Onlangs maakte onze vriendin A. uit Jeruzalem ons attent op het Israëlisch Documentaire Festival in Tel Aviv. Zij wilde per se naar Itzhak, een documentaire over de wereldvermaarde violist Jitschak Perlman. Zij nodigde ons uit om mee te gaan. Haar moeder zou er ook bij zijn. Die is – als ik het goed heb – nog in Jemen geboren, maar helemaal ingeburgerd geraakt in Europa, waar ze sinds lange tijd een deel van het jaar woont (in Duitsland) en waar ze een carrière heeft opgebouwd.
Het was een goede tip. Hoe dan ook leuk om elkaar weer te zien, mede omdat onze andere goede vriendin V. uit Tel Aviv er ook bij was. De documentaire was ronduit boeiend. Van begin tot eind. Nogal caleidoscopisch opgebouwd, soms bijna als een clip, doch dat gaf vaart en je moest actief meekijken om de draad van het verhaal op te pakken en te kunnen blijven volgen.
Perlman is in Israël geboren. Hij kreeg als kind polio, waardoor hij zich nauwelijks kan voortbewegen, want hij kan zijn benen nagenoeg niet gebruiken. Viool spelen daarentegen kan hij als geen ander. In de documentaire wordt duidelijk dat zijn handicap vaak een reden was voor afwijzing, ondanks zijn uitmuntende vioolspel. Hij is er toch gekomen door grote volharding. Perlman laat zich niet alleen kennen als een violist van wereldklasse, hij is ook een fantastische, humoristische verhalenverteller. Hij vertelde een paar prachtige Joodse moppen, die ik helaas allemaal ben vergeten, op één na. Hij gebruikt vaak Google om iets op te zoeken, zei hij. Als het om Joodse zaken gaat, noemt hij het Joogle. Het Hebreeuwse werkwoord voor googelen is לגגל (legageel), Perlman gaf niet zijn Joodse variant in het Hebreeuws. Perlman woont al lange tijd in de Verenigde Staten. Niet alleen vanwege de muzikale opleiding die hij daar heeft genoten; hij is ook getrouwd met een Amerikaanse. Een grappige Joodse vrouw. Ze zien eruit als een heel gelukkig stel. Iets anders dan een Joodse partner is eigenlijk ondenkbaar voor iemand als Perlman. Hij is heel overtuigd Joods, op een volkomen natuurlijke manier, zoals een dolfijn in het water thuishoort.
De reacties in de zaal vol met Israëli’s waren hartverwarmend: dit was tenminste een Israëli (hoewel Perlman misschien meer Joods is dan Israëli) in het buitenland die zielsveel houdt van zijn geboorteland, al woont hij er niet. Niet zelden keren Israëli’s het land de rug toe, omdat ze zich politiek niet kunnen vinden in wat er in het geboorteland c.q. in ‘de gebieden’ gebeurt, of omdat het economische gras elders veel groener is dan thuis.
Het festival vond plaats in de Cinematheek in Tel Aviv en op diverse andere plekken in de stad. Het is een vrij groot gebeuren, zij het niet zo groots als het Amsterdamse IDFA. Het IDFA wordt gezien als het walhalla op het gebied van documentaires. Ik ging er toen we nog in Amsterdam woonden van tijd tot tijd naartoe. Zo zag ik daar een documentaire van een Israëli die meer Fransman is geworden en fel antizionistisch is. Het was een eigenlijk een marteling, maar ik heb zijn film uitgekeken en ik ben ook nog in de zaal blijven zitten toen er na afloop een gesprek was met de filmmaker. Er was een Joodse man aanwezig die de film op de korrel wilde nemen vanwege het anti-Israëlische karakter, doch die kreeg amper het woord.
Sinds we in Israël wonen, gaan we bijna niet meer naar de bioscoop. Alleen Engelstalige films zouden in aanmerking komen. Of Nederlandse, die zijn echter zelden te zien hier. Italiaanse en Spaanse films of films uit andere gerenommeerde filmlanden kunnen we niet volgen, omdat ons Hebreeuws te slecht is. De ondertiteling gaat veel te snel en er zijn tal van woorden die we überhaupt niet kunnen ontcijferen. Desondanks zien we wel veel films, series en documentaires. Netflix biedt veel onderhoudende series met veelal Nederlandse ondertiteling. We krijgen hier uiteraard de Israëlische Netflix binnen. Dat heeft nadelen, want de film Sandstorm (over Israëlische bedoeïenen) wordt wel aangeboden op de Nederlandse Netflix, op de onze is die merkwaardig genoeg totaal niet te vinden.
Daarnaast hebben we dankzij wat tips en door zelf op onderzoek uit te gaan filmsites ontdekt waar het Nederlandse bioscoopaanbod, vaak maar niet altijd, met enige vertraging is te zien. Picl is een voorbeeld van zo’n site. Daarop is veel van het arthouse filmaanbod te zien. Langs die weg hebben we The Cakemaker gezien. Een zus van een in Nederland wonende Israëlische kennis van ons, had de film net gezien en vertelde dat ze erg onder de indruk was geraakt van het verhaal. Het gaat over een Israëli die voor zaken veelvuldig in Berlijn verblijft en daar innig én seksueel bevriend raakt met een Duitse man, die een koffieshop runt en zijn eigen gebak maakt. Als de Israëli plotseling uit het leven de Duitser verdwijnt, gaat deze banketbakker naar Jeruzalem om het leven van zijn verdwenen vriend daar te leren kennen. Wat er dan allemaal gebeurt, ga ik niet verklappen. Het is een fascinerende mix van identiteit, cultuur, vriendschap en ook uitsluiting. De Duitser is niet Joods en bovendien ook nog eens afkomstig uit het land waarvan de toenmalige leiders de Sjoa op hun geweten hebben.
Er zijn meer Nederlandse filmsites die het ons mogelijk maken een beetje bij te blijven op filmgebied, onder andere Pathé. Dan moet je wel in Nederland inloggen; via het buitenland kom je er niet in vanwege filmrechten die per land zijn verkocht. Daar hebben we gelukkig een technische oplossing voor gevonden.
Verder is er nog de mogelijkheid om via Google Play films te bekijken, wat meestal iets goedkoper is dan via Prime Video (Amazon) of iTunes.
Als laatste noem ik de Nederlandse televisie als medium om series of films te kijken. Films kijken we eigenlijk niet op de site van NPO, wel volgen we bijvoorbeeld het zevende seizoen van Homeland.
Uiteraard is de NPO-site hoe dan ook onmisbaar om iets terug te kijken. Zeker als we hebben vernomen dat er een interessant item was te zien in Buitenhof, Nieuwsuur en Een Vandaag. Het NOS-journaal kijken we uiterst zelden. Vanuit de verte is veel Nederlands nieuws toch wat kneuterig als je het vergelijkt met wat er zich hier allemaal voordoet aan wereldnieuws. Verder ben ik bang dat we ons aan de berichtgeving van de NOS over wat er hier gaande is alleen maar flink zouden ergeren. De NOS blijft te vaak in gebreke als het om Israël gaat, wat ze trouwens achteraf zelf ook constateren.
Het nieuws volgen we in de regel via de Israëlische tv. Nou ja, proberen we te volgen, want tja, het wordt eentonig, dat Hebreeuws van ons … Gelukkig is er ook nog zoiets als de ouderwetse krant. Dus de Nederlandse pers en de vele Engelstalige Israëlische kranten bieden uitkomst om goed op de hoogte blijven. Plus niet te vergeten: Twitter en good old Facebook. Met het ernstige risico van digitale verslaving.
Kortom, we hoeven op film- en digitaal gebied niet heel veel te missen in ons nieuwe vaderland.
