In de democratische gedachte is een zichzelf vernietigend virus ingebouwd. Omdat het meerderheidsprincipe onaantastbaar heilig is, kan een democratie zich volgens zijn eigen regels zelf vernietigen. We weten wat er in Duitsland is gebeurd in de dertiger jaren van de vorige eeuw. De jonge Duitse democratie werd door Adolf Hitler ontmanteld, kort nadat zijn partij de verkiezingen had gewonnen en hij door de seniele Von Hindenburg tot kanselier werd benoemd. Dat was het einde van de jonge Weimar Republiek. Dit Duitse democratische experiment werd door fanatiek nationalisme weggevaagd.
Uri Avneri, de moedige Tel Avivse vredesactivist, heeft na de oorlog van 1967 de bezetting, annexatie en het negeren van Palestijnse rechten en emoties voor een Israëlisch ‘Weimar syndroom’ gewaarschuwd. Anno 2014 worden de symptomen van zijn waarschuwing zichtbaar. Beetje bij beetje buigen de hoge waarden van de Israëlische democratie het hoofd voor de zware last van de Palestijnse problematiek. Democratische beginselen wijken voor Joodse zelfbevestiging in Erets Jisraeel. Het virulente Israëlische nationalisme, in zijn seculiere en religieuze vorm, wordt naar mijn inzicht gevoed door angst. Angst voor het groeiende internationale isolement, angst voor de onvermijdelijkheid van het verlies van de territoriale winst in 1967, angst voor de stichting van een Palestijnse staat, angst voor een mogelijk Iraans atoomwapen, angst voor een nieuwe grote oorlog. De angst slaat naar binnen.
Plotseling vecht premier Benjamin Netanjahoe als een leeuw om van Israël een Joodse natiestaat te maken, waarin geen plaats is voor de rechten van de minderheid. Wat bezielt hem om de zorgvuldig opgestelde Onafhankelijkheidsverklaring uit 1948 op dit punt te ontkrachten? Harry van den Bergh heeft dat in zijn column van vorige week uitvoerig uitgelegd, zonder naar de psychologische achtergrond van de beweegredenen van de premier te wijzen. Waarom was er aanvankelijk sprake van het schrappen van Arabisch als een officiële taal naast Ivriet? Wat zijn de drijfveren om uitspraken van het Hooggerechtshof via wetgeving te omzeilen? Democratie op zijn kop! Waarom moest de legerrabbijn in deze gespannen tijden zeggen dat de islam geen aanspraken heeft op de Tempelberg omdat naar zijn zeggen - en dat is zo - Jeruzalem niet één keer in de Koran wordt genoemd. Laat ik het in één zin samenvatten: democratie en bezetting gaan niet samen! De bijna een halve eeuw durende bezetting holt de democratie als systeem, maar ook als gevoelstemperatuur uit. Met zijn Amerikaanse achtergrond zou Netanjahoe moeten beseffen dat Israëls democratie de beste internationale verdedigingslinie is. Wijkt hij voor de nationalisten in de hoop bij mogelijk nieuwe vervroegde algemene verkiezingen volgend jaar aan het hoofd van een rechts blok premier te blijven? Tegen deze achtergrond moet zijn beslissing worden gezien de ministers Lapid en Livni te ontslaan en daardoor een regeringscrisis te veroorzaken.
Israël is dermate in verwarring dat ex-generaals en oud-hoofden van veiligheidsdiensten aan de noodrem trekken. De zionistische onderneming is door binnenlandse twisten in een vijandig landschap in gevaar! Is dat het topje van de ijsberg? Leven die gevoelens ook in de hoogste legertop, bij de dienende generaals en kolonels? Als de democratie zware averij oploopt en Israël in gevaar is, zou een militaire staatsgreep om het land te redden dan gerechtvaardigd zijn als de politici falen? Ik zou deze zin niet opschrijven als ik bij mijn recente bezoek aan Israël de wanhoop over de huidige situatie niet zou hebben geproefd.
