Niet alles in het politieke spel wordt bepaald door belangen en emoties. Al denk ik dat het uitblijven van een telefoontje van de Amerikaanse president Joe Biden naar Benjamin Netanjahoe inderdaad meer heeft te maken met emotie dan met beleid.
Joe Biden was vice-president onder Barack Obama, toen Netanjahoe zich over het hoofd van Obama heen rechtstreeks richtte tot een gezamenlijke zitting van het Congres en de Senaat. Wat voor de Israëli een moedige daad leek om Barack Obama er van te weerhouden een nucleair akkoord met Iran te sluiten, was voor Obama en dus ook voor Biden een politieke steek in de rug.
Netanjahoe deed het toen voorkomen dat hij Obama er via de Joodse Lobby, AIPAC, evangelisten en anderen van kon weerhouden dat door hem verfoeide akkoord met Iran te sluiten. Netanjahoe verloor die strijd om Israëls veiligheid in Washington.
Voor mij was het duidelijk dat de overmoedige Netanjahoe een historische blunder beging. Zou hij niet hebben geweten dat premiers vóór hem, Golda Meir en Jitschak Shamir, als gulden stelregel hadden zonder coördinatie met Washington nooit het eerste schot te lossen?
Tijdens de eerste, zeer kritieke dagen van de Jom Kipoeroorlog, in 1973, bepleitte de minister van Defensie Moshe Dayan het in stelling brengen van het Israëlische atoomwapen om, zoals hij zei “het Derde Huis” te redden. In haar wijsheid en met haar kennis van de VS sprak Golda Meir er haar veto over uit. Dat deed Jitschak Shamir ook tijdens de eerste Golfoorlog, toen de legerleiding Irak wilde aanvallen.
Voor alle historische duidelijkheid: beide premiers beseften dat de VS, onder welke president dan ook, de enige echte veiligheidsgarantie is voor Israël. Nu en voor altijd. Zolang ‘altijd’ duurt natuurlijk. In de oorlog van 1973 redde een Amerikaanse wapenluchtbrug Israël van een nederlaag. De militaire magazijnen waren leeg. Voor Israël is het niet prettig te moeten beseffen een vazalstaat van de VS te zijn. Dat is wel de realiteit, al is die wetenschap van Amerikaanse steun aan de Joodse staat sedert 1967 niet tot de publieke opinie in Israël doorgedrongen.
Onder de Democratische president Joe Biden komen Israëls bezettingspolitiek en de bezetting zelf onder druk te staan. Dat heeft niets te maken met het uitblijven van een telefoontje naar Netanjahoe en het niet noemen van Israël in Bidens eerste verklaring over buitenlands beleid, maar wel met een fundamentele koerswijziging van de Amerikaanse buitenlandse politiek.
Waar Donald Trump zijn ogen sloot zijn ze bij Joe Biden wijd open gegaan. Zijn buitenlandse beleid zal de nadruk leggen op mensenrechten. Hij heeft onmiddellijk die politieke richting ten aanzien van de Palestijnen aangegeven. De relaties met het Palestijnse zelfbestuur in Ramallah, verbroken door Trump, zijn al hersteld.
Ook stromen er weer dollars naar de Palestijnse kas. Joe Biden wil het Israëlisch-Palestijns vredesproces nieuw leven inblazen. Hij zal Netanjahoe herinneren aan diens rede in 2009 voor de Bar Ilan Universiteit, waarin hij zich uitsprak voor een twee-statenoplossing, Israël naast Palestina. Dat het een zoethoudertje was om Barack Obama van zich af te schudden, doet er niet toe. Het is precies het doel dat Joe Biden voor ogen heeft, aangespoord door sterke krachten in de Democratische partij die op scherp staan tegen de schending van mensenrechten in het algemeen en in het bijzonder in door Israël bezet gebied. Joe Biden heeft ook meer politieke speelruimte omdat Israëls Palestijnse politiek op groeiende weerstand en onbegrip stuit bij grote segmenten van het Amerikaanse jodendom.
Ik weet dat ik op lange tenen trap, maar naar mijn beste, eerlijke inzicht is het voor Israël van levensbelang om rechtsomkeert te maken en de bezettingspolitiek en alles wat die inhoudt af te bouwen. Luister naar de stemmen van Amoz Oz, David Grossman en A.B. Yehoshua, belangrijke Israëlische schrijvers die al jaren waarschuw(d)en voor het verval van Israël indien messiaans geïnspireerd zionisme Israël in de hoek van de geschiedenis drijft. David Ben-Goerion, de stichter van Israël, zei me na 1967 dat Israël Jeruzalem moest behouden en ook de hoogte van Golan, maar meer niet.
Netanjahoe heeft veel van zijn kruit in Washington verschoten. Joe Biden streeft naar een nieuw nucleair akkoord met Iran. Naar Netanjahoe luistert de Amerikaanse president niet. Herinnering en emotie hebben hem doof gemaakt voor Netanjahoe’s gestook in de Amerikaanse binnenlandse politiek.
Blijft de vraag of Netanjahoe het hoofd boven water zal weten te houden bij de algemene verkiezingen op 23 maart.
Ik vermoed dat Joe Biden een zucht van verlichting zou slaken als er een einde komt aan het tijdperk Netanjahoe. Waarschijnlijk zal de Amerikaan zijn adem moeten inhouden, want Netanjahoe is met successen in de Arabische wereld en een productief coronabeleid in Israël niet afgeschreven. Zelfs niet nu het proces tegen hem inzake corruptie en andere praktijken doorgaat.
