Ik herinner me nog heel levendig een ontmoeting met David Ben-Goerion in 1972, enkele maanden voor zijn overlijden.
Het gesprek vond plaats in Sdé Boker, zijn lievelingsplaats, in de Negev-woestijn. De stichter van Israël was toen niet zo helder meer en ik heb me vaak afgevraagd waarom de voorlichtingsdienst mij en mijn vrouw toen toestemming gaf hem te bezoeken.
De inhoud van het nogal warrige gesprek heb ik uit respect voor hem natuurlijk nooit gepubliceerd, alhoewel er beslist nieuwswaardige uitspraken te vermelden waren.
Maar één ding wil ik wel onthullen voor Crescas, zonder David Ben-Goerion in diskrediet te brengen.
Hij vroeg mijn vrouw hoeveel kinderen ze had. “Twee, een jongen en een meisje”, antwoordde ze naar eer en geweten. De ogen van de ‘oude man’ flikkerden. Hij leefde op. “Twee kinderen … dat is niet genoeg, tien kinderen moet je voor ons land baren.”
Dat waren nog eens tijden. Dat was de pionier die sprak, die wist dat de kleine Joodse bevolking van Israël moest groeien in een nogal vijandelijke omgeving wilde de Joodse Staat overleven.
Andere tijden.
In Haaretz las ik een artikel over de stormachtige groei van de Israëlische bevolking, zó onstuimig dat Israël over niet al te lange tijd het dichtstbevolkte land ter wereld zou kunnen zijn.
Het zou interessant zijn een denkbeeldige ontmoeting te organiseren tussen professor Alon Tal en David Ben-Goerion. Deze kritisch denkende geleerde van de Tel-Avivse universiteit is een specialist op het gebied van demografie.
Wat zou hij tegen David Ben-Goerion hebben gezegd? Ik haal een stukje van Tals tekst in Haaretz van 14 april jongstleden aan. “U zat vast aan de ideologie van de vijftiger en zestiger jaren toen het na de Sjoa legitiem was Joodse soevereiniteit te vestigen. We kunnen de visie van de stichters van het land begrijpen. Maar nu zijn we overal overbevolkt waar je ook kijkt. Het is volkomen krankzinnig om mensen aan te moedigen grote gezinnen te stichten.”
Professor Tal wijst er op dat Israël met een bevolkingsgroei van 2,1 procent per jaar de snelst groeiende bevolking heeft van alle westerse landen. Over dertig jaar zal de Israëlische bevolking verdubbelen van 9.2 miljoen tot 18.4 miljoen. Voor professor Tal een schrikbeeld. Hoe zal Israël er dan uitzien? Ja, hoogbouw zoals in Manhattan, zoals in Londen … of wordt Israël één groot Mumbai?
Dat stelt Israël voor enorme problemen Hoe deze groei op te vangen zonder wat er nog rest van de natuur op te offeren aan de bouw?
Volgens professor Tal gaat nu al ieder jaar 21 vierkante kilometer open land verloren aan de bouw van huizen en appartementen. Als gevolg daarvan is de helft van de wilde dieren in levensgevaar – om een menselijke term te gebruiken.
Israël zal drastisch veranderen. Meer wegen, meer hoogbouw, kinderen gaan in woontorens naar school, noodtoestanden in de ziekenhuizen en klinieken die de expansie van de bevolking niet aan kunnen tenzij de pragmatische Israëli er zijn schouders onder zet om Israël met succes door de bevolkingsexplosie te leiden.
Het viel me op dat professor Tal de bezette gebieden, de westelijke Jordaanoever en de hoogvlakte van Golan niet aanwees als gebieden waar de Israëlische bevolkingsexplosie zou kunnen worden opgevangen. Ik herinner me ook een gesprek met de nationalistische premier Jitschak Shamir in 1983, die het volgende tegen professor Tal zou hebben gezegd: we moeten Judea en Samaria voor het Joodse volk bewaren. Dat zei hij tegen mij.
Met een duidelijke versterking van het rechtse, nationalistische sentiment onder de Israëlische bevolking, lijkt Shamir gelijk te krijgen, tenzij het onvoorspelbare in Israël gebeurt. Wat dat zou kunnen zijn, is een kwestie van speculatie. Daar kunt u zelf over nadenken. Ik laat dit voor u in het midden, alhoewel ik er wel bezorgde gedachten over heb.
Ten slotte mijn vraag: krijgt het zionisme door de groei van de Israëlische bevolking een andere betekenis? Niet langer het land voor alle Joden. Zou de Wet op de Terugkeer moeten worden herzien, zodat het recht op alija (immigratie) niet langer geldt en ook Joden bij de staat Israël als gewone immigranten aan de poorten van het land komen te staan? Het zionisme op zijn kop dus. Het is slechts een gedachte.
