Vlak voor Koningsdag werd er een ‘ludieke’ actie op touw gezet in Nederland. Burgemeesters werd verzocht op Koningsdag een oranje keppel te dragen. Het is absoluut goed bedoeld. Daar hoeft geen seconde aan te worden getwijfeld. De initiatiefnemers willen dat Nederland de Joodse gemeenschap een hart onder de riem steekt. Bij uitstek op de verjaardag van het staatshoofd wanneer de nadruk op datgene ligt wat Nederlanders met elkaar verbindt.
Vermakelijk én veelzeggend is het liedje dat cabaretier Hans Teeuwen heeft gecomponeerd, met als belangrijkste statement ‘dat we allemaal Joden zijn’ als Joden worden geattaqueerd. Het is hartverwarmend. In de verte doet het me denken aan de leus van de Februaristaking in 1941 tegen de Duitse bezetters: “Blijf met je rotpoten van onze rotjoden af.”
Als deze column verschijnt, is Koningsdag al voorbij. Vermoedelijk heeft geen enkele burgemeester zich getooid met een oranje keppel. Wellicht dat de burgemeesters van Urk en van Katwijk aan Zee (allebei man) dat wél hebben gedaan. Vast niet de hele dag, maar wel op zijn minst eventjes. Het Genootschap van Burgemeesters was er echter niet voor. Het heeft wel een verklaring tegen antisemitisme uitgegeven die door bijna alle burgemeesters is onderschreven.
Het tegenargument tegen de oranje keppel was, als ik het goed interpreteer, dat de burgemeester neutraliteit hoort uit te stralen. Net als politieagenten, rechters en andere gezagsdragers. Een keppel is nu eenmaal een religieuze aangelegenheid. Gelovige Joden drukken er mee uit dat zij zich ervan bewust zijn dat er iets Hogers is dan de mens (en dat zij aan die hogere autoriteit willen gehoorzamen, al wordt dat er niet bij gezegd).
Nu hoeft iemand die een keppel opzet niet per se religieus te zijn. Joden en anderen, dus niet-Joden, die een synagoge bezoeken en zeker als zij een dienst bijwonen, horen een hoofdbedekking te dragen, gelovig of niet. Net zoals bezoekers van een moskee hun schoenen dienen uit te doen (en eigenlijk ook de voeten moeten wassen), moslim of niet.
De verplichting om een keppel te dragen geldt voor mannen. Vrouwen doen dat niet in het jodendom, al zijn charmante hoedjes niet ongebruikelijk (van hoofddoeken is geen sprake). Met name in progressieve kring zijn er vrouwen die vanwege het streven naar gelijkberechtiging een keppel opzetten. Doch een keppel is een mannelijk kledingstuk en er is een gebod in de halacha (de Joodse wet) dat mannen geen vrouwenkleren mogen dragen en andersom. Vandaar dat het dragen van broeken not done is voor ultraorthodoxe vrouwen. Zij hebben lange rokken aan.
De ludieke actie werkt dus alleen voor mannelijke burgemeesters. Er is door de initiatiefnemers kennelijk niet aan vrouwelijke burgemeesters gedacht. Maar een kniesoor die daarop let, want de bedoeling is goed.
De actie heeft vrij veel publiciteit gekregen en daar ging het de initiatiefnemers uiteraard (ook) om, neem ik aan. Dat is een goede zaak, want de Joodse gemeenschap in Nederland (en ook elders in de wereld) heeft het na 7 oktober moeilijker gekregen.
Burgemeester Halsema en enkele andere burgemeesters hebben vanwege 7 oktober de Israëlische vlag gehesen. Die werd snel daarna gestreken toen Israël zoals gebruikelijk Gaza ging bombarderen (het leger trok pas enkele weken na 7 oktober Gaza binnen).
Halsema schijnt – volgens Rob Oudkerk in Op1 (vanaf 6:55) – gezegd te hebben dat zij best een vlag wil hijsen uit solidariteit met Joden in Nederland, maar niet de Israëlische. Dat is té politiek. Zij zou direct een Joodse vlag hijsen, maar iets dergelijks is er niet echt.
Er is iets merkwaardigs aan de hand als het gaat om Israël, de Joodse staat, en Joden elders. Er zijn nogal wat niet-Joden en ook antizionistische Joden die vinden dat ‘goede’ Joden degenen zijn die niet achter Israël staan en alle anderen die solidair zijn met de staat Israël zijn ‘foute’ Joden.
In die valkuil moet je niet trappen. Joden moeten zich niet uit elkaar laten spelen als het om Israël gaat. Het land heeft bestaansrecht. Punt uit. Dat zullen bijna alle Joden vinden. Iets ánders is of er geen kritiek mag worden geuit op het land. Daar is op zichzelf niks mis mee, tenzij het onzinnige of volstrekt onredelijke kritiek betreft die louter is bedoeld om het land volledig onderuit te halen. Dan komt het gauw neer op antizionisme of zelfs antisemitisme. Ontkennen van het bestáánsrecht van Israël als Joodse staat is in ieder geval antizionistisch én tevens antisemitisch. Want dan wordt Joden het recht op zelfbeschikking onthouden.
In dezelfde uitzending van Op1 zei Huub Stapel (vanaf 6:10) dat de meeste Joden in Nederland en in Israël niet achter de oorlog tegen Hamas zouden staan. Dat gaat beslist niet op voor Joden in Israël en waarschijnlijk ook niet voor veel Nederlandse Joden. Joden en ook niet-Joden in Israël zien de oorlog tegen Hamas na de tragische gebeurtenissen op 7 oktober als volstrekt onvermijdelijk (vanwege de gegijzelden en de rakettenregen uit Gaza). Dat is niet hetzelfde als vóór Netanjahoe zijn. De oorlog tegen Hamas is niet louter de oorlog van Netanjahoe, het is de oorlog van nagenoeg alle Israëli’s tegen Hamas.
Het is een gerechtvaardigde oorlog, die echter ook op te rechtvaardigen wijze gestreden hoort te worden (luister naar de podcast Israel at war). Afgezien van gerechtvaardigdheid is er ook de vraag welke intelligente alternatieven er zijn om te voorkomen dat Israël vastloopt in het drijfzand van Gaza en verder mondiaal geïsoleerd raakt (mede dankzij Netanjahoe).
Is er een andere mogelijkheid dan Rafah als laatste bolwerk van Hamas aanvallen? Het valt te vrezen dat de slotoperatie in Rafah met zeer veel doden gepaard zal gaan. Uiteraard Hamasstrijders, doch ook burgers. Israël is van plan om éérst de burgers weg te krijgen uit Rafah en pas dan aan te vallen. Doch Hamas zal het vertrek van burgers ongetwijfeld dwarsbomen en als dat niet mocht lukken de hele wereld ervan willen overtuigen (en daar is verdraaid weinig voor nodig, zo is gebleken) dat het uitsluitend om burgerdoden zou gaan.
In The Times for Israel stond een interview met ex-generaal Giora Eiland. Hij is ervoor om Hamas beëindiging van de oorlog aan te bieden in ruil voor vrijlating van álle (levende) gegijzelden. En teruggave van de lichamen van dode gegijzelden, denk ik in één moeite door. Plus dat Eiland als onverbiddelijke voorwaarde propageert dat pas aan de wederopbouw van Gaza kan worden begonnen als Hamas het veld ruimt. Daarmee kan Hamas op de knieën worden gedwongen, waarna een ander bewind de leemte kan opvullen. Het valt Netanjahoe zwaar aan te rekenen dat hij niets wil zeggen over de tijd na Hamas (als het zo ver komt).
Het is een interessante gedachte. Enigszins out of the box-denken. Israël zou op die manier iets van de waardering kunnen terughalen die het land direct na 7 oktober eventjes ten deel viel. En ook na de beperkte, doch zeer effectieve reactie van Israël op de meer dan 300 drones en raketten van Iran in de nacht van op 13 en 14 april: mogelijk werd de radarinstallatie van de S-300 luchtafweer rond Isfahan door een slimme raket uitgeschakeld. Dat gaf de kwetsbaarheid van Iran aan voor een Israëlische aanval.
Ex-generaal Eiland was echter tegen een reactie richting Iran door Israël. Dat geeft me te denken. Het idee van Eiland om de oorlog te beëindigen op voorwaarde dat alle gegijzelden vrijkomen plus de voorwaarde inzake Hamas rond de herbouw van Gaza staat of valt met de bereidheid van sponsors van Hamas om de terreurbeweging te laten vallen. Iran zal het niet doen. Is Qatar daar wel toe bereid? Natuurlijk kan Israël de invoer van bouwmateriaal tegenhouden (afgezien van de tunnels in Rafah!). Maar dat zal vast wel weer stuiten op bezwaren vanuit de wereld.
Het Joodse land kan weinig goed doen in de publieke opinie. En dat terwijl Israël ook nog te maken heeft met een oorlog tegen Hezbollah in het noorden plus het verder gelegen Iran, dat ballistische raketten kan afschieten die binnen een kwartier Israël kunnen bereiken.
Die oranje keppel moet ook maar naar internationale gezagsdragers worden opgestuurd.
