Stonden er Russische adviseurs achter de anti-luchtdoelraket die een Israëlische F-16 straaljager boven Syrië raakte, waarna het vliegtuig in het noorden van Israël neerstortte? Deze vraag kan ik niet beantwoorden. Ik weet het niet. Ik weet wel dat een anti-luchtdoelraket van het modernste Russische type moet zijn (Pantsyr S-1 of S-300), waarover Syrië van de welwillende Vladimir Poetin de beschikking heeft gekregen.

Gelukkig ontsnapten de twee piloten aan Syrische gevangenschap doordat ze in Israël op de grond kwamen. Dat is het enige luchtpuntje voor Israël.

Ik neem aan dat de lezers weten hoe het begon. Hoe Israël aan de rand van een nieuwe oorlog leek te staan. Een Iraanse drone zou het Israëlische luchtruim zijn binnengedrongen en werd volgens militaire kringen in Tel Aviv boven Israëlisch grondgebied onderschept en neergeschoten. In reactie op deze Iraanse provocatie zette Israël een zware luchtaanval in op de plek diep in Syrië waar de Iraanse drone werd gelanceerd, waarbij ook Syrische anti-luchtdoelbatterijen werden vernietigd. Was Iran er op uit een oorlog met Israël (via Hezbollah) te provoceren?

Israël staat voor een nieuwe strategische situatie in Syrië. Netanjahoe kan duizend maal in Moskou aan de voeten van Poetin liggen, maar de Rus stelt de Russische belangen in Syrië boven zijn persoonlijke sympathie voor de Israëlische leider.

Het afvuren van de Russische anti-luchtdoelraket, gevolgd door een telefonisch onderhoud tussen Netanjahoe en Poetin, heeft tot gevolg dat het Syrische luchtruim voor de sterke Israëlische luchtmacht is afgesloten. Er komt dus een einde aan de Israëlische luchtaanvallen in Syrië tegen Iraanse wapentransporten via Syrië naar Hezbollah in Libanon en aan aanvallen tegen de opbouw van de Iraanse militaire capaciteit in Syrië.

In andere woorden: Poetin heeft de Syrische president Basjir Assad in bescherming genomen tegen Netanjahoe. Zo simpel is het. Dat is vanaf het begin van de Syrische burgeroorlog een constant gegeven in de Russische machtspolitiek in het Midden-Oosten. Poetin heeft via de Syrische tragedie vrij spel gekregen op het ingewikkelde speelveld in het Midden-Oosten.

De presidenten Barack Obama en Donald Trump hebben geen tegenwicht gegeven aan de hernieuwde Russische invloed in het Midden-Oosten. (Tot 1973, de Jom Kipoeroorlog, was Moskou in Caïro, Damascus en Bagdad een belangrijke speler in dit olierijke deel van de wereld.)

Israël zit als gevolg van de veranderende machtsverhoudingen in het Midden-Oosten klem tussen Moskou en Washington. Poetin sluit het Syrische luchtruim voor de Israëlische luchtmacht, terwijl Trump afwijzend staat tegenover Israëls negeren van deze nieuwe realiteit.

Israël staat er evenals vóór het uitbreken van de oorlog in 1967 alleen voor! Iran, Hezbollah en Syrië spinnen er garen bij en genieten van de foto’s van de neergehaalde Israëlische F-16.

Ik kan me een situatie voorstellen waarin de dreiging voor Israël zo ernstig wordt dat het Israëlische leiderschap de geostrategische situatie negeert en een preventieve oorlog begint tegen Iran en Hezbollah en ondanks de waarschuwingen van Poetin toch het Syrische luchtruim binnendringt.

Enkele dagen geleden leek dit scenario zich al te voltrekken.

Ik weet niet of Trump in samenspraak met Poetin het oorlogsgevaar heeft bezworen. Jeruzalem als Israëls hoofdstad erkennen is wat anders dan Amerikaanse bereidheid het voor Israël niet alleen diplomatiek maar ook militair op te nemen.

Of – het is een Machiavellistische gedachte – is dit hét moment om de nucleaire infrastructuur van Iran te vernietigen? Netanjahoe en Trump dreigen voortdurend met de militaire optie tegen de ajatollahs in Teheran. Maar ook daar heeft Poetin strategische belangen. Iran en Syrië zitten stevig in de Russische invloedssfeer.

Dat Trump tot de conclusie schijnt te komen dat zijn vurige wens om een vredesdeal tussen Israël en de Palestijnen te forceren op de werkelijkheid vastloopt, irriteert hem in hoge mate. Tijdens een vraaggesprek met Israel Hayom (11 februari 2018) zegt Trump dat de Palestijnen er niet op uit zijn vrede te sluiten. “Ik ben er ook niet zeker van dat Israël vrede wil sluiten”, vervolgt hij.

Heeft Trump zijn grote vriend Netanjahoe doorzien?