Als je van het ene land naar het andere verhuist, krijg je te maken met verdragen die tussen landen worden gesloten (of juist het ontbreken ervan). Zo heeft Nederland met veel landen een verdrag gesloten om dubbele belastingheffing te voorkomen. Ook met Israël. Toen ik in Nederland naar de Belastingtelefoon belde om nadere informatie te krijgen over de mogelijkheid tot belastingontheffing wegens emigratie, kreeg ik te horen dat dat niet kon. Als je Nederlandse inkomsten hebt, zoals in mijn geval pensioen, dan heft Nederland belasting. Het maakt niet uit waar je woont, zo verzekerde mij de mevrouw van de Belastingtelefoon. Ik wist dat dit niet klopte en toen ik na enig gezoek de afdeling Buitenland in Heerlen belde, kreeg ik het goede verhaal te horen. Dankzij Google had ik al het formulier te pakken dat ingevuld moet worden om in aanmerking te komen voor een ontheffing belasting- en premieheffing. Als de Belastingdienst zoiets afgeeft, dan kun je die vrijstelling overleggen bij pensioenfondsen en andere instanties zodat zij niets meer inhouden van de bruto-inkomsten. Dat laten ze dan aan de Israëli’s over en in geval van gepensioneerden met buitenlandse inkomsten, stelt Israël zich de eerste jaren fiscaal heel vriendelijk op.
De Nederlandse Belastingdienst eist een verklaring van de Israeli Tax Authority dat je in Israël wordt aangemerkt als fiscale inwoner. Een bewijs van inschrijving van de gemeente waar je woont, is niet genoeg. Gelukkig doet Israël niet moeilijk over het afgeven van zo’n verklaring. Eenmaal aangekomen in Israël als olee chadasj/nieuwe immigrant stond dus een tocht naar de Israëlische belastingen ook op het programma van allerlei regelklussen.
Eerst maar eens informeren waar ik precies moet zijn, dacht ik, toen ik zag dat er geen Belastingkantoor zit in Herzliya, onze nieuwe woonplaats. Ik zag dat ze in Tel Aviv wel vier belastingdistricten hadden, dus vermoedde ik dat ik daar naartoe moest. Na enige navraag bij ingewijden, ook of juist op dit vlak, werd mij gezegd dat Tel Aviv wel een goede gok leek.
Eerst was ik in het verkeerde gebouw aan de Derech Menachem Begin. Beetje stom, want toen ik eenmaal het goede nummer en het juiste gebouw aan de overkant had ontdekt, herkende ik onmiddellijk de wolkenkrabber waarin allerlei overheidsinstanties zijn gevestigd. In mijn beste Hebreeuws (dat is nog niet veel) en vooral Engels wist ik de goede verdieping te achterhalen, waar ik vervolgens in een volle wachtkamer belandde vol met geduldig wachtende (dat is heel wat voor Israëli’s, maar ze geven zich gewonnen als het gaat om bureaucratie) en vooral zwijgende Tel Avivi’s. Allerlei wachtkamers in Israël zijn voorzien van een moderne nummerautomaat waarop je vaak een keuze moet maken tussen diverse mogelijkheden. Ik heb maar wat gegokt en bedacht dat, als ik verkeerd zat, ze mij wel op de juiste keuze zouden wijzen. Desnoods dan maar achter aansluiten.
Het was komisch om iedereen te zien binnenkomen. Meestal werd niet eerst rondgekeken naar de nummerautomaat maar gelijk vertwijfeld geroepen: mispar (nummer) of zoiets. De automaat werd eigenlijk vrijwel direct ontdekt samen met de uitroep, want zelfs een slechtziende zou het apparaat niet kunnen missen. Daarna begon het keuzeproces. Bij banken, althans de mijne, staat er iemand bij die hulp biedt; bij overheidsinstanties moet je het vaak zelf uitzoeken, zo is mijn beperkte ervaring tot nog toe. Er is vaak wel een andere wachtende die zich opwerpt als vraagbaak en dat is natuurlijk handig. De wachttijd viel mee (half uurtje). Toen ik mij vervoegde bij het loket dat samen met het nummer dat aan de beurt is, werd omgeroepen plus dat het op het beeldscherm te zien was, kreeg ik na wat heen en weer gepraat te horen dat ik op een andere verdieping moest zijn bij meneer zus en zo. Die meneer was echter niet aanwezig, zijn deur zat hermetisch op slot. In de kamer ernaast zat iemand die mij wel kon helpen. Ik kreeg gelijk een formulier voorgeschoteld en een verhaal dat de verklaring van de Tax Authority pas na enige maanden beschikbaar zou komen. Daar was ik al op voorbereid, al beviel dat me totaal niet: uit de verhalen van anderen had ik al opgemaakt dat de één het direct kreeg, zonder poespas, en dat de ander maanden moest wachten met veel gedoe. De ambtenaar was resoluut: over een paar maanden terugkomen met allerlei bewijsmateriaal dat je echt van plan bent om te blijven. Plotseling bleek dat ik in Herzliya woon. Niet hier naartoe terugkomen, zei de man, ik wil je hier niet meer zien. Hij bedoelde het vast aardiger, maar hij zei het ronduit onvriendelijk. Ik moest naar Kfar Saba. Al lang best, dacht ik, misschien krijg ik het gewraakte formulier daar wel direct. Nieuwe plekken, nieuwe mogelijkheden, nietwaar?
In Kfar Saba bleek het team dat me kon helpen, afwezig te zijn vanwege een excursie, of misschien was het wel een cursus of nog weer wat anders. Kom over twee dagen maar terug want dan zijn ze er weer. Toen ik inmiddels voor de derde keer op jacht was naar de belastingverklaring, bleek dat ze me bij de receptie ditmaal helemaal begrepen. Dat kwam omdat ik van een bevriende olee (en onze vroegere rabbijn, maar dat terzijde), die deze procedure drie jaar geleden vrijwel moeiteloos had doorlopen, een voorbeeld had gekregen van zijn tax-verklaring. Mosje K. op de derde kan je eraan helpen. Helaas, triest, Mosje had een sjiwa (rouwperiode) dus die bleek er niet te zijn. Dan maar iemand anders aangeklampt want ik had geen zin om weer zonder resultaat te vertrekken. Helemaal aan de andere kant van de verdieping zat een vriendelijke, maar overwerkte belastingambtenaar die me in goed Amerikaans aan het e-mailadres van Mosje wist te helpen.
In het belastingkantoor heb ik in een rustig hoekje met behulp van mijn iPhone een mail opgesteld met enkele bijlagen, zoals kopieën van het Israëlische ID van mijn vrouw en mij, plus het voorbeeld van onze bevriende rabbijn. Nu maar wachten tot Mosje de sjiwa achter de rug heeft en aan ons verzoek toekomt. De behulpzame collega Van Mosje had al gezegd, wel drie keer, dat het heel erg druk was op dit moment. Dat worden vast nog een paar e-mails en enkele tochten naar Kfar Saba voordat we in het rijke bezit zijn van het papier van de Israeli Tax Authority, vrees ik. Daarna wordt het papierwerk met de Nederlandse Belastingdienst vervolgd.
