Ik kon mijn ogen niet geloven toen ik in Haaretz las waarom premier Netanyahoe en de minister van defensie Barak afzien van een grote militaire actie tegen Hamas en andere terroristische groeperingen in Gaza. Beide oudgedienden uit een befaamde elite-eenheid legden de verbaasde ministers uit dat Israël geen legitimiteit heeft om nu fel uit te halen naar de raketschieters en hun leiders in Gaza. Dat argument heb ik nooit eerder gehoord.
Er kwam nog een zwaarwegend argument bij. De gespannen situatie met Egypte over de dood van, volgens Cairo, vijf Egyptische soldaten door Israëlisch vuur zou tijdens een grote militaire inval in Gaza tot een diplomatieke breuk tussen beide landen leiden. Anders gezegd, wat je er ook van denkt, de Egyptische revolutie, ook wel omschreven als ‘Lente’ zou daardoor op tilt gaan.
Ik ben echt opgelucht dat in Jeruzalem wordt begrepen dat Israël zich zoveel mogelijk moet onthouden van acties en uitspraken die in deze gevoelige tijden aan de Arabische emotie, niet alleen in Egypte, in sneltreinvaart een anti-Israëlische impuls geven. Daarmee wil ik niet de indruk wekken dat er in Egypte en elders in de Arabische wereld geen sterke anti-Israëlische sentimenten zijn. Ja, haat zelfs. Het is aan de leiders in Egypte, voorlopig nog het leger, die gevoelens te beheersen. Een grote militaire actie in Gaza zou voor de binnenlandse geloofwaardigheid te veel van het goede zijn voor de Egyptische generaals. En dat heeft Netanyahoe begrepen. Hoed af.
Eigenlijk moet deze Israëlische zelfbeheersing ook gelden voor de Palestijnse kwestie. Ik begrijp dat in Jeruzalem wordt ingezien dat er een verband is tussen de dramatische ontwikkelingen in de Arabische wereld - in Libië nu - en de Palestijnse problematiek. Ook daar is Israël gebonden aan de legitimiteit van haar acties en het internationale isolement waarin Israël volgens Netanyahoe en Barak verkeert. Dat is een nieuw geluid. Het besef dat het nu anders is en anders moet worden gedacht, is de basis van een nieuwe politieke en diplomatieke situatie. Het lijkt op realiteitsbesef en dat is goed, heel verstandig zelfs en opent wellicht perspectieven voor de toekomst. Welke toekomst dan ? Een realistische politiek ten aanzien van de Palestijnse kwestie, het besef dat Israël geen bezetter kan en moet blijven. Dat kan de ‘Arabische lente’ niet verdragen. Met Arabische dictators wist Israël waar het aan toe was. Slechts de autoritaire Jordaanse koning en de onder zware druk staande Syrische moordenaar Bashir al-Asad zijn de laatste pionnen waarvan Israël de zetten kan volgen. De rest in de Arabische wereld is koffiedik kijken.
Nog even iets over een ander land, Marokko. Koning Mohammed de zesde schijnt de lente in zijn land een slag voor te zijn geweest door te laten stemmen over een nieuwe grondwet. Onzin, schreef me een Marokkaanse specialist aan de universiteit van Tel-Aviv. In wezen is er niets veranderd. Symbolisme kan de echte schrijnende problemen in de Marokkaanse samenleving niet wegpoetsen. De rust in dit koninkrijk is een schijnrust. Na Libië zou Marokko wel eens het volgende station kunnen zijn van de ‘Arabische lente’.
Het sociale protest in Israël is van een andere orde. De tenten en demonstraties tegen duurte en sociale onrechtvaardigheid staan in een solide democratie. Maar het is wel een nieuwe vorm van Facebookdemocratie in de straten van Tel-Aviv en andere steden. Er wordt geen schot gelost. Het antwoord op deze Israëlische lente zal ongetwijfeld in de stembus komen over ruim een jaar. Want ook al blijft Netanyahoe zitten, zijn politieke basis wordt door het protest aangetast. Het Israëlische protest heeft de potentie een nieuw politiek tijdperk in Israël in te luiden als het tenminste niet door Palestijnse raketten wordt ondergesneeuwd en het Israëlische nationalisme het wint in grote botsingen met de Palestijnen van sociale rechtvaardigheid.
