille begin - nog voor het ontstaan van het zionisme - mis is gegaan. Ik vergelijk het altijd met een huis en dat huis is Palestina en in dat grote huis woont een gezin. De bewoners zijn geen eigenaar, maar huurders en in datzelfde huis woont ook een medehuurder (laten we hem A noemen) die niet tot het gezin behoort, maar wel al decennia in redelijke harmonie samenwoont met het gezin. En dan op een dag melden zich een paar familieleden van A. Het huis is groot en er staan redelijk wat kamers leeg en zij zijn op zoek naar onderdak omdat ze in de buurt waar ze vandaan komen gepest worden. Het huis is inderdaad groot genoeg voor deze mensen, maar het gezin wil het niet. Het wil de eigen privacy niet opgeven plus dat die nieuwe bewoners heel andere gewoontes hebben dan zij en dat matched gewoon niet. Ook niet in hun grote huis. En de eigenaar van het huis is het hier mee eens. Maar de eigenaar zit op zwart zaad en heeft geld nodig van de gemeente en daarom zet de gemeente hem onder druk: je krijgt alleen geld van ons wanneer je die mensen toelaat in je huis. En de eigenaar gaat overstag. De huurders blijven protesteren, maar hebben geen poot om op te staan want de eigenaar kan geen kant op. En daarna komen er steeds meer familieleden van A die een deel van het huis opeisen en de kamers prachtig renoveren en niet snappen dat het gezin daar niet blij mee is. Maar het gezin wil maar één ding: weg met al die vreemdelingen en ons huis terug zoals het was. Maar dan gaat de eigenaar failliet en komt het huis in handen van de gemeente die het toestaat dat nog meer familieleden van A in het huis gaan wonen. En uiteindelijk wordt de situatie onhoudbaar en besluit de gemeente dat het huis maar opgedeeld moet worden. Het gezin kan maar niet begrijpen wat hen overkomt. Zoveel onrechtvaardigheid en dat alleen omdat A beweert dat zijn familie dit huis ooit gebouwd heeft en het noodgedwongen moest verlaten. Wat hebben zij aan die boodschap? Zij woonden harmonieus samen met A in dat huis en de voorgeschiedenis van het huis interesseert hen niet. A mag wat hen betreft blijven, maar al die anderen moeten weg. Ze wijzen het opdelen van het huis daarom af. En wanneer het dan toch gebeurt, blijven ze het afwijzen. Keer op keer. Want welk voorstel er ook gedaan wordt, ze krijgen er hun huis niet mee terug.......... De wrok voor het kwijtraken van hun grote huis zit zo diep dat dit niet opgelost kan worden zonder een einde te maken aan die eerste onrechtvaardigheid.
Ik vergelijk de situatie liever met de realiteit. Al houd ik wel van parabels, maar deze vergelijking komt neer op het Palestijnse narratief. Dat ken ik en snap ik, al gaat het volledig voorbij aan het Joodse verhaal en daar zit mijn probleem. Er was eens een grote lap grond. Sterk verwaarloosd en dun bevolkt. Er wonen Arabieren en een Joodse minderheid. De Joden zijn in de ogen van de islamitische arabieren dhimmi’s, een getolereerde groep met minder rechten dan moslims. Net als de christenen. De christelijke Arabieren bezien Joden als degenen die een achterhaalde religie aanhangen. Er kwamen steeds meer Joden uit Oost-Europa binnen op zoek naar vrijheid, aangetrokken door eeuwenoude verhalen over het vroegere land van oorsprong, en dat trok Arabische gastarbeiders aan. Want er was werk, wat inkomen betekende. De Joden kochten land aan om het tot ontwikkeling te brengen. Dat lukte en leidde tot enige afgunst bij de oude bewoners. Er komt een oorlog want de oude bewoners willen van de nieuwe af. De oude bewoners verliezen en ‘verlaten’ voor een groot deel het land, wat ze nog steeds niet kunnen verkroppen. De nieuwe situatie leidt tot de komst van bijna alle Joden uit Arabische landen, want die kiezen liever voor leven in een eigen Joods land, wat heel veelzeggend is. Als het zo goed samenwonen was voor Joden met Arabieren, waarom zijn dan al die Joodse gemeenschappen in Arabische landen grotendeels verdwenen? Om een lang verhaal kort te maken. Zowel Arabieren als Joden kunnen aanspraak maken op het gebied. Wat wil we je nu als bewoner? Je gelijk (beiden hebben gelijk) of je geluk? Vasthouden aan eigen gelijk betekent eeuwige strijd, delen geeft meer garantie op geluk in dit leven.
Dit is ook het Palestijnse narratief en omdat de meerderheid van de Palestijnen hieraan vasthoudt, geloof ik niet dat er ooit een oplossing gevonden gaat worden. En dan kun je wel zeggen dat Joden net zoveel recht hebben op ditzelfde gebied, maar dat is in de Palestijnse optiek niet zo. Zij woonden er al bijna 1500 jaar en het was hun land en de westerlingen waren indringers. Kolonisten die hun recht om te boeren op de grond die ze al sinds generaties bewerkten, van hen afpakten. Herders die opeens hun schapen en geiten niet meer konden weiden op grond waar ze al jaren kwamen omdat er opeens een hek om die grond werd gezet. Zulke acties zijn in westerse ogen heel normaal want de grond is van jou (Eigendomsrecht), maar bij de Arabieren werkte het niet zo want zij hadden altijd te maken gehad met het Gewoonterecht. En dat zet kwaad bloed, en heeft niets met afgunst te maken want voor hen was het land prima zoals het was: het was ruim en het vee had hierdoor alle ruimte om te grazen (schapen en geiten hebben geen groene weides nodig) en men hoefde - als woestijnvolk - niet zo nodig overal bossen. Er werd hen een westerse manier van denken en leven opgedrongen en dat wilde men niet. De Joden in de Arabische landen leidden inderdaad een goed leven in die landen. Ze waren weliswaar tweederangs burgers (net als alle niet-moslims), maar vergeleken met het leven in Europa viel dat ook allemaal wel mee. Dat veranderde pas bij de komst van de zionisten naar Palestina. De Arabische bevolking in Palestina roerde zich en naarmate men zich meer begon te roeren (opstand 1936-1939) werd het onrustiger in de buurlanden. Zonder het zionisme hadden de Joden in de Arabische landen waarschijnlijk nog steeds in die landen gewoond. Veel Arabische landen wilden de Joden ook niet laten gaan omdat de meerderheid dan voor Israël zou kiezen en dat zou Israël versterken en dat was wel het laatste wat men wilde. Maar hoe nu verder? Ik heb niet de pretentie dat ik een oplossing heb, maar ik vrees dat wanneer de rechtse partijen na de oorlog nog meer macht zullen krijgen (Israël schoof na iedere oorlog en aanslag steeds verder op naar rechts) de 'oplossing' één staat zal zijn en dus annexatie van de Westoever. En wat de rechtse partijen dan met de Palestijnen willen is mij nog niet duidelijk. Het zijn sombere tijden en mijn hart huilt om al die onschuldige slachtoffers.
Noch Israëli’s, noch Palestijnen zullen vertrekken. Dus de enige oplossing is twee staten naast elkaar. De Palestijnen willen een louter Palestijnse staat of in het gunstigste geval een binationale staat. Joden zullen ook het laatste niet willen, want daarvoor hebben zij Israël niet opgericht met bloed, zweet en tranen (moerassen drooggelegd, de woestijn tot leven gewekt, e.d.). Toen de Joden weer terugkwamen en zich voegden bij de Joden die altijd in dat gebied zijn blijven wonen na de verdrijving door de Romeinen hebben ze land aangekocht en zijn ze op plekken gaan wonen die leeg waren. Er was ruimte genoeg. Als je de ‘westerlingen’ indringers noemt dan moet je Arabische veroveraars net zo noemen toen moslims dat gebied in bezit namen na het ontstaan van de islam. Verder is er een groot verschil tussen bedoeïenen en Arabieren die in stadjes woonden. Wat betreft de Joden in Arabische landen: die hadden minder rechten en werden van tijd tot tijd vervolgd. Al lang voor het zionisme ontstond. Die Joden zijn nu het meest rechts in Israël. Ze kennen de Arabische mentaliteit en zijn daardoor het meest sceptisch over een oplossing. Zij zijn dolblij met de Joodse staat die hen een goed alternatief heeft geboden voor het vroegere leven in de Arabische wereld. De een staatoplossing is geen oplossing, dat is het recept voor een eeuwige burgeroorlog. Verder valt op dat in de Arabische wereld minderheden op een of andere altijd het onderspit moeten delven. Joden vormen daarop geen uitzondering. Daar komt de weerzin vandaan tegen een Joodse staat.

Columns 2024

Columns 2023

Columns 2022

Columns 2021

Columns 2020

Columns 2019

Columns 2018

Columns 2017

Columns 2016

Doneren

Crescas kan niet zonder jouw steun. Met elke donatie, hoe klein ook, steun je onze activiteiten en zorg je dat wij nog meer voor Joods Nederland kunnen betekenen.