Zou eerste minister Mark Rutte, na zijn wat ongelukkig verlopen bezoek aan Israël, enig idee hebben of premier Benjamin Netanjahoe echt op een vredesregeling met de Palestijnen aanstuurt? Of heeft het container-incident de historisch gegroeide vertrouwensrelatie tussen Den Haag en Jeruzalem dermate verstoord dat Netanjahoe zijn Nederlandse gast naar zijn bedoelingen heeft laten gissen?
Nederland heeft indertijd een niet-onbelangrijke rol gespeeld in het leggen van contacten die de weg wezen naar het Oslo-akkoord in 1993. Met een beetje geluk zouden Israëliërs en Palestijnen elkaar in Den Haag, in hotel Des Indes de hand hebben gedrukt. In de diplomatie weet je het nooit. Ik vermoed dat de Nederlandse diplomatie geen rol speelt in de verwoede Amerikaanse pogingen Israël en de Palestijnen tot elkaar te brengen. Als mijn gevoelens, op basis van lezen en luisteren, me niet bedriegen, zit er beslist vooruitgang in de Amerikaanse bemiddelingspoging die wordt gevoed door ontwikkelingen in de regeringscoalitie in Jeruzalem. In Washington is minister Yair Lapid, van de Toekomst-partij, glashelder uitgekomen voor een vergelijk met de Palestijnen op basis van een Palestijnse staat naast Israël. Zijn stellingname staat haaks op die van minister Naftali Bennett van de Het Joodse Huis-partij die zich heeft vastgelegd op de ondeelbaarheidsgedachte van Het Land van Israël, dat wil zeggen Judea en Samaria (westelijke oever van de Jordaan) die volgens hem onder Israëlische soevereiniteit moeten blijven.
Het rommelt dus in Netanjahoe’s coalitie over de Palestijnse kwestie. Mocht Netanjahoe, zoals hij weer heeft gezegd, belangrijke beslissingen hebben genomen, en die doorzetten, dan komt het tot een breuk in zijn coalitieregering. De Arbeidspartij en andere linkse groeperingen staan klaar om Netanjahoe over deze hindernis naar een akkoord met de Palestijnen te dragen. Een dergelijk scenario stelde premier Menachem Begin indertijd in staat, tegen felle oppositie in eigen huis in, zijn handtekening te zetten onder het vredesverdrag met Egypte. Het heeft geen zin om in de op zichzelf belangrijke details van het diplomatieke touwtrekken tussen Washington, Jeruzalem en Ramallah in te gaan. Het gaat om het principe, om de moed van leiders knopen door te hakken. Heeft Netanjahoe de moed de Rubicon over te trekken, of zal hij van moed getuigen onder ondragelijke internationale-Amerikaanse druk? Militair gezien is Israël ten aanzien van de Palestijnen de sterkste partij. In moreel opzicht legt Israël het op het internationale toneel, ook in bepaalde Joodse kringen, af tegen de Palestijnen. Ik denk niet eens aan het mogelijk uitbreken van een derde intifida, maar wel aan een in kracht toenemende economische en intellectuele boycot van Israël. Waarschuwingen klinken van alle kanten, ook uit de hoek van gerespecteerde vertrouwelingen van Netanjahoe. Nog nooit heeft een Israëlische leider zo zwaar onder druk gestaan om toe te geven, als Netanjahoe. Diegenen die hun pijlen op hem afschieten zijn doorgaans van goede wil. Het gaat hen om het welzijn van Israël, om het bevrijden van Israël van een ondragelijke bezettingslast. Netanjahoe moet wel van staal zijn om zich aan dit hoge drukgebied te kunnen onttrekken.
Over de hernieuwde vredespoging hangt de schaduw van de overleden Zuid-Afrikaanse ex-president Mandela. Een man die hoop aan zijn volk en land gaf door het tonen van morele moed. Hij reikte zijn blanke vijand de hand van verzoening. Dat deden Begin en Sadat toch ook. Zelfs Rabin drukte, met overigens zichtbare tegenzin, de hand van Arafat op het bordes van het Witte Huis. Het zou verstandig en goed zijn geweest als Netanjahoe had besloten, samen met president Shimon Peres, de afscheidsceremonie van Mandela in Zuid-Afrika bij te wonen. In de huidige emotionele gevoelens rond de dood van de Zuid-Afrikaanse vrijheidsheld was de aanwezigheid van beide Israëli’s een teken van goede wil geweest. Het mocht niet zo zijn. Alon Liel, de oud-Israëlische ambassadeur in Zuid-Afrika, zei deze week overigens tegen een Israëlische krant dat Netanjahoe in het huidige politieke klimaat in Zuid-Afrika geen welkome gast is.
De Amerikaanse president Barack Obama heeft Netanjahoe opnieuw verzekerd dat de VS en de internationale gemeenschap niet zullen toestaan dat Iran een nucleaire mogendheid wordt. Het vasthouden aan die belofte, gelofte, door Obama en diens opvolgers, kan de kracht hebben van de veiligheidsgaranties die Obama Israël nu offreert om in een kleine Palestijnse staat naast Israël te berusten.
