Woorden kunnen doden. Niemand kan dat beter weten dan premier Benjamin Netanjahoe. Premier Jitschak Rabin werd om zijn handdruk met PLO-leider Jasser Arafat in 1995 door hem als ‘verrader’ gebrandmerkt. Dat gebeurde nadat de twee leiders in Washington het Oslo-akkoord tekenden dat de weg zou moeten vrijmaken voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël op de grootste delen van de westelijke oever van de Jordaan.

Voor Netanjahoe was Oslo een doodsteek voor zijn revisionistische ideologie, volgens welke de westelijke Jordaanoever, Judea en Samaria, een onafscheidelijk deel van Israël moet zijn. Dat zit in zijn bloed. In die nationalistische overtuiging is hij thuis opgevoed. In de dagen en weken na de ondertekening van het Oslo-akkoord maakte Netanjahoe stemming tegen Rabin. Tijdens een grote anti-Oslo demonstratie in het hart van Jeruzalem werd Rabin afgebeeld als een SS-officier. Netanjahoe stond op een balkon boven het plein. Hij moet gezien hebben dat Rabin op een groot demonstratiebord werd afgebeeld in het zwarte uniform van een SS-officier.

In die dagen was de anti-Rabin stemming zo oververhit dat na een Palestijnse terroristische aanslag in Afoela de mensen schreeuwend “Rabin moet worden vermoord” de straat op gingen. Jongeren uit de groep waaruit de moordenaar Jigal Amir voortkwam, spraken openlijk over de zionistische plicht Rabin van kant te maken.

Het aanhoudende protest tegen wat eufemistisch “juridische hervormingen” worden genoemd maar die in wezen het karakter hebben van een juridische staatsgreep is in een met 1995 vergelijkbare haatfase gekomen.

Oud-minister van Financiën Avigdor Lieberman zei in een tv-vraaggesprek dat “Netanjahoe voor Israël gevaarlijker is dan Iran, Hezbollah en Hamas.” De interviewster was verbijsterd en liet het hem nog een keer zeggen, zodat hij er op terug kon komen. Lieberman bleef er bij. Hij baseerde zijn anti-Netanjahoe uitbarsting op wat vóór hem ex-hoofden van de Mossad en de Shin Beth (binnenlandse veiligheid) hadden gezegd.

Het is opvallend en nieuw in de Israëlische samenleving dat oud-generaals, reserve luchtmachtofficieren, reservisten uit elite eenheden en high-tech personeel zich bij het protest hebben aangesloten.

Daar zit ook iets anders achter. De oude elite van Israëls strijdkrachten kan het niet verkroppen dat een ideologische terrorist als Itamar Ben-Gvir, zonder enige militaire achtergrond en kennis, belast is met de interne veiligheid van de staat. Dezelfde verachting valt de hakkelend Engels sprekende minister van Financiën Bezalel Smotrich ten deel, die volgens een tekst van hem uit 2017 ook om ideologische redenen voor een grote oorlog is – Gog tegen Magog – om de komst van de Messias te bespoedigen. Smotrich vindt dat het Witte Huis moet weten dat er niet zoiets bestaat als Palestijnen.

Het opblazen van de moskeeën op de Tempelberg zou, zo legde een oud-generaal in een tv-vraaggesprek uit, het slaghoedje voor deze totale oorlog moeten worden. (De Shin Beth heeft in de jaren negentig een Joodse terroristische organisatie ontmanteld die vergevorderde plannen had om de Omar-moskee op te blazen.)

In deze verhitte sfeer heeft een zeventigjarige man op Twitter geschreven dat Netanjahoe moet worden vermoord. De Shin Beth heeft haar handen vol met de bescherming van ministers en parlementariërs uit de ultrarechtse hoek die door tegenstanders van de zogenaamde juridische hervorming worden bedreigd.

Een reserve-majoor uit een elite eenheid zei in tv-interview waarin hij alleen met zijn rug in beeld verscheen dat hij “en mijn vrienden met ons lichaam de vrijheid van ons land tegen dictatuur zullen verdedigen.” Of hij aan een gewapende interventie van zijn eenheid dacht werd niet duidelijk, maar je zou het er uit kunnen opmaken.

Een van de slagzinnen van de massale demonstraties is: “Het protest is Israëls tweede Onafhankelijkheidsoorlog”. Dat is een waarschuwing dat er in de straten van Israël bloed kan vloeien als Netanjahoe er, in plaats van naar Berlijn, Parijs en Londen te vliegen, niet voor zorgt dat de parlementaire juridische staatsgreep stopt. Staat Israël voor een burgeroorlog? Is dit het einde van ons land? Staan we aan de rand van de afgrond? In de huidige sfeer van haat en wanhoop worden deze gedachten regelmatig gehoord. Ze drijven honderdduizenden Israëli’s week na week de straat op om te vechten voor het behoud van de op vrijheid gebaseerde democratie.

Voor Netanjahoe is de juridische ingreep op het staatsbestel een garantie dat hij wettelijk kan ontsnappen aan gerechtelijke vervolging wegens fraude en andere onfrisse zaken. Hij zou Israël kunnen redden als hij begreep waarom de Amerikaanse president Joe Biden hem nog niet heeft uitgenodigd voor een bezoek aan Washington, een ritueel dat hoort bij de speciale banden tussen beide landen.

Biden heeft Netanjahoe openlijk voorgehouden dat het delen van democratische waarden de basis is voor deze relatie.