Goed nieuws voor premier Benjamin Netanjahoe. Slecht nieuws voor Israël. Zijn vriend Donald Trump heeft overtuigend de voorverkiezingen voor het leiderschap van de Republikeinen in Iowa gewonnen. De weg naar een gooi om een nieuw presidentschap ligt wagenwijd open voor Trump. Tenzij het Amerikaanse Hooggerechtshof hem wegens opruiing op 6 januari 2022 – zijn rol bij de bestorming van het Capitool in Washington – diskwalificeert.
Ondanks de onweersproken sympathie van president Joe Biden voor Israël heeft het nooit geboterd tussen de Amerikaan en de Israëli. Netanjahoe heeft de sterke Joods Amerikaanse lobby AIPAC maximaal ingezet om de Amerikaanse politiek ten aanzien van Iran te frustreren. Toen Biden onder president Barack Obama als vice-president diende, viel Netanjahoe, tijdens een voltallige zitting van het Congres, het duo Obama-Biden aan wegens het nucleaire akkoord met Iran. Een akkoord dat door president Trump later weer werd opgezegd. Het is belangrijk dit op te halen omdat het meespeelt in de snelle verslechtering van de relatie tussen Biden en Netanjahoe. Herinnert u zich nog, dat Biden na zijn verkiezing Netanjahoe een half jaar liet wachten alvorens hem op het Witte Huis te ontvangen?
Nu botsen beide mannen over het verloop van de oorlog in Gaza. Biden heeft Israël aanvankelijk ruimhartig zowel met wapens gesteund als diplomatiek in de Veiligheidsraad en elders. De breuklijn zit in de weigering van Netanjahoe in te gaan op Bidens politieke keus voor een Palestijnse staat naast Israël, na beëindiging van de oorlog in Gaza. Vanuit Washington gezien, door de bril van Biden, is dat een voorwaarde om het Israëlisch-Palestijns conflict te beëindigen. Netanjahoe’s weigering dit idee – om ideologische en veiligheidsredenen – te overwegen tast de positie van Biden in zijn Democratische partij aan. De pro-Palestijnse sentimenten in die partij, mede wegens de verschrikkelijke beelden uit Gaza, winnen hierdoor aan kracht. Zelfs zijn herverkiezing in 2024 zou daardoor in gevaar kunnen komen.
Biden is beducht dat de Verenigde Staten door toedoen van Netanjahoe in een grote regionale oorlog in het Midden-Oosten worden gezogen: als Israël een grote oorlog lanceert tegen Hezbollah en de Houthi’s vanuit Jemen de vrije doorvaart door de straat van Bab-al- Mandeb met raketten en andere middelen in gevaar brengen. Op de achtergrond van deze uitdagingen staat Iran als patroon van Hezbollah en de Houthi’s. Biden wil het gevaar van een regionale oorlog bezweren door Israël ervan te weerhouden Hezbollah in Libanon aan te vallen en door te de-escaleren in Gaza. Zou Netanjahoe belang hebben bij de uitbraak van een grote oorlog, waarbij de VS de nucleaire infrastructuur in Iran zouden aanvallen en vernietigen?
Ik vermoed dat het Iraanse leiderschap onder ayatollah Khamenei een dergelijk scenario vreest. Het viel me op dat Iran onmiddellijk na 7 oktober verklaarde onwetend te zijn geweest over de aanval van Hamas op het zuiden van Israël. Ook wast het regime in Teheran zijn handen in onschuld over het agressieve gedrag van de Houthi’s, die de wereldhandel ter zee – van de Indische oceaan via de straat van Bab-al-Mandeb, de Rode zee en het Suez-kanaal – naar Europa ernstig belemmeren. De oorlog tussen Israël en Hamas heeft mede door deze ernstige schade voor de wereldhandel de potentie te exploderen in een regionale oorlog. Kan dat gevaar worden bezworen door een bestand tussen Israël en Hamas waarbij ook de meer dan honderd Israëlische gijzelaars vrij komen? China dringt daarop aan. De Chinese handelsbelangen, die worden geraakt door belemmering van de zeeroute via de Rode zee naar Europa, wegen zwaar.
Zal Biden zijn tegenspeler in Jeruzalem ‘dwingen’ een bestand te aanvaarden? Dat zou betekenen, dat Israël de oorlog tegen Hamas niet wint. Dat was toch de inzet van Netanjahoe na 7 oktober? Hamas laten overleven is meer dan blamage voor Netanjahoe. Het is onvermijdelijk zijn politieke einde in een naar nieuwe wegen zoekend Israël als de oorlog stopt. Mocht Trump de presidentsverkiezingen tegen Joe Biden winnen, dan komt hij – denk ik – toch te laat in het Witte Huis om Netanjahoe te redden. Aan het thuisfront loopt deze premier met zijn onbehouwen, extremistische messiaanse ministers al op één been.
