Heeft de extreem pro-Israëlische Amerikaanse president Donald Trump zijn grote vriend Benjamin Netanjahoe in Biarritz een loer gedraaid? Ik vermoed dat de Israëlische premier zich dezelfde vraag stelde toen hij Trump in Biarritz hoorde zeggen dat hij een ontmoeting met de Iraanse premier Rohani niet uitsluit.
Het is verre van zeker dat die ontmoeting plaats zal vinden en tot nieuwe onderhandelingen zal leiden om het Iraanse nucleaire programma voor lange tijd in de diepvries op te bergen. Rohani heeft Trump al laten weten dat hij eerst de zware economische sancties tegen Iran moet opheffen alvorens er sprake kan zijn van een top. Wie Trump volgt, weet dat hij niet voor dreigementen wijkt, hoewel hij er zelf in alle richtingen mee strooit – tot zelfs invoerrechten op Franse wijn!
De Amerikaanse president had eerder een akkoord met Iran over het internationaal onder controle brengen van de Iraanse nucleaire ambitie eenzijdig opgezegd. Dat was weer een cadeau van Trump voor Netanjahoe, verpakt in sterke anti-Iraanse retoriek.
Netanjahoe heeft zich tot het uiterste ingespannen om het eerder door president Barack Obama getekende nucleaire controle-akkoord met Iran te torpederen, met het argument dat diens akkoord met Iran slechts een looptijd heeft van tien jaar. Daarna zou Iran rustig aan een atoomwapen kunnen bouwen. Achter de rug van Barack Obama om vloog Netanjahoe naar Washington om in een gepassioneerde rede voor het Congres de Amerikaanse volksvertegenwoordigers op het Iraanse atoomgevaar voor Israël en de wereld te wijzen. Trump was het roerend met Netanjahoe eens en liet niet na Obama tijdens de G7-top in Biarritz onderuit te halen.
Maar ja … Trump is Trump. Onberekenbaar. Nu heeft hij onder invloed van de Franse president Macron een draai ten gunste van een nieuw akkoord gemaakt, kennelijk op basis van het eerder door hem eenzijdig opgezegde akkoord. Dat is geen goed nieuws voor Netanjahoe, die er van uit scheen te gaan dat de huidige crisis tussen de VS en Iran uiteindelijk zou leiden tot de fysieke vernietiging van de Iraanse nucleaire infrastructuur.
De Iraanse premier Rohani werd op uitnodiging van de Franse president en met instemming van Trump uitgenodigd naar Biarritz te komen. Een diplomatieke zege voor Macron en een klap in het gezicht van Netanjahoe. Zo simpel is. Plotseling, in een handomdraai, is Israël voorlopig weer geïsoleerd in zijn oppositie tegen Iran. Ik denk niet dat een top tussen Trump en Rohani tot een bevriezing van het Iraanse nucleaire programma zal leiden. Rohani, en dat moeten Trump en Macron toch begrijpen, is een stroman van ayatollah Ali Khamenei , de opperste leider van de Iraanse revolutie waarmee een einde werd gemaakt aan het Israël goed gezind regiem van de sjah.
De tijd zal het uitwijzen.
Aan toenadering tussen de VS en Iran zitten voor Israël, niettegenstaande de oppositie van Netanjahoe, wel enkele positieve elementen. Het zou er toe kunnen leiden dat Teheran zich ervan zal onthouden Hezbollah en Hamas aan te moedigen op grote schaal vijandelijkheden tegen Israël te beginnen. Dat zou tot een heftige Israëlische reactie tegen Iran kunnen leiden. Een door Iran uitgelokte agressieve houding tegen Israël staat haaks op toenadering tussen Iran en de VS mede vanwege de toch zeer hechte banden tussen Washington en Jeruzalem.
Carolien Roelants, de Midden-Oosten expert van NRC, schreef in haar nieuwe, belangwekkende en overzichtelijke boek Dwars door het Midden-Oosten zich niet te wagen aan voorspellingen in dat deel van de wereld.
Zelf waag ik toch een gok: zouden de huidige ontwikkelingen in de werelddiplomatie ertoe kunnen leiden dat Israël in de spiraal van een opgelegde oplossing van het conflict met de Palestijnen komt?
