Koelbloedigheid, wijsheid en moed om dingen níet te doen zijn kenmerken van de wereldberoemde en gevreesde Israëlische spionagedienst Mossad.
Door een fascinerend artikel in de New York Times (10 september 2017) ben ik er achter gekomen dat de Mossad de beestachtig wrede nazi-oorlogsmisdadiger en arts dr. Joseph Mengele had kunnen vermoorden, maar daar om strategische redenen toch van af heeft gezien. Het artikel is van de hand Roner Bergman, een Israëlische journalist die zich baseert op recentelijk vrij gekomen archieven van de Mossad.
Mengele, die gevangenen aan de poort van Auschwitz selecteerde voor zijn experimenten op levende mensen, in het bijzonder op tweelingen, vluchtte met de helpende hand van het Rode Kruis (!) in 1948 naar Argentinië. De Duitse regering nam hem de eerste jaren na 1948 zelfs in bescherming. Hoewel zijn afgrijselijke praktijken de Duitse regering bekend waren, vroeg Bonn niet om uitlevering van deze oorlogsmisdadiger.
Het is anno 2017 niet te geloven dat de Duitse regering hem zelfs na 1948 documenten verschafte waaruit bleek dat hij in Duitsland geen strafblad had! (Ik denk dat de Duitse overheid toen nog sterk werd geïnfiltreerd door nazi’s. Zonder deze nazi-ambtenaren kon het land kennelijk niet draaien.) De Duitse gezant in Buenos Aires kreeg zelfs opdracht Mengele als een gewoon Duitse staatsburger te behandelen. Toen de Bondsrepubliek in 1959 wél om uitlevering vroeg, was de vogel gevlogen.
Voordien voelde deze schurk zich veilig in Argentinië. Op het adresplaatje bij zijn flat stond gewoon zijn echte naam: dr Jospeh Mengele. Hij is wel in het vizier van de Mossad geweest. In juli 1962 werd hij gesignaleerd nabij een boerderij. De jacht kon worden geopend, maar het hoofd van de Mossad in die dagen, Isser Harel, besloot niet tot actie over te gaan. (Harel liet Adolf Eichmann een jaar eerder naar Israël ontvoeren.)
Harel had urgentere zaken aan zijn hoofd dan het jagen op nazi-oorlogsmisdadigers. Hij besloot de volledige Mossad te mobiliseren om Duitse geleerden uit de weg te ruimen die op uitnodiging van de Egyptische president Gamal-abdel-Nasser werkten aan de ontwikkeling van raketten voor het Egyptische leger. Die opzet is geslaagd.
Meir Amit, de opvolger van Harel bij de Mossad, besloot volgens een citaat uit het Mossad dossier de “jacht op de geesten van het verleden te staken”.
Menachem Begin, die in 1977 aan de macht kwam in Jeruzalem, gaf de Mossad opdracht de jacht op Mengele te heropenen. Mengele ontkwam de wraak van Begin. Hij verdronk in 1979 in de zee bij Sao Paulo.
Haaretz volgde op 11 september het spoor van de New York Times. Op basis van diezelfde Mossad-archieven meldde deze Israëlische krant dat de Mossad jacht heeft gemaakt op acht nazi-oorlogsmisdadigers. Maar de meeste aanslagen of voorbereidingen daartoe zouden door gemaakte fouten en onzorgvuldigheid zijn mislukt.
Ik ben het eens met Meir Amit dat het voor Israëls veiligheid belangrijker was om de Mossad te zetten op acute gevaren dan de energie van deze organisatie in te zetten voor wraak op nazi’s.
Maar het was een wijze beslissing van premier David Ben-Goerion om Eichmann te laten ontvoeren en voor het oog en oor van de wereld als oorlogsmisdadiger in Jeruzalem te berechten.
