Ik had nooit gehoord van de moord op de Oostenrijkse journalist Maximilian Hugo Bettauer in 1925. Een 21-jarige Oostenrijks nazi schoot hem in het hoofd, niet omdat deze journalist een tot het christendom bekeerde Jood was, maar omdat hij er te liberale ideeën op na hield.
Je zou denken dat zo’n journalist, hoe bekend ook in eigen land, in de geschiedenis verdwijnt. Hij is echter herrezen als profeet van de Sjoa. In 1922 publiceerde hij een boekje, een satire eigenlijk, met de titel Die Stadt ohne Juden - De stad zonder Joden.
In het boekje schetste hij een gekozen Oostenrijkse premier die de schuld van de economische crisis die Oostenrijk trof, afwentelde op de Joden. Zijn verkiezingsleus was: Weg met de Joden.
Hij voegde de daad bij het woord.
In dertig treinen werden leidende Joodse zakenlieden en intellectuelen samen met de andere Joden uit Wenen verdreven.
“Lang leve Christelijk Wenen” zongen de Oostenrijkers en staken van blijdschap de roodwitte vlag uit. Die vreugde duurde niet lang, want al heel gauw bleek dat het verdrijven van de Joden de economie niet kon redden. Integendeel, de Oostenrijkse munt stortte in, de werkloosheid schóót omhoog. Wenen kreeg zonder Joden een armoedig aanzien. De beroemde Weense elegantie verdween.
De Oostenrijkers voelden de economische pijn, het land viel uiteen, volgens de auteur van deze opmerkelijke satire.
En zoals dat in de geschiedenis van de Joodse diaspora gaat kregen de christenen spijt van hun misdragingen jegens de Joden. Al een jaar na de verdrijving van de Joden winnen de socialisten de verkiezingen. De anti-Joodse wetten verdwijnen in de prullenbak.
Bettauer vermeldt niet of de Joden weer terugkeren naar Wenen. Waarschijnlijk wel.
Dit boekje heeft iets van het voorspel dat de Joden te wachten staat. Misschien heeft de massamoordenaar Adolf Hitler het gelezen toen hij nog in Oostenrijk woonde. Want Die Stadt ohne Juden bleek heel populair te zijn geweest.
Tijdens een symposium in Jeruzalem aan de Hebreeuwse Universiteit vertelde professor Robert Wistrich dat er 250.000 exemplaren van deze satirische, profetische blik werden verkocht.
Ik heb dit opzienbarende verhaal in het kort overgenomen uit Haaretz. Het verscheen in deze belangrijke krant op de dag dat Israël de Sjoa en Joods heldendom intensief herdenkt.
