Ik zal de eerste woorden uit de mond van premier Menachem Begin na de ondertekening van het vredesverdrag met Egypte in 1978 nooit vergeten. “Hasjemesj zorachet min mizrach”, zei hij vanuit Washington tot het Israëlische volk. “De zon komt in het oosten op”, is de vertaling van deze belangrijkste cryptische uitspraak van de Israëlische premier.
Ik begreep het meteen. Ik was toen ook in Camp David, waar de vrede tussen Begin en de Egyptische president Anwar Sadat werd beklonken. Beste lezers van mijn column denk eens na over deze zin. Wat betekent het onmiskenbare, eeuwige feit dat de zon in het oosten opkomt? Het eeuwige zonlicht komt dan ook op over Judea en Samaria, de westelijke oever van de Jordaan. Het zonlicht zal, zoals Begin – de ideoloog van de Groot-Israël gedachte – meende, Judea en Samaria voor eeuwig zionistisch belichten.
Menachem Begin gaf in Camp David de hele Sinaï-woestijn – tot de laatste korrel – op voor vrede met Egypte, in de wetenschap dat hij Judea en Samaria voor Israël en het Joodse volk had weten te behouden.
Er hing aan het vredesakkoord weliswaar een Palestijns protocol dat voorzag in onderhandelingen over Palestijnse bestuursautonomie, maar op instructie van Begin werden deze door de minister van Binnenlandse Zaken Burg getorpedeerd.
President Sadat liet er geen traan over. Veel belangstelling voor de Palestijnse zaak hebben de Egyptenaren nooit gehad, Hun afkeer van de Palestijnen was en is groter dan hun empathie.
Ik constateer dat 25 jaar geleden het doek over Palestijnse onafhankelijkheid viel. Het in 1993 gesloten akkoord van Oslo, wederzijdse erkenning van Israël en de PLO, opende de deur voor een Palestijnse staat op een kiertje. Ik vraag me af of premier Jitschak Rabin, die PLO-leider Jasser Arafat in Washington aarzelend de hand drukte, de visie van een Palestijnse staat naast Israël had. Het akkoord van Oslo zit zo ingewikkeld in elkaar dat er een wonder zou hebben moeten gebeuren om volgens de paragrafen in het akkoord tot een Palestijnse staat te komen. De moord op Rabin en daaropvolgende ontwikkelingen in de Israëlische politiek hebben van de Palestijnse onafhankelijkheidsdroom een nachtmerrie gemaakt.
Als gevolg daarvan is Israël een ideologische bezetter geworden, hetgeen het imago van de Joodse staat grote politieke en emotionele schade heeft toegebracht in de media in het Westen, inclusief Nederland.
Max Pam in de Volkskrant
De bekende Nederlandse columnist Max Pam deed in de Volkskrant van 21 september een boekje open over zijn besluit zich over zijn aarzelingen heen te zetten en voor de eerste maal een bezoek aan Israël te brengen,
Als zoon van een antizionistische Joodse vader stond Max pal voor de Palestijnse rechten.
In 1973, tijdens de Jom Kipoeroorlog stond Israël achter Israël. “Alleen ik niet”, schreef hij in zijn column. “Ik was pro-Palestina, beschouwde het CIDI als agitprop en vond dat de Palestijnen als tweederangsburgers werden weggezet.”
Palestijnse zelfmoordaanslagen en de opname van de smerige Protocollen van de wijzen van Zion in het handvest van Hamas hebben geleid tot een kantelpunt in het denken en voelen van Max Pam.
Maar ook de machtsstrijd tussen de PLO en Hamas heeft tot zijn kantelpunt geleid. Dat inzicht kreeg hij na lezing van het door hem als prachtig geschreven boek We haten elkaar meer dan Joden van de hand van de historica Els van Diggele.
Naast zijn teleurstelling over de Palestijnen schrijft Pam dat hij nu het zionisme als reactie op het antisemitisme “beter kan begrijpen.”
Dus gaat Max naar Israël, de zionistische bakermat, waar hij familie heeft, om met eigen kritisch ingestelde ogen te zien wat hij zolang niet heeft willen en misschien niet heeft kunnen zien.
