Er zijn van die momenten in het door rampen en oorlogen overheerste leven op deze aardbol, die toch een goed gevoel geven. Dat overkwam me vorige week toen ik naar het oorlogsverhaal van mijn vrouw luisterde voor een gehoor van Turkse Nederlanders in Zeist.
Ik had er niet eerder van gehoord maar onder het motto 'Anne Frank spreekt Turks' organiseert een Turkse gemeenschapswerker uit Rotterdam op verschillende locaties in Nederland bijeenkomsten om Turken en Joden tot elkaar te brengen. Het gaat Õmer H?nkar Ilik er om antisemitische vooroordelen bij de Turken in ons land weg te nemen. Niets lijkt hem doeltreffender dan het uitnodigen van overlevenden van de Holocaust om hun verhaal te vertellen. De Nederlandse Turken hebben daar geen of nauwelijks benul van. Ze houden Nederlandse Joden ook verantwoordelijk voor Israëlische militaire acties in Gaza bijvoorbeeld, waarbij tijdens de laatste oorlog veel Palestijnse burgers werden gedood. Dat in elkaar overgaan van Israëli's en Joden moet volgens de initiatiefnemer van deze avonden worden doorbroken. De Nederlandse Turken moeten begrip krijgen voor het leed dat de Nederlandse Joden in de Tweede Wereldoorlog is aangedaan. Dat moet de basis zijn voor het scheppen van een gezondere verhouding tussen Turken en Joden in Nederland. Het komt er op neer dat dit volgens de initiatiefnemers van deze avonden de aangewezen weg is die moet worden ingeslagen om het antisemitisme onder deze bevolkingsgroep in de Nederlandse samenleving te bestrijden. Door de vraagstelling na afloop van de voordracht van mijn vrouw bleek dat TV-oorlogsbeelden uit Israël anti-Joodse gevoelens aanjagen, temeer daar veel Turken naar Arabische TV-zenders kijken en natuurlijk ook naar Turkse zenders.
Het verhaal van mijn vrouw, Rose Marie Frijda-Bouman, maakte op het Turkse gehoor en de burgemeester van Zeist diepe indruk. Ze plaatste haar oorlogsverleden in de context van de Turkse geschiedenis. Ze wees er op dat de Joden het in het algemeen in het Ottomaanse rijk goed hebben gehad. Joden die vluchtten voor de Spaanse Inquisitie vonden in het Ottomaanse rijk een warm onderdak. Hoewel Joden volgens de wetten van de islam niet gelijk waren aan Moslims - Christenen trouwens ook niet - bereikten zij hoge posities aan het Ottomaanse hof en in de Ottomaanse samenleving. In de tweede eeuw na de gewone jaartelling woonden er twee miljoen Joden in Anatolië. Later hadden steden als Izmir en Istanboel grote Joodse gemeenschappen. Pas in het begin van de twintigste eeuw deden zich op verschillende plaatsen in het onder grote spanningen staande, uiteenvallende Ottomaanse rijk pogroms voor.
Nu is de Turks-Joodse gemeenschap geslonken tot ruim twintigduizend. De gespannen verhouding tussen Turkije en Israël over de Palestijnse kwestie kwam niet ter sprake. Ook werd er niet gerefereerd aan de Armeense Holocaust, de moord van Turkije op de Armeense bevolking ten tijde van de Eerste Wereldoorlog.
Ik verliet de bijeenkomst met een optimistisch gevoel, doordat er zo aandachtig naar het oorlogsverhaal van mijn vrouw werd geluisterd en de vragen uit de zaal niets agressiefs hadden. Dergelijke avonden zijn een bescheiden doch belangrijke poging om antisemitische vooroordelen bij Nederlandse Turken weg te nemen. 'Anne Frank spreekt Turks' zal op veel locaties in Nederland worden gehoord!
