Kiezen tussen Washington en Moskou met betrekking tot het dispuut over Oekraïne is voor Jeruzalem dagelijkse kiespijn. In tegenstelling tot het bijbelse verhaal is er geen Salomonsoordeel in deze kwestie voorhanden. Of wel? Premier Benjamin Netanjahoe heeft de oplossing gevonden. Zwijgen als het graf. Geen voorkeur uitspreken en dan maar hopen dat Poetin en Obama hem begrijpen. Ik kan de lezers van deze column verzekeren dat Poetin Netanjahoe heel goed begrijpt en hem zelfs dankbaar is voor zijn neutraliteit. Obama kijkt daar met scheve ogen tegenaan. Hij verwacht dat Israël, zijn bondgenoot in het Midden-Oosten, zich met open vizier achter zijn confrontatie-politiek ten opzichte van Poetin zal opstellen. Dat verwacht Obama van een land dat jaarlijks miljarden dollars uit de Amerikaanse schatkist opstrijkt, dat Israël jaar in jaar uit in internationale forums steunt en de Joodse staat bovendien met de modernste Amerikaanse militaire technologie uitrust. Ja, dat zou je verwachten: Israëlische trouw aan het bondgenootschap. Obama’s bloeddruk loopt op omdat Netanjahoe hem de rug toekeert. Niet alleen over Oekraïne maar ook over de Palestijnse kwestie.
Vanaf het moment dat Obama als eerste zwarte president het Witte Huis betrad boterde het niet tussen hem en Netanjahoe. Obama heeft zijn Israëlische tegenspeler niet vergeven in de Amerikaanse binnenlandse politiek vrij openlijk stelling te hebben genomen voor de Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney. Dat was een cruciale blunder van de Israëlische premier. Ik herinner me dat Israëlische diplomaten openlijk waarschuwden voor de verkiezing van Obama omdat hij vanwege zijn Afrikaanse achtergrond pro-Palestijnse instincten zou hebben. Sinds Obama’s verkiezing is er dan ook sprake van toenemende spanning tussen Washington en Jeruzalem. Niet alleen over de Palestijnse kwestie maar ook over Iran's nucleaire ambities. Als gevolg van de mislukking van de uitgerekte bemiddelingspoging van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken John Kerry hebben deze week Fatah en Hamas de strijdbijl begraven. Binnen een half jaar zullen er Palestijnse verkiezingen worden gehouden voor de samenstelling van een nieuw Palestijns parlement. Het samengaan van beide Palestijnse organisaties is een doodsklap voor de toch al magere vredeshoop. Want Israëls wantrouwen in Hamas is eindeloos groot. Voor Israël is Hamas een terroristische organisatie die bovendien het bestaansrecht van Israël betwist. Dat Mahmoed Abbas in zijn wanhoop in de Hamas-boot is gestapt, diskwalificeert hem voor de huidige Israëlische regering als betrouwbare vredespartner. Het doek over een Israëlisch-Palestijnse vrede is voor lange tijd gevallen.
Dat het zover is gekomen, is naar mijn oordeel het rechtstreekse gevolg van Amerikaanse misrekeningen. Het Amerikaanse veto tegen een Israëlische militaire actie tegen Iran ligt Jeruzalem ook loodzwaar op de maag omdat in de Israëlische hoofdstad de mening overheerst dat Washington zich tijdens de onderhandelingen over bevriezing van de Iraanse atoomambities door Teheran, bij de neus laat nemen. Het onthouden van Israëlische steun aan de nieuwe ‘containment’-politiek van Rusland door Obama is de Amerikaanse president in het verkeerde keelgat geschoten. Hij heeft geen enkel begrip voor de moeilijke situatie waarin Israël zich bevindt. Vanuit Washington gezien heeft Rusland zijn status als grote mogendheid verloren. Poetin lijkt geen gelijkwaardige partner meer te zijn voor Obama. Terecht ziet Netanjahoe dat anders. Rusland is nog steeds een belangrijke speler in het Midden-Oosten en is met Iran één van de landen die het Syrische regime van Bashir Assad op de been houdt. Voor Israël is Rusland een belangrijke strategische speler met grote belangen in Iran en hernieuwde belangstelling voor Egypte. Het is dus vanuit Jeruzalem gezien van belang de Russische beer steeds potjes honing voor te houden. Er is wel eens met een vleugje humor gezegd dat de grote Russische immigratie naar Israël van het Joodse land een Russische kolonie heeft gemaakt. Daar zit wel iets waars in. Enkele Israëlische leiders van Russische afkomst onderhouden warme betrekkingen met de Russische elite. Avigdor Lieberman, de minister van buitenlandse zaken, is een graag geziene gast in Moskou. Er zijn geen opiniepeilingen die mijn indruk bevestigen dat Poetin populair is onder de Russische immigranten. Om deze strategische en persoonlijke redenen trotseert Netanjahoe Amerikaanse druk zich openlijk achter de VS te scharen. Obama is een tijdelijk verschijnsel, maar Rusland blijft. Dat is de keus die Netanjahoe heeft gemaakt. Hij weet als geen ander dat Israëls positie in het Congres en de Senaat, met verkiezingen in het vooruitzicht, voldoende draagkracht heeft om de verontwaardiging van Obama te overleven.
