Er glijdt een trotse glimlach over het gezicht van Hanna Mintzer-Langberg. “De trekvogels zijn teruggekomen. Er trekken jaarlijks weer honderden miljoenen vogels over de Hula-vallei. Ze vliegen langs de Syrisch-Afrikaanse Rift-vallei tussen Afrika, Europa en Azië”, zegt ze in haar woning in Sde-Boker, diep in de Negev-woestijn. “Het is indrukwekkend die massa’s vogels te zien uitrusten van hun lange tocht in het weer tot leven gebrachte Hula-meer in het noorden van Israël.”

Dat het meer weer ‘leeft’ is de kroon op het werk van de landbouwarchitecte Hanna.

In 1962 besloot ze als jonge Israëlische vrouw na het vervullen van de dienstplicht Tuin- en Landschapsarchitectuur te gaan studeren aan de Landbouwhogeschool in Wageningen.

Professor J.T.P Bijhouwer waarschuwde haar in een persoonlijke brief dat het Nederlandse weer en haar onkunde met de taal problemen waren waar ze rekening mee moest houden alvorens te besluiten naar Wageningen te komen. Mocht ze doorzetten en de sprong uit het warme Israël maken naar het koude Nederland dan kon ze op zijn steun rekenen. “We will try to make your study here as pleasant as possible”, schreef hij haar.

Terugkijkend op haar zesjarige studie in Wageningen zegt Hanna dat ze daar heeft geleerd problemen te analyseren en praktische conclusies te trekken. Bij terugkeer naar Israël in 1968 stuitte ze op onbegrip. “Hoe kan je hier onze problemen aanpakken als je in Nederland hebt gestudeerd?”

Hanna begreep dat in Israël een grote ecologische fout is gemaakt toen in de jaren vijftig van de vorige eeuw werd besloten ter bestrijding van de slopende malaria het Hula-meer en moeras droog te leggen. Daardoor werd een natuurlijk stroomgebied volkomen ontregeld en bleven de trekvogels met hun fijne neus voor lekker eten en rustplekken weg.

Hanna legt uit dat het moeras als een filter werkte voor het meer van Tiberias, dat werd gevoed door drie stromen uit Syrië en Libanon. Met het wegvallen van dit natuurlijke filter vervuilde het meer van Tiberias. Bovendien werd de rivier de Jordaan niet langer via het meer van Tiberias gevoed en stroomde er minder water uit het meer via de Jordaan naar de Dode Zee.

Hanna heeft met anderen een hoofdrol gespeeld in het herstel van de oorspronkelijke status van de Hula-vallei. In dienst van Keren Kajemet LeJisraeel en aan het hoofd van een eigen bureau heeft zij er aan gewerkt dat de drie stromen – Dan, Banyas en Hatsbani – weer in een natuurlijke bedding werden gebracht, waardoor het Hula-meer als het ware is herrezen en de trekvogels de weg terug hebben gevonden naar hun eeuwenlange rustplaats.

De Hula-vallei is nu een lustoord voor vogelkenners en toeristen. Hanna is er trots op dat ze de in Wageningen verkregen kennis effectief in Israël heeft weten toe te passen. Ze denkt met dankbaarheid terug aan de studiebeurs die ze al in het tweede jaar van haar studie van het ministerie van Landbouw kreeg.

Noot van de redactie:
De keerzijde van de terugkeer van de vogels is wel dat de vogelgriep dit voorjaar behoorlijk heeft huisgehouden in de Hula-vallei. Met name de kraanvogels hadden het zwaar te lijden. De natuur kan bikkelhard zijn.