De verschillende Nederlandse tv-zenders hebben de afgelopen tijd opvallend weinig schermtijd vrijgemaakt voor het Israëlisch-Palestijns conflict. In navolging daarvan liet de landelijke pers ook steken vallen. Ik heb het gevoel dat de media het slepende conflict tussen Israël en de Palestijnen in coronatijd, maar ook voordien al, moe zijn.
Dat gevoel van uitzichtloosheid op vrede heeft zich ook sterk in de geest van de Israëli’s genesteld. De meer dan 53 jaar durende bezetting van de Westelijke Jordaanoever heeft tot onverschilligheid geleid onder het grote publiek. Met uitzondering natuurlijk van de kolonisten en hun politieke aanhang, die zonder veel opzien en drama hun greep op bezet gebied dermate intensief hebben verstevigd dat zij de weg naar een levensvatbare, onafhankelijke Palestijnse staat hebben geblokkeerd.
Een blik op Trumps vredeskaart laat overduidelijk de verbrokkeling zien van het gebied waar zo’n Palestijnse staat zou moeten verrijzen.
Volkomen onverwacht heeft de Amerikaanse president Donald Trump met zijn plan echter een stokje gestoken voor de Israëlische annexatiedrang.
Je kan over zijn ‘vredesplan van de eeuw’ denken wat je wilt, maar dit initiatief, dat Israël het groene licht geeft grote delen van de Westelijke Jordaanoever te annexeren, beoogt ook een kleine Palestijnse staat. Op papier althans.
Plotseling staat het Israëlisch-Palestijns conflict door toedoen van Trump – met de enthousiaste steun van Benjamin Netanjahoe – opnieuw in het middelpunt van de belangstelling. De aandacht ligt weer op de ontwrichtende nederzettingenpolitiek sedert 1977, toen Likoed onder Menachem Begin aan de macht kwam en de ideologie “ondeelbaarheid van het land van Israël” werd gelanceerd.
Ik ben van mening dat Netanjahoe heeft geblunderd toen hij ruim een jaar geleden tijdens een onderhoud met Trump in Washington ja zei tegen het idee van Trump om te annexeren.
Wat is Netanjahoe’s belang een crisissituatie met de Palestijnen uit te lokken? Is hij er zo op gebrand om een plaats in de lange Joodse geschiedenis in te nemen als ‘redder van Judea en Samaria’ uit de klauwen van de Palestijnen?
Trump heeft hem die kans naar mijn mening voor eigen gewin geboden. Inlijving van ‘heilige grond’ (Judea en Samaria) door Israël is de vurige religieuze wens van de grote gemeenschap evangelisten (veertien miljoen) in de Verenigde Staten. Zo verzekert hij zich in november van de steun van deze fundamentalistische christenen en andere protestante kerkgenootschappen.
Voor evangelisten is de Joodse soevereiniteit over wat eens Palestina was onder het Britse mandaat, het voorportaal naar de wederkomst van de Messias. Als God met Israël is, dan is hij ook met Trump, de gulle gever van soevereiniteit van Palestijns gebied aan Netanjahoe.
Israël betaalt wellicht een hoge prijs, regionaal en internationaal, voor dit onbezonnen en onnodige annexatieavontuur. Het verstoort – niet zeker – de banden met Arabische landen die met Israël een front vormen tegen Iran. En de verhouding tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit staat inmiddels op scherp. De Palestijnen in Ramallah zeggen dat de veiligheidssamenwerking met Israël een dode letter is.
De Jordaanse koning kan er niet van slapen, omdat annexatie van de Jordaanvallei door Israël destabiliserend kan werken op zijn koninkrijkje. Hij kan het Trump-plan uitleggen als het stimuleren van de stichting van een Palestijnse staat, niet op de Westelijke Jordaanoever maar op de óóstelijke oever, in zijn koninkrijk. De belangrijke Palestijnse meerderheid in Jordanië kan van zestig procent snel aanzwellen als in reactie op annexatie een derde intifada uitbreekt. Harde Israëlische militaire repressie kan een grote Palestijnse vluchtelingenstroom over de rivier de Jordaan in oostelijke richting tot gevolg hebben. Het is een scenario dat voor de Hasjemitische koning in Amman een nachtmerrie is. Hij weet dat dit thema – de vervanging van zijn koninkrijk door een Palestijnse staat – in rechtse politieke kringen leeft. Niet alleen nu maar al heel lang.
Waar kan de koning troost vinden? In Washington. Niet bij Trump, maar bij de Democraten. De Democratische presidentskandidaat Jo Biden heeft Netanjahoe ernstig gewaarschuwd voor de gevolgen van het uitvoeren van de annexatie volgens het Trump-schema inzake de betrekkingen tussen beide landen.
Kopstukken in de Democratische partij, die eens blind achter Israël stonden, hebben in een verklaring gezegd dat zij voor de stichting zijn van een Palestijnse staat naast Israël en dat het delen van democratische waarden een heel belangrijke component is van op basis van veiligheid (voor Israël) gebaseerd partnership.
De interne en internationale druk op Netanjahoe – ook vanuit de Europese Unie – om van annexatie af te zien groeit. Vice-premier en minister van Defensie Benny Gantz heeft ook ernstige bedenkingen bij roekeloze annexatie. Palestijnen in het te annexeren gebied moeten volgens hem volledige burgerrechten krijgen, inclusief stemrecht, een idee dat Netanjahoe om ideologische redenen afwijst.
Hij heeft 1 juli uitgeroepen tot de dag van de “grote historische beslissing.”
De paradox is dat Trumps vredesplan Israëls sluipende annexatie van de Westelijke Jordaanoever verstoort.
