Bernie Sanders heeft de kritiek van Joodse zijde dat hij zijn Joodse afkomst en korte Israëlische verleden voor de Amerikaanse kiezers verborgen hield, achter zich gelaten. Ik denk dat Amerikaanse kiezers verrast en verbaasd waren dat deze Democratische kandidaat zichzelf uitriep tot ‘een trotse Jood’. Het is goed en ook moedig dat Bernie Sanders ‘uit de Joodse kast is gekomen’. Je zou het een electorale test kunnen noemen voor de graad van antisemitisme in de Verenigde Staten. Want nooit eerder in de Amerikaanse geschiedenis had een Amerikaanse Jood een kans door de Democraten als kandidaat voor het presidentschap aangewezen te worden. Een kans, een kleine kans, want zoals de situatie deze week is, heeft Hillary Clinton een grote voorsprong op Sanders met het binnenhalen van gedelegeerden die tijdens de partijconventie de kandidaat van de partij zullen aanwijzen.
Over die voorsprong hangen de donkere wolken van Hillary’s nederlaag in de belangrijke staat Michigan. De opiniepeilingen voorspelden een indrukwekkende zege voor Hillary. De realiteit toonde weer eens aan dat de opiniepeilingen even onnauwkeurig zijn als het weerbericht. Tot zijn eigen verbazing zegevierde Bernie Sanders in Michigan. Dat hij zichzelf had uitgeroepen tot een trotse Jood interesseerde de kiezers niet. Bernie won omdat hij een duidelijk sociaal programma heeft, een soort revolutie van onder af, om meer gelijkheid in de Amerikaanse samenleving te persen en het corrupte grootkapitaal aan banden te leggen.
Volgens Amerikaanse commentatoren is de zege van Bernie op Hillary in Michigan één van de grootste politieke verrassingen in de Amerikaanse politiek. De samenstelling van de bevolking in die Amerikaanse staat is dusdanig dat het een ‘Hillary Clinton-staat’ zou moeten zijn. Niet dus. Wat betekent dit voor de nog komende verkiezingen in tal van staten? Heeft Bernie Sanders met zijn ‘trotse Jood’-verklaring ook de Joodse stem in New York en Californië van Hillary ‘gestolen?’ Het zou me verbazen. Maar zoals de stemuitslag in Michigan heeft aangetoond, heeft Sanders ook zwarte stemmen binnengehaald die tijdens de verkiezingen in zuidelijke staten naar Hillary gingen. Spannend wordt het wel. Ik volg in ieder geval zo goed en kwaad als het van afstand gaat de Obama-achtige opkomst van Bernie Sanders. Uit het niets. Een zeventiger die Amerikaanse jongeren betovert, gefinancierd wordt door kleine giften van miljoenen en bovendien Jood is, en daar voor uitkomt ook.
Hij is een ‘trotse Jood’, ik ben een ‘woedende Jood’. Ik zie de Israëlische politiek doodbloeden op de Palestijnse kwestie. Het is een feit dat Israël de Palestijnen bezet, en het is niet andersom. Die bezetting, die door messiaans zionisme gedreven verblinding, is het grootste gevaar dat het voortbestaan van Israël als een humanistische democratie bedreigt. Waarom luisteren we niet naar de waarschuwingen van Amos Oz en David Grossman? Waarom negeren we hier en daar de hoofdartikelen in Ha’aretz? Waarom herinneren we ons niet dat kort na de oorlogen van 1967 en 1973 generaals en professoren waarschuwden voor de gevolgen van de bezetting, van de feitelijke annexatiepolitiek? In trance is Israël in de valstrik van de Palestijnse problematiek gelopen. Hoe komen we daar feitelijk, emotioneel en intellectueel nog uit? We weten toch, ook vandaag en morgen weer, dat Israël de enige plek op deze aardbodem is waar Joden, in de metamorfose van Israëli’s, in te grote aantallen worden gewond en vermoord. Israël staat aan het begin van een derde intifada, de messentrekkerij-intifada wel te verstaan. Genoeg is genoeg.
Van de eerste intifada kregen we het akkoord van Oslo, van de tweede intifada het mislukte vredesoverleg in Camp David. En nu? Wat leren we nu? Wie aan de Israëlische kant heeft de moed en politieke wil Israël van de Palestijnen te bevrijden? In fasen, zonder externe veiligheidsrisico’s te lopen. Het moet nog kunnen, want de helft van de Israëli’s heeft de vredeshoop nog niet opgegeven. Het is een kwestie van leiderschap. Benjamin Netanjahoe doe je ideologische oogkleppen af en laat je niet door angst en het oproepen van angst leiden!
Er was voor David Ben Goerion meer moed nodig de staat Israël in 1948 uit te roepen dan er moed nodig is om nù de realiteit van een mislukte, ideologisch gemotiveerde annexatiepolitiek onder ogen te zien. De tijd van bezettingen is voorbij, ook al is er een geschiedenis van tweeduizend jaar die de Joodse emotie verklaart, maar in het postkoloniale tijdperk niet rechtvaardigt. We mogen blij zijn dat we Israël kregen zoals het was voor 1967. Geniet van deze gedachte. Graag.
