Waarom hebben sommige invloedrijke Nederlandse Joden het zo moeilijk met de vrijlating van meer dan duizend Palestijnse gevangenen tegen de Israëlische korporaal Gilad Shalit?
Ik heb naar de verklaring voor die houding gezocht. Na veel gedachtenomzwervingen ben ik tot de conclusie gekomen dat deze Joden in galoet de Israëlische psyche niet doorgronden. Dat neem ik hen natuurlijk niet kwalijk. Van een afstand is het moeilijk de sprong naar de diepte van de Israëlische ethiek te maken. Ondanks diepgaande ideologische en materiële tegenstellingen in de Joodse staat zijn de Israëli’s solidair als het gaat om het redden van het leven van een mens. Dat is de kracht van dit land, dat is de basis van het ongeschreven contract tussen het volksleger en de burgers. Gewonden worden niet op het slagveld achtergelaten, voor de vrijlating van gevangen genomen soldaten wordt volgens een afgeleide van dit hoge morele principe de hoogste prijs betaald. Zelfs voor het thuisbrengen van de lichamen van gesneuvelde soldaten zijn in het verleden de deuren van de gevangenissen voor Palestijnse gevangenen wijd opengegaan. Dat is het ongeschreven verbond tussen Tsahal (het leger) en het volk. Wie dat niet begrijpt of begrijpen kan staat aan de zijkant van de Israëlische realiteit.
Ik begrijp natuurlijk best de veiligheidsrisico’s die de vrijlating van zoveel Palestijnse gevangenen met zich meebrengt. Maar die argumentatie is niet zwaar genoeg om het verbond tussen Tsahal en het volk te ondermijnen. De lezers van mijn column bij Crescas en het NIW weten dat ik geen goed woord over heb voor de Palestijnse politiek van premier Netanyahoe. In de kwestie Shalit heeft hij echter de ethiek van Israël hoog gehouden en daarvoor mijn compliment.
Netanyahoe weet trouwens precies wat het betekent mensenlevens te redden. Zijn veel belovende broer Jonathan sneuvelde tijdens een heroïsche reddingsactie door Tsahal van meer dan honderd gegijzelde Israëli’s op het vliegveld van Entebbe in Oeganda. Zouden de Joodse critici van de redding van korporaal Shalit ook tegen de actie in Entebbe zijn geweest? Daar werden weliswaar geen Palestijnen vrijgelaten maar het risico van het verlies van veel mensenlevens, van zowel burgers als soldaten, was heel groot.
De discussie in Israël over de affaire Shalit woedt ondertussen verder. Heeft U wel eens van de Hannibalpolitiek gehoord ? Ik niet, maar ik heb er wel deze week over gelezen in Haaretz. Ik wees er al op dat gewonde soldaten niet op het slagveld worden achter gelaten. Dan denk je natuurlijk dat tot de hoogste prijs moet worden voorkomen dat een gewonde soldaat levend in vijandelijke handen valt. Niet, dus. Het Hannibal-principe houdt in dat een gewonde soldaat die niet kan worden gered op het slagveld door zijn kameraden mag en misschien wel moet worden gedood. Kolonel Amidror, nu de veiligheidsadviseur van Netanyahoe, heeft samen met minister Yossi Peled vijfentwintig jaar geleden de Hannibaldoctrine geformuleerd. Ik weet niet of deze doctrine op het slagveld is toegepast. In de bewoordingen van Amidror leest deze doctrine zo: “De topprioriteit van het leger is de veiligheid van het land bewaken en niet het leven van zijn soldaten.”
Ik gruwelde bij het lezen van deze ontkenning van de hoogste Joodse waarden in Israël door een religieuze Israëli. Het debat over het lot van in handen van de vijand gevallen soldaten heeft over een andere invalshoek een nieuwe wending genomen. Een paar honderd dienstplichtige soldaten en reservisten hebben verklaard dat ze, als ze gevangen worden genomen, onder geen enkele voorwaarde onder de vrijlatingprocedure van Gilad Shalit willen vallen. Zij verkiezen levenslange gevangenschap boven vrijlating van Palestijnse terroristen. Óf ze wachten op een wonder óf ze hopen dat het Israëlische leger hen zal bevrijden. Ik vraag me af wat hun pappies en mammies van hun zelf opofferende moed vinden. Ik vind die even destructief als het bekritiseren van de Shalit-deal.
