Ik ben diep onder de indruk van de geweldloze democratische kracht van honderdduizenden tegenstanders van de plannen van Benjamin Netanjahoe om de rechtsstaat te ontmantelen. Een democratische tsunami zonder weerga op de wereldbol.
Burgers, reservisten, bankemployees, ziekenhuispersoneel, de grootste vakbond en nog veel meer hebben drie weken gebeukt op de ultrarechtse vesting waarachter Netanjahoe zich heeft verschanst. Onder druk van het massale protest heeft Netanjahoe zich op de muren van de vesting laten zien en een tijdelijke bevriezing van de zogenaamde juridische hervormingen aangekondigd. Als beloning voor de aankondiging van die tijdelijke bevriezing heeft de Amerikaanse president Joe Biden hem uitgenodigd na Pesach een officieel bezoek aan Washington te brengen.
Kostbare politieke tijd die tot na de feestdagen kan worden gebruikt om onder leiding van president Herzog tot een werkzaam compromis te komen. Lapid en Gantz hebben de uitgestoken hand van Netanjahoe aarzelend gedrukt.
Kan Israël worden behoed voor het afglijden naar een nog gevaarlijker chaos?
Ik heb mijn twijfels. Netanjahoe is een uiterst slimme, onbetrouwbare onderhandelaar. Vraag het maar aan de voormalige Amerikaanse president Barack Obama. Heel plechtig sprak Netanjahoe zich tijdens zijn befaamde Bar-Ilanrede (2009) uit voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël. Obama liep argeloos in de val, en gevrijwaard van Amerikaanse druk deed Netanjahoe alsof hij die belofte nooit had gedaan.
Lapid en Gantz zijn door de wol geverfde politici. Maar hebben zij wel in de gaten dat Netanjahoe een spelletje met hen speelt?
De kans dat de bemiddelingspoging van president Herzog slaagt, is minimaal. Netanjahoe heeft de afgelopen dagen het keiharde bewijs geleverd dat het bij elkaar houden van zijn coalitie zwaarder weegt dan het landsbelang. Wat is het scenario als de onderhandelingen mislukken? Netanjahoe heeft heel weinig speelruimte om concessies te doen die voor zijn coalitiegenoten aanvaardbaar zijn. Beseffen Lapid en Gantz wel voldoende dat Netanjahoe de gevangene is van zijn minister van Justitie Levin en van de extremistische ministers Ben-Gvir en Smotrich, om maar een paar namen te noemen?
Tot hun verbijstering hebben Lapid en Gantz dinsdag moeten constateren dat de wet die de juridische hervorming regelt al klaar ligt om op ieder willekeurig moment in stemming te kunnen worden gebracht. Neemt Netanjahoe het risico vast te lopen bij het Hooggerechtshof? Of is hij er zeker van dat er dan een wet is aangenomen die een uitspraak van het Hooggerechtshof te niet kan doen? Politiek kat-en-muisspel.
De tacticus Netanjahoe sprak zijn reden maandagavond 20.05 uur Israëlische tijd pas uit, nadat tienduizenden van zijn aanhangers uit de nederzettingen en andere plaatsen zich voor de Knesset hadden verzameld om het bewijs te leveren dat ook hij een sterke, democratische aanhang heeft.
Netanjahoe heeft geen woord gezegd om de hoogspanning in de Israëlische samenleving te verminderen. Leiders van het democratische protest zijn vastbesloten zich niet door Netanjahoe in slaap te laten sussen. De protesten op kleinere schaal zullen doorgaan.
Ik hoop dat mijn pessimistische kijk op Netanjahoe ongegrond is en dat hij de nodige politieke risico’s binnen zijn reactionaire coalitie neemt om Israël te behoeden voor een burgeroorlog tussen ‘Judea en Samaria’ en ‘Israël.’ Die tweedeling van het Beloofde Land is door het patroon van de demonstraties – voor en tegen – duidelijk geworden.
