Inmiddels wonen we vier jaar in Israël. Nog steeds geen spijt van de stap om ons hier te vestigen, al missen we familie, vrienden, onze sjoel en nog een paar dingen. We hadden niet verwacht dat ons Hebreeuws na vier jaar nog steeds zo armetierig zou zijn. Het schiet zó weinig op dat we de motivatie bijna zijn kwijtgeraakt om ons elke dag aan het leren van de taal te zetten. Zeker, het is stukken beter dan aan het begin, maar het is ontzettend frustrerend om bijvoorbeeld amper iets te kunnen volgen van het nieuws op tv. Terwijl dat nu nog spannender (kabinetsformatie) en belangrijker (corona-uitbraak) is dan eerder. Ik snap nu hoe verweesd analfabeten zich moeten voelen, al kunnen die volop spreken en luisteren, ‘alleen’ niet lezen en schrijven.
Gelukkig is heel veel van wat er in Israël gebeurt prima te volgen via Engelstalige lokale media. Niettemin, we blijven buitenstaanders. Daar hadden we ons ook volledig op ingesteld als nieuwe immigranten. We hebben nimmer de illusie gehad dat we Israëli’s zouden kunnen worden.
Het is niet helemaal vergelijkbaar met Nederlandse ouderen die naar Spanje zijn verkast. Ook als die vlot Spaans spreken, wat veelal niet zo is, ze worden geen Spanjaarden. Ze hebben die behoefte doorgaans ook niet. Zo zit het niet bij ons. Ook al is ons Hebreeuws onder de maat, ook al hebben we geen Israëlisch paspoort, we horen er wel bij als Jóden. Joods kan je overal zijn (in sommige landen beter niet), maar als er één plek op de wereld is waarvoor dat zeker moet opgaan, is het Israël. De realiteit is helaas minder rooskleurig, omdat Israël zich heeft uitgeleverd aan één stroming binnen het Jodendom ten koste van andere stromingen. Alles wat niet-orthodox is, krijgt in dit land weinig poot aan de grond. Dat is zorgelijk. Het vergroot de kloof tussen het Jodendom in Israël en in de diaspora, met name in Amerika.
Het coronavirus heeft zich door al het gereis van de hedendaagse mens in rap tempo over de hele wereld verspreid. Het treft zonder uitzondering iedereen. Zwart en wit, rijk en arm, man en vrouw, jong en oud. Vooral oud en man.
Naar mijn idee was Israël eerder met coronabestrijding bezig dan Nederland. De maatregelen die men hier neemt, zijn strenger en werden eerder afgekondigd. Nog altijd minder streng dan in Spanje, waar onze middelste dochter woont. Daar heerst nagenoeg “honderd procent ophokplicht”. En waag het niet om je daar niet aan te houden!
Stop! Verplicht handschoenen aandoen in de winkel. Op aanwijzing van het ministerie van Gezondheid
Ondertussen hebben wij net als zovelen ons leven danig aangepast. We doen net als iedereen zoveel mogelijk via internet. Dat deden we al veel, nu helemaal. Contact met de kleinkinderen in Israël gaat nu, net zoals met onze kleinzoon in Spanje al het geval was, louter via WhatsApp of Houseparty. Dankzij die laatste app kunnen we elkaar tegelijkertijd zien en spreken. Voorzichtig naar buiten gaan om eten en dergelijke in te slaan, deden we eerst nog wel. Maar onze kinderen hebben geëist dat we alles laten bezorgen. Ze zouden het liefst willen dat we totaal niet meer de deur uitgaan. Ons hondje verwacht echter dat we twee tot driemaal daags even op stap gaan met haar.
Lege, normaal altijd drukke doorgangsroutes in Herzliya op de avond na sjabbat
Na veel gezoek vonden we met behulp van onze jongste dochter een supermarktketen die door de overstelpende drukte niet pas over twee tot drie weken boodschappen kan komen bezorgen. Onze eigen Victory en ook Shufersal lieten ons volkomen in de steek. Bij Carmella hadden we beet. Die kon al over een paar dagen komen. Ze zijn niet heel goedkoop en doen voornamelijk in groenten, dus simpele zaken als schoonmaakmiddelen, karnemelk of matsot komen ze niet brengen.
Onze jongste dochter, in Tel Aviv, vond via Facebook een lief persoon die best boodschapjes voor haar ouders in Herzliya wilde doen en om daarna alles zonder bezorgkosten voor de deur te zetten. Daarmee kunnen we de periode enigszins overbruggen totdat de grotere supermarktketens onze dagelijkse benodigdheden komen langs brengen. En we hebben langs die weg tóch voor Pesach matsot in huis.
Ook koffie is voor ons een soort eerste levensbehoefte. Wel échte koffie. Ons Italiaanse espressoapparaat kan niet zonder (zelf)gemalen koffiebonen. Gelukkig stelt Amigo, onze vaste koffieboer in Kfar Saba, ons niet teleur. Ze komen het voor niks langs brengen als je boven een bepaald bedrag bestelt. Toen ik zat te knoeien met de bestelling via hun website, omdat ik per se de korting voor vaste klanten wilde hebben, ging de telefoon. Amigo aan de lijn; het zou goed komen met de lagere prijs. Ze hadden me bezig gezien en bevestigden telefonisch de order. Al binnen een paar dagen werd de koffie per koerier voor de deur gezet.
Eenvoudige zaken worden plotseling een probleem door het coronahuisarrest. Hoe komen we aan challot voor sjabbat als we niet even naar de bakker kunnen? Onze hoogzwangere dochter in Tel Aviv wist opnieuw raad: via WOLT, een app voor maaltijdleveranciers, kan je bij Roladin een bestelling plaatsen. Een erg handige en heel gebruiksvriendelijke app op de iPhone. Grappig zelfs, want we konden de bezorger op de bromfiets via de plattegrond van de app precies volgen. Na aflevering voor de deur belde hij ook nog op om dat door te geven. Aannemen is hier verboden! Je kan een fooi geven als je bestelt met de creditcard.
Bij alle gezondheidsrisico’s die bij het coronavirus horen, komt ook het drama voor andere ernstig zieken die tweederangs dreigen te worden. De economie krijgt hele harde klappen. De werkloosheid die in Israël slechts een paar procent bedroeg, is opeens gestegen naar ruim twintig procent.
Er zijn ook kleine meevallers. We kunnen opeens diensten van onze vertrouwde sjoel in Amsterdam via internet volgen. Het kon al met alleen geluid, nu wordt er ook beeld bij geleverd via Zoom. De progressieve sjoel in Ra’anana biedt sjoeldiensten aan via Facebook.
Al is corona voorlopig nog niet weg, op enig moment zal het virus toch teruggedrongen zijn. Hopelijk via een vaccin, anders via groepsimmuniteit. Of de wereld daarna heel veel veranderd zal zijn, vraag ik me af. Mensen hebben snel de neiging om over te gaan tot de orde van de dag.
Netanjahoe, die in mei – of wordt het wéér uitgesteld? – voor de rechter staat wegens onder andere corruptie, gaat dankzij een zich superverantwoordelijke gedragende Gantz gewoon verder alsof er niks aan de hand is. Zijn rol als opperstalmeester in het macabere ‘coronacircus’ speelt hij overigens met verve. Het is hem werkelijk op het lijf geschreven. Knessetvoorzitter Edelstein, die het Hooggerechtshof bruuskeerde, komt vast gewoon terug op zijn plek, of wordt op een andere manier voor zijn gedrag beloond door zijn Likoedpartij. En de ultrareligieuze minister Litzman van Gezondheidszorg die rond Pesach de masjiach verwacht met de oplossing voor het coronavirus, mag rustig aanblijven, las ik.
In Nederland kan veel, maar dát soort dingen zie ik daar in de politiek niet zo gauw gebeuren. Daarvoor moet je in Israël zijn.
