Terwijl het Israëlische politieke systeem door de uitslag van de jongste verkiezingen is verlamd en zelfs de beste helderziende niet kan voorspellen welke regering er uit de bus komt, verandert de wereld rondom in sneltreinvaart. Het is echt opletten geblazen Jeruzalem!
Alles heeft te maken met de opmars van China in het Midden-Oosten. De Chinese diplomatie stapt met grote schreden in het vacuüm dat door de langzame aftocht uit dit deel van de wereld is geschapen.
Die ontwikkeling heeft David Ben-Goerion, Israëls eerste premier, natuurlijk niet voorzien, maar hij keek in 1965 wel in de goede richting.
Ik had toen het voorrecht van een bijzondere ontmoeting met hem in de werkkamer van een eenvoudige appartement in het centrum van Tel Aviv. Hoe dat interview tot stand kwam, is een op zichzelf staand verhaal. De essentie ervan is dat Ben-Goerion weinig met God had en geen bezwaar maakte mij voor een interview op sjabbat te ontvangen.
Ik moet nog vaak denken aan wat hij toen zei: “Vrede in het Midden-Oosten hangt van China af.” Zou Ben-Goerion hebben kunnen voorspellen dat China Israël en de Palestijnen zou uitnodigen voor vredesbesprekingen in Beijing?
Die uitnodiging is gekomen en heeft Jeruzalem beslist in verlegenheid gebracht. Israëls veiligheid is zo stevig aan de VS gekoppeld dat geen Israëlische leider het in zijn hoofd zal halen op de gevoelige Amerikaanse tenen te gaan staan door op de Chinese uitnodiging in te gaan. In Jeruzalem wordt begrepen dat dit opzienbarende Chinese initiatief een poging is om een wig te drijven tussen Jeruzalem en Washington, om het Amerikaanse monopolie over het Israëlisch-Palestijns conflict te doorbreken.
In betrekkelijke korte tijd is Israël een speelbal geworden in de snel escalerende rivaliteit tussen Washington en Beijing. De Amerikaanse druk op Israël om China op afstand te houden, heeft geleid tot het opzeggen van belangrijke Chinese projecten in het Joodse land. Het door Chinezen te bouwen grootste ontziltingsproject ter wereld, nabij Ashkelon, heeft Israël moeten schrappen, ook heeft het de vergroting van de haven van Haifa door Chinese ondernemers moeten stopzetten. Toch heeft China al een stevig stempel op de Israëlische realiteit gezet. De snelle treinverbinding tussen Tel Aviv en Jeruzalem, met alle erbij horende tunnels, is van Chinese makelij, evenals de aanleg van de metro in Tel Aviv.
Israëlische industriëlen en ondernemers ergeren zich aan de Amerikaanse druk om China in commercieel opzicht zoveel mogelijk te negeren, boycotten zou je kunnen zeggen. Israël heeft ook om politieke redenen groot belang bij goede handelsbetrekkingen met de reus China, temeer nu Beijing een belangrijke speler lijkt te worden in het Midden-Oosten.
De Chinezen zijn verzot op Israëlische hightech en daar genieten Israëlische ondernemers van. Ondanks Amerikaanse kritiek floreren de handelsbetrekkingen tussen beide landen.
Parallel met de uitnodiging aan Israël en de Palestijnse Autoriteit in Beijing over vrede te spreken, hebben China en Iran een als historisch te omschrijven samenwerkingsakkoord gesloten met een looptijd van 25 jaar. In ruil voor goedkope olie en andere Iraanse producten zal China voor 400 miljard dollar in Iran investeren. De Chinezen zullen de infrastructuur van Iran moderniseren en ook op militair gebied met het land van de ayatollahs samenwerken.
Voor Israël is het even slikken dat China zich zo nauw aan Iran verbindt en de Amerikaanse sancties tegen Iran zodanig ondermijnt dat de ayatollahs zich wellicht vrij voelen de race naar een atoomwapen te versnellen. Is dat voor de Joodse staat het neveneffect van de opspelende rivaliteit tussen de VS en China?
Ik hoop dat Israël zo spoedig mogelijk een stabiele regering krijgt, die oog heeft voor de gevaren en kansen die de nieuwe ontwikkelingen in het Midden-Oosten met zich mee brengen.
