De succesvolle Israëlische schrijver Assaf Gavron was in Nederland voor de promotie van de Nederlandse vertaling van zijn roman Krokodil van de aanslagen. Op 16 maart kwam hij naar Spui25 om uit zijn boek voor te lezen en om vragen te beantwoorden. Gavron, geboren in 1968, bleek een nog jeugdige uitstraling te hebben, geheel in overeenstemming met de beide hoofdpersonen uit zijn roman, de Israëliër Etan, bijnaam Krokodil, en de Palestijn Fahmi. Gavron las in het Hebreeuws en vertaalster Hilde Pach las dezelfde passage in het Nederlands. De voorgelezen passage, het begin van de roman, zet meteen de toon.
De roman speelt ten tijde van de tweede intifada toen er een groot aantal aanslagen was, ook in Tel Aviv. Etan was al uit de kleine lijn 9 gestapt voordat deze werd opgeblazen. Nog tweemaal ontsnapt hij ternauwernood aan een aanslag en dat levert hem nationale bekendheid op. Hij wordt de ster van de media. Wat de roman kleurt is dat deze niet alleen over de aanslagen gaat maar dat daaromheen ook andere aspecten van het Israëlische leven ruim aan bod komen, zoals de wijze waarop de media zich op het nieuws storten en de vele hightechbedrijven in en rond Tel Aviv. Ook Etan werkt bij zo´n bedrijf, Time´s Arrow, dat gespecialiseerd is in het besparen van seconden van elke tijd die nodig is om inlichtingen op te vragen bij telefoonmaatschappijen. Dit alles geeft Gavron de kans om zijn roman ook de nodige humor, soms zelfs sarcasme mee te geven. En daarnaast is het ook nog eens een liefdesverhaal en een literaire thriller. Je leest de roman daarom, hoe wrang het onderwerp ook is, in één adem uit.
Etan is een typische jonge seculiere Jood uit Tel Aviv. Bij het beantwoorden van de vragen beaamde Gavron dat. Het boek laat zien hoe Tel Aviv met de aanslagen omging. Net doen of de aanslagen er niet zijn, ze in zekere zin negeren. Als Etan in een televisieprogramma wordt ondervraagd, zegt hij: Iedereen moet doorgaan met zijn leven. De bus nemen, autorijden, koffiedrinken. Want als er geen normaal leven meer is, wat blijft er dan nog over? Etan zegt dat overigens wel maar intussen hebben de aanslagen hem volledig in de greep. Hij verwaarloost zijn werk bij Time´s Arrow, de relatie met zijn vriendin Doetsji loopt op de klippen en als gevolg van een gesprek met een even later omgekomen medepassagier op de kleine lijn 9, Giora Gueta, neemt hij contact op met diens vriendin Sjoeli en doet hij naspeuringen waarom Giora die dag niet in Jeruzalem maar in Tel Aviv was.
De andere verhaallijn is de Palestijn Fahmi die, hoewel zijn vader dat niet wil, onder leiding van zijn fanatieke broer Bilaal toch met terroristische aanslagen meedoet. Zij het soms aarzelend. Heel knap gedaan is dat Gavron al in het begin van de roman een tipje van de sluier oplicht en Fahmi, die in coma ligt, laat overdenken wat hij heeft gedaan en wat zijn beweegredenen waren om mee te doen. De laksheid van Israëlische soldaten bijvoorbeeld als zijn stervende moeder water nodig heeft. Gavron geeft ook Fahmi een gezicht en dat maakt hem menselijk. In Israël is dat niet bij iedereen in goede aarde gevallen. Aan Gavron werd de vraag gesteld hoe het hem was gelukt zo overtuigend over een Palestijn te schrijven, als het ware in de huid van een Palestijn te kruipen. Veel onderzoek en het boek laten lezen aan enkele Palestijnen die hij kent. Want, zei Gavron er uitdrukkelijk bij: ik wilde begrijpen wat er in een terrorist omgaat, begrijpen maar niet oordelen. En op de vraag of hij een politiek schrijver is, was het antwoord ondubbelzinnig nee. Het gaat over Israël, zei Gavron, maar vanuit het gezichtspunt van een schrijver, ik schrijf over the people behind the headlines.
Voordat Gavron over zijn roman Krokodil van de aanslagen sprak, liet hij een computerspel zien waaraan hij heeft meegewerkt. Het heet Peacemaker en is te vinden op www.peacemakergame.com. Peacemaker is een knap in elkaar gezet spel dat een speler de mogelijkheden geeft op allerlei verschillende manieren te reageren op gebeurtenissen in het Midden-Oosten wat kan leiden of tot een stap voorwaarts en naar vrede of juist tot nieuwe escalaties. Het spel, mede bestemd voor het onderwijs, is heel goed ontvangen en moet op veel plaatsen in Israël en daarbuiten al worden gespeeld. Het leidde tot de vraag of zijn roman, die al meermalen is vertaald, ook in het Arabisch is uitgekomen. Jammer genoeg bleek dat, anders dan Een verhaal van liefde en duisternis van Amos Oz, niet het geval.
Assaf Gavron, Krokodil van de aanslagen, vertaling Hilde Pach, Ailantus, Amsterdam 2009.
Assaf Gavron en Leo Frijda (foto Ailantus)
