Jaren geleden zagen we in het Israel Museum in Jeruzalem dat het ergens flink begon te lekken na een gigantische plensbui. De schade viel mee, want het gebeurde in de entreehal en niet in een tentoonstellingsruimte. Er druppelde na een tijdje zoveel water naar beneden dat het met emmertjes en dweilen moest worden opgevangen. Dat zal je in Nederland niet gauw zien, dacht ik toen. Van Nederlandse musea mag je verwachten dat ze beter tegen hemelwater bestand zijn.
Niettemin zijn lekkages ook in Nederland een veel voorkomend verschijnsel. In Amsterdam hadden we zelf regelmatig last van lekkages in ons etagehuis dat rond 1920 was gebouwd. Dat was pas voorbij nadat de eigenaar het gehele dak van het laat Amsterdamse school-complex en de buitenmuren grondig had laten renoveren.
Ook in Israël kregen we in ons eerste huis in Herzliya last van een vervelende lekkage. Dat gebeurde in het tweede jaar dat we daar woonden, tijdens een uitzonderlijk natte winter. Het water liep langs de muur van onze woonkamer. We hebben nog net op tijd een schilderij kunnen redden dat aan die muur hing. Onze naaste buren hadden eveneens last van dezelfde lekkage. Bij hen viel zelfs het licht uit, omdat het water min of meer door de elektriciteitskast heenliep. Dat bleef ons bespaard, maar het gaf geen lekker gevoel.
Volgens onze huisbazin werd de lekkage veroorzaakt door de matige staat van het balkon van de bovenbuurman. Dat leek ons stug, want de lekmuur stond een stuk verderop in ons huis. Nu weet je het nooit met water, want het zoekt zijn eigen weg, doch met de buitenmuur, grenzend aan het balkon, was helemaal niets aan de hand. De inspecteur van de verzekering van de bovenbuurman ging niet mee met het verhaal. De lekkage had vermoedelijk eerder met het dak te maken. Dat wilden de bezitters van de woningen in het kleine, oude huizencomplex van twee woonlagen al een tijdje vernieuwen. Er ontstond echter een probleem met een winkeleigenaar op de begane grond, die niet wilde meebetalen aan de dakrenovatie. Dat werd een rechtszaak en daarmee een zaak van lange adem.
In ons tweede huis, in Ra’anana, kregen we ook weer last van een lekkage. In de regenachtige herfst van ons eerste woonjaar zagen we vochtplekken ontstaan in het plafond van onze woonkamer. Daarna verschenen er druppels aan het plafond. Echt gedrupt heeft het gelukkig niet. Wel kwam er stukjes kalk naar beneden. Uiteindelijk werden er drie grote vochtplekken zichtbaar. We hoefden niks weg te zetten, dus het was redelijk te doen. Wel jammer van het mooie witte plafond. Bij één vochtplek kwam al het wit naar beneden, waarna er een bruinige laag tevoorschijn kwam. Mooi is anders. Het zal uiteraard worden verholpen als helemaal zeker is dat de lekkage voorbij is.
Onze sympathieke bovenbuurman heeft er in overleg met onze huiseigenaar (een ontzettende aardige vrouw die wordt bijgestaan door haar zeer behulpzame echtgenoot) van alles aan gedaan om de lekkage te verhelpen. Deze was afkomstig van zijn balkon. Zelf heeft de bovenbuurman ook last van lekkages. Volgens hem heeft de aannemer er met de pet naar gegooid, wat wel vaker schijnt te gebeuren bij renovaties (volgens TAMA 38, om de huizen aardbevingsbestendig te maken).
We dachten dat het bij die lekkage in onze woonkamer zou blijven, doch vorige week begon het te lekken in een tussenruimte. Daar hebben we een speelhoek voor onze kleinkinderen van gemaakt. Ditmaal moesten we tot onze ergernis een kleine boekenkast verplaatsen om waterschade te voorkomen. Daarna begon het inderdaad echt wat te druppelen, waarmee het erger is dan de eerste lekkage. Onze aardige bovenbuurman is weer komen kijken en samen met hem kwamen we tot de slotsom dat de nieuwe lekkage ditmaal bij zijn buurvrouw vandaan moet komen. De lekplekken zitten waar haar open keuken inclusief gootsteen is geplaatst. Lokaliseren van een lekkage na een TAMA-verbouwing is niet zo eenvoudig, want de appartementen zitten vaak vernuftig in elkaar. Vooral op de bovenste een à twee verdiepingen, die bovenop de oudbouw worden geplaatst om het commercieel interessant te maken voor aannemers, want die mogen zij verkopen.
Het leek er aanvankelijk op dat onze buurvrouw, die we vaag kennen, minder toeschietelijk zou zijn dan onze bovenbuurman om de zaak snel en goed (tacheles) aan te pakken. Beiden spreken van huis uit Frans en hoewel mijn Frans net zo matig is als mijn Hebreeuws kon ik uit hun conversatie, waar ik getuige van was, opmaken dat ook zij last had gehad van lekkages en het er een beetje bij had laten zitten onder het motto *c’est la vie. Inmiddels is het haar duidelijk geworden dat zij er niet zo mee wegkomt, want onze huiseigenaren zijn wel prettige mensen, maar ze zijn zeer zakelijk als het om waterschade gaat. Ook wij hebben de bovenbuurvrouw duidelijk gemaakt dat de lekkage niet snel genoeg kan worden opgelost, opdat het speelhoekje weer in ere kan worden hersteld. Dat kan natuurlijk pas na het witten van het plafond, dat eerst moet drogen. Vandaag komt loodgieter bij haar langs om de lekkage te verhelpen. En hij komt bij ons de schade opnemen, want hij is gestuurd door haar verzekering.
Water is in Israël en sowieso in het Midden-Oosten een apart verhaal. Er is zoals bekend gebrek aan dit ‘levensvocht’ en dat heeft eerder bijna of compleet tot oorlogen geleid. Israël heeft vanwege watergebrek in de jaren zestig van de vorige eeuw de druppeltechniek uitgevonden en dat is een zegen voor veel landbouwgebieden met waterschaarste. Niet alleen in Israël, ook elders op de wereld. De Israëli’s hebben het niet gelaten bij de uitvinding van druppeltechniek om efficiënter met water om te gaan. Er wordt van alles ontwikkeld om planten beter te laten groeien met zo min mogelijk water en voedingsstoffen. Het wordt ‘nutrigation’ genoemd, samentrekking van ‘irrigation’ en ‘nutricion’.
Daarnaast is Israël wereldleider in hergebruik van afvalwater. Zo’n 85 procent van het huishoudelijk afvalwater wordt gerecycled voor landbouw. De kwaliteit schijnt zo goed te zijn dat het bruikbaar is als drinkwater. Meer daarover in dit informatiefilmpje. Volgens Israel Today is Spanje nummer twee in de wereld met een schamele 19 procent hergebruik. Omdat ik het nauwelijks geloven kon, heb ik nog andere bronnen geraadpleegd, die hetzelfde zeggen.
Ook als het gaat om de voorziening van drinkwater heeft Israël forse stappen gezet. Er zijn diverse grote ontziltingsinstallaties gebouwd die het land ruim voorzien van drinkwater (er kan zelfs worden geëxporteerd). Daardoor is Israël voor drinkwatervoorziening al lang niet meer afhankelijk van het water in het Meer van Galilea. Het waterpeil daarvan was sterk gezakt, maar is door de kletsnatte winters van de laatste jaren weer aardig op peil gekomen. Het water van het meer wordt nu vooral ingezet voor landbouwirrigatie. Het meer, de Jordaan en vooral de Dode Zee zijn voorbeelden van minder geslaagd watermanagement, zoals in de altijd kritische Haaretz stond. De Dode Zee droogt steeds meer op, tenzij het ooit wat wordt met de plannen om de ‘Zoute Zee’ (Jam Hamelach in het Hebreeuws) met zeewater vanaf Eilat/Akaba te voeden.
Tot slot nog een ander Israëlisch succesverhaal. Veel drink- en irrigatiewater in de wereld gaat verloren door lekkages. In sommige landen loopt het op tot ongeveer dertig procent. Israël weet het heel beperkt te houden tot nog geen tien procent. Dat is allerminst toeval, want de Israëli’s hebben technieken ontwikkeld om lekkages vanuit de lucht op te sporen. Daar wordt ook in de rest van de wereld gebruik van gemaakt, zoals dit Belgische voorbeeld
Hopelijk is de loodgieter van de bovenbuurvrouw net zo knap in het vinden én verhelpen van de lekkage als zo’n Israëlisch bedrijf dat grote lekkages in het waternet weet op te sporen.
