Kan een antisemiet een groot filosoof zijn? In eerste instantie zegt je Joodse gevoel natuurlijk: dat kan niet. Er is in de verstandsgenen van de filosoof iets radicaals fout als hij antisemitisme in zijn denken toelaat. Emotie wint het dan van de ratio of stelt die in de schaduw. Uit deze dagen gepubliceerde fragmenten uit de dagboeken van de Duitse filosoof Martin Heidegger blijkt dat hij een grote jodenhater was. Dat is vanuit geschiedkundig standpunt een pijnlijke conclusie. Want deze buitengewoon invloedrijke en charismatische filosoof heeft lange tijd voor de Tweede Wereldoorlog een verhouding gehad met de toen veel jongere briljante Joodse filosofe Hannah Arendt. Ze wist dat haar vriend sympathieën voor het nazisme koesterde maar streepte dat weg tegen de grootsheid van deze professor aan de Freiburgse universiteit. Hannah Arendt heeft echter niet geweten dat achter Heideggers meedenken en meevoelen van de nazistische revolutie gewoon vulgair antisemitisme schuil ging.
Uit de recente publicatie van de dagboeken die Heidegger van 1938 tot 1970 in drie delen schreef, blijkt dat hij zijn denken/voelen over de Joden en het jodendom baseerde op de verderfelijke protocollen van de Wijzen van Zion. De dagboeken zijn gepubliceerd door Peter Trawny van het Martin Heidegger-instituut. Het is niet te geloven dat deze Duitse geleerde in de valkuil van dat antisemitische document is gevallen. Voor Heidegger stond het vast dat het jodendom uit was op wereldheerschappij zoals ook Adolf Hitler beweerde en de opstellers van de Protocollen van Zion hadden voorgekauwd. Zijn lidmaatschap van de nazi-partij sinds het aan de macht komen van de nazi’s in 1933 heeft Heidegger tot aan de val van het Duizendjarige rijk behouden, misschien gekoesterd zelfs.
Ik vind het tragisch dat de naam van Hannah Arendt met deze man is verbonden. De mooie, briljante Joodse studente onderworpen aan de door haar bewonderde Duitse filosoof. Wat een karikatuur van de duisterste periode uit de Joodse geschiedenis. Helemaal los is Hannah Arendt na 1945 niet van Heidegger gekomen. Ze heeft hem zelfs toen nog proberen te begrijpen toen hij met zijn verleden brak. Maar wat is een mea culpa waard als het over het duivelse nazisme gaat? Later heeft Hannah Arendt wel afstand van haar leermeester genomen. Maar ze heeft nooit weet gehad van de duistere gedachten die Heidegger in zijn dagboeken over Joden en Joodse machtswellust neerlegde toen hun liefde bloeide. Wat leer ik van deze openbaringen over Heidegger? Antisemitisme is zo’n diepe emotie dat zij de grootste geesten en de meest begaafden op allerlei gebied tot verderfenis toe besmet. Geleerdheid en begaafdheid staan niet garant voor menselijkheid. Reinhardt Heydrich had het in zich een groot violist te worden, maar werd de uitvoerder van de vernietiging van het Europese jodendom. In 1942 werd hij in Praag vermoord. Hij speelde een hoofdrol in de Wannsee Conferentie waar tot de uitroeiing van het Europese jodendom werd besloten enkele maanden eerder. Misschien hoorde hij daar in gedachten de muziek van Richard Wagner die een eeuw eerder geen Joodse musici en Joodse componisten kon pruimen.
