Het Midden-Oosten is een wespennest van tegengestelde belangen. Na 1945 was dit olierijke gebied de speelbal van de ‘koude oorlog’ tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 luidde een periode in van Amerikaanse dominantie in dit deel van de wereld. Het onder Amerikaanse invloed totstandgekomen Israëlisch-Egyptische vredesverdrag in 1979 was het eerste symptoom van de kwijnende Sovjet-invloed in het Midden-Oosten. De Egyptische president Anwar Sadat had de Sovjet-Unie enkele jaren eerder de rug toegekeerd en zocht zijn heil en bescherming bij de Verenigde Staten.
De Sovjet-Unie mag dan in 1991 uiteen zijn gevallen, onder de Russische president Vladimir Poetin is Rusland op de rug van de Syrische burgeroorlog sterk teruggekomen in het Midden-Oosten. Belangrijke en doelmatige Russische militaire interventie aan de zijde van de belaagde historische Russische bondgenoot, de Syrische president Bashir Assad, heeft de Verenigde Staten gedwongen Moskou als ‘redder’ van Assad te erkennen. De onvoorspelbare Amerikaanse president Donald Trump heeft afstand genomen van zijn voorganger Barack Obama in het Witte Huis, die er op stond dat Bashir Assad moest opstappen om plaats te maken voor een nieuwe politieke orde in Syrië. Buigt Trump in Syrië zijn hoofd voor Poetin als gevolg van zijn openlijk uitgesproken waardering voor de Rus die Trumps verkiezingscampagne langs slinkse hightech zou hebben ondersteund? De Amerikaanse Senaat en Congres stellen een diepgaand onderzoek in naar deze vermeende interventie in het Amerikaanse democratische proces en de financiële banden van Trump met Moskou.
Voor Israël heeft de ‘overwinning’ van Bashir Assad met steun van Russische bajonetten onvoorziene gevolgen. Als de mist optrekt, wordt in het Midden-Oosten een nieuwe alliantie tussen Iran-Syrië en Rusland zichtbaar, met zijtakken naar Hezbollah en Hamas in de Gazastrook.
Het is daarom een Israëlische politiek belang van de eerste orde om goede relaties te onderhouden met de Russische president Poetin van wiens invloed op de nieuwe Russische invloedssfeer in het Midden-Oosten een stabiliserende invloed kan uitgaan. Ik denk niet aan een vredesproces maar aan het voorkomen van een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten tussen Israël en Hezbollah.
Het is ondertussen genoegzaam bekend dat Israël er niet voor terugdeinst zijn luchtmacht in te zetten tegen over Syrische grondgebied lopende wapentransporten naar Hezbollah. De plaatsing van Russische ultra-moderne luchtafweerraketten van het type S-300 in Syrië vormt een groot strategisch probleem voor Israël. Deze luchtafweerraketten zouden het hele Israëlische luchtruim bestrijken. Een situatie die zich niet eerder heeft voorgedaan en het Israëlische opperbevel hoofdpijn bezorgt.
De paradoxale situatie doet zich voor dat Israël met Rusland zijn militaire acties tegen Hezbollah, een bondgenoot van de Russische bondgenoot Assad, in Syrië moet coördineren en dat kennelijk ook doet. Maar hoe lang nog? Het Syrische regiem heeft volgens Israëlische militaire bronnen tijdens de jongste Israëlische militaire interventie tegen Hezbollah in Syrië luchtafweerraketten ingezet, zonder succes overigens. Door de sterke entree van Rusland in de Syrische burgeroorlog aan de zijde van Bashir Assad is voor Israël een gecompliceerde strategische situatie ontstaan die van Netanjahoe staatsmanschap vraagt.
Hoe kan Netanjahoe balanceren tussen Poetin en Trump, indien de verwachting dat de Verenigde Staten en Rusland na het Obama-tijdperk weer nader tot elkaar zouden komen niet wordt bewaarheid?
De afschuwelijke, hoogstwaarschijnlijk Syrische gifgasaanval op de Syrische stad Khan Sheikhoun is wel een zeer ernstig incident, maar heeft op scherpe veroordelingen na geen gevolgen voor de werkelijke situatie in Syrië. Het Witte Huis liet in een naar mijn smaak te laconieke verklaring weten dat president Bashir Assad blijft zitten waar hij zit en dat de gifgasaanval het gevolg is van president Obama’s falende diplomatie. Volgens berichten uit Syrië zijn er meer dan honderd doden gevallen, onder wie veel kinderen, en honderden gewonden.
